Brontekst bekijken van Wadenoijen, Lingedijk 23 - Kerk te Wadenoijen

[[Categorie:Object]]
[[Categorie:MetKaart]]
[[Categorie:Rijksmonument]]
[[Categorie:PKN]]
[[Categorie:Wadenoijen]]
[[Categorie:Gemeente Tiel]]
[[Categorie:Provincie Gelderland]]


{{#display_map:51.87397,5.37912|type=hybrid}}

{|
! colspan="2" style="background-color:#517398; color:white;" | Algemene gegevens
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Naam kerk:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Kerk te Wadenoijen
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Genootschap:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | (PKN) Protestantse Kerk in Nederland
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Provincie:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Gelderland
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Gemeente:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Tiel
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Plaats:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Wadenoijen
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Adres:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Lingedijk 23
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Postcode:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | 4014MB
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Jaar ingebruikname:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | 13e eeuw
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Architect:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | 
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Huidige bestemming:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | kerk
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Monument status:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Rijksmonument{{Rijksmonument|35621}}(kerk); {{Rijksmonument|35622}}(toren); {{Rijksmonument|35620}}(pastorie)
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Bouwjaar:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | 1200-1300
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Type:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Kerk
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Functie:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Religieus
|}


== Geschiedenis ==

Historische dorpskerk met toren.

Interieur en exterieur zijn grondig gerestaureerd en op 24 januari 2004 weer in gebruik genomen. Het interieur is gewijzigd en de preekstoel heeft een andere plaats gekregen. 

Zondag 4 september 2005 is in de kerk een nieuw orgel in gebruik genomen. Het is het oude orgel uit de Gereformeerde Kerk van Boerakker (Gr), in 1808 gebouwd door Albert van Gruisen uit Friesland en overgeplaatst en gerestaureerd door restaurateur Albert de Graaf. (50-03/52-04/55-06)

==Monumentomschrijving Rijksdienst==
====Kerk====
Hervormde kerk. Eenbeukige dorpskerk, bestaande uit een romaans, tufstenen schip, waarvan de muren rondboogvensters en lisenen met rondbogen bezitten en een hoger, 15e eeuws koor met driezijdige sluiting en natuurstenen banden. Gerestaureerd omstreeks 1955. Koor met houten balkenzolder; schip met ziende kap. Tot de inventaris behoren: de Lodewijk XIX-preekstoel met koperen lezenaar; een herenbank met overhuiving, omstreeks 1720 en twee koperen kronen, 18e eeuw. Houten gebodenbord met pilasters en gemarmerde omlijsting, 1711. In het middelste koorvenster een gebrandschilderd glas met alliantiewapen, 1728. Orgel met een manuaal en aangehangen pedaal gemaakt door A. van Gruisen in 1808 met gebruikmaking van 17e eeuws pijpwerk mogelijk van Anthonie Verbeek. Voorzien van onderkas en nieuwe mechaniek door A. de Graad in 2004.
[[Afbeelding:10120422 Wadenoijen Hervormde Kerk Plattegrond A Roks.jpg|thumb|250px|Plattegrond. A. Roks]]

====Toren==== 
Tufstenen bouwwerk uit de 12de eeuw met in de klokkenverdieping galmgaten met deelzuiltjes en ingesnoerde naaldspits. Mechanisch torenuurwerk M. van de Kerkhof en Zonen, Aarle-Rixtel, 1949, is buiten gebruik gesteld.

====Pastorie====
Hervormde Pastorie. Huis met verdieping en zadeldak, 1843. Deur met bovenlicht en pilasteromlijsting; vensters met schuiframen uit de bouwtijd. 

== Orgel ==
Het orgel (Rijksmonument) is in 1808 gebouwd door Albertus van Gruisen (Leeuwarden) voor de r.-k. schuilkerk St. Martinus te Dokkum. Van Gruisen maakt daarbij gebruik van oudere bestanddelen van het vorige orgel in deze kerk, dat rond 1635 vervaardigd werd door de orgelmaker Antonie Verbeeck uit Groningen, wellicht voor de hervormde kerk van Brantgum. In 1873 plaatst de firma L. Ypma (Alkmaar) het instrument over naar de nieuwe r.-k. kerk van Dokkum. De klaviatuur wordt daarbij naar de zijkant verplaatst. Nadat Van Dam een nieuw orgel levert, wordt het Verbeeck/Van Gruisen-orgel in de chr. geref. kerk te Enumatil geplaatst. In 1923 verhuist het naar de geref. kerk van Boerakker. Daar raakt het orgel in verval. In 1990 wordt het door een nieuw orgel van A.H. de Graaf vervangen, die het oude orgel demonteert en opslaat in afwachting van een nieuwe bestemming. Die komt er in 2004. De Graaf reconstrueert de oorspronkelijke aanleg van het instrument, restaureert het en breidt het uit met een aangehangen pedaal. Onderkas en mechanieken worden door De Graaf nieuw gemaakt. In 2005 wordt het in de kerk van Wadenoijen in gebruik genomen.

====Dispositie====
* Manuaal: Prestant 8' discant - Holpijp 8' - Octaaf 4' - Fluit d’amour 4' - Quintfluit 3' - Octaaf 2' - Sesquialtera 2⅔' 2 sterk discant (2005) - Tremulant (2005).
* Pedaal: aangehangen.
Mechanische sleeplade. Manuaalomvang: C-f3. Pedaalomvang: C-g.  Temperatuur: 1/6-komma middentoon. Winddruk: 64 mm. WK.

==Externe links==
* [http://www.protestantsegemeentetiel.nl/ Website kerkelijke gemeente]

== Afbeeldingen ==
====Exterieur====
<Gallery>
Kerkwadenoijen753.jpg | Ansichtkaart - WG
Afbeelding:Wadenoijen Herv Kerk ca 1970.jpg
Bestand:Wadenoijen nh kerk.jpg
Bestand:Wadenoyen nh kerk 2.jpg
Afbeelding:Wadenoijen NH. Kerk Gld.jpg|foto. Ds.H.J.Douwes, Amsterdam.
Afbeelding:Wadenoijen NH.. Kerk Gld.jpg|foto. Ds.H.J.Douwes, Amsterdam.
Afbeelding:Wadenoijen Hervormde Kerk1 A. Roks 20-07-2010.jpg|Koor van het oosten. 20-07-2010 AR.
Afbeelding:Wadenoijen Hervormde Kerk2 A. Roks 20-07-2010.jpg|Koor van het noorden. 20-07-2010 AR.
Afbeelding:Wadenoijen Hervormde Kerk3 A. Roks 20-07-2010.jpg|Romaans schip en toren vanuit het NO. 20-07-2010 AR.
Afbeelding:Wadenoijen Hervormde Kerk4 A. Roks 20-07-2010.jpg|Noordzijde Romaans schip. 20-07-2010 AR.
Afbeelding:Wadenoijen Hervormde Kerk6 A. Roks 20-07-2010.jpg|Hervormde kerk vanuit het NW. 20-07-2010 AR.
Afbeelding:Wadenoijen Hervormde Kerk7 A. Roks 20-07-2010.jpg|Detail westzijde schip. 20-07-2010 AR.
Afbeelding:Wadenoijen Hervormde Kerk9 A. Roks 20-07-2010.jpg|Dichtgezet ingang met wapensteen. 20-07-2010 AR.
Afbeelding:Wadenoijen Hervormde Kerk10 A. Roks 20-07-2010.jpg|Lage steunberen torenvoet. 20-07-2010 AR.
Afbeelding:Wadenoijen Hervormde Kerk11 A. Roks 20-07-2010.jpg|Westzijde schip. 20-07-2010 AR.
Afbeelding:Wadenoijen Hervormde Kerk13 A. Roks 20-07-2010.jpg|Zuidzijde toren. 20-07-2010 AR.
Afbeelding:Wadenoijen Hervormde Kerk14 A. Roks 20-07-2010.jpg|Hervormde Kerk vanuit het zuiden. 20-07-2010 AR.
Afbeelding:Wadenoijen Hervormde Kerk17 A. Roks 20-07-2010.jpg|Zuidzijde Romaans schip. 20-07-2010 AR.
Afbeelding:Wadenoijen Hervormde Kerk19 A. Roks 20-07-2010.jpg|Dichtgemetseld zuidingang. 20-07-2010 AR.
Afbeelding:Wadenoijen Hervormde Kerk18 A. Roks 20-07-2010.jpg|Zuidzijde schip. 20-07-2010 AR.
Afbeelding:12351 Wadenoijen PKN. Hervormd 13e Lingedijk 23 Gld. opname 29-03-2006 foto. Leon Bok (1).jpg|opname 29-03-2006  © Leon Bok
Afbeelding:12351 Wadenoijen PKN. Hervormd 13e Lingedijk 23 Gld. opname 29-03-2006 foto. Leon Bok (2).jpg|opname 29-03-2006  © Leon Bok
Afbeelding:12351 Wadenoijen PKN. Hervormd 13e Lingedijk 23 Gld. opname 29-03-2006 foto. Leon Bok (3).jpg|opname 29-03-2006  © Leon Bok
Afbeelding:12351 Wadenoijen PKN. Hervormd 13e Lingedijk 23 Gld. opname 29-03-2006 foto. Leon Bok (4).jpg|opname 29-03-2006  © Leon Bok
Afbeelding:Wadenoijen hv 014.jpg
</Gallery>
====Interieur====
<gallery>
Afbeelding:Wadenoijen hv 001.jpg‎ | Van Gruysen-orgel (1808)
Afbeelding:Wadenoijen hv 003.jpg‎
Afbeelding:Wadenoijen hv 006.jpg‎
Afbeelding:Wadenoijen hv 009.jpg‎
Afbeelding:Wadenoijen hv 010.jpg‎ 
Afbeelding:Wadenoijen Herv Kerk Van Gruysen 1808.jpg ‎ | Van Gruysen-orgel (1808)
</gallery>