Oosterland, Torenplein 1 - Jodocuskerk: verschil tussen versies
Uit Reliwiki
k (→Orgel) |
k (→Exterieur) |
||
(124 tussenliggende versies door 11 gebruikers niet weergegeven) | |||
Regel 1: | Regel 1: | ||
[[Categorie:Object]] | [[Categorie:Object]] | ||
[[Categorie:MetKaart]] | [[Categorie:MetKaart]] | ||
[[Categorie:Rijksmonument]] | |||
[[Categorie:PKNH]] | [[Categorie:PKNH]] | ||
[[Categorie:Oosterland]] | [[Categorie:Oosterland (Zeeland)]] | ||
[[Categorie:Gemeente Schouwen-Duiveland]] | [[Categorie:Gemeente Schouwen-Duiveland]] | ||
[[Categorie:Provincie Zeeland]] | [[Categorie:Provincie Zeeland]] | ||
{{#display_map:51.64786,4.03554|type=hybrid}} | |||
{| | {| | ||
! colspan="2" style="background-color:#517398; color:white;" | Algemene gegevens | ! colspan="2" style="background-color:#517398; color:white;" | Algemene gegevens | ||
|-valign="top" | |-valign="top" | ||
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | | | style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Naam kerk: | ||
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | | | style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Jodocuskerk | ||
|-valign="top" | |-valign="top" | ||
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Gemeente : | | style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Genootschap: | ||
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | PKN Hervormde gemeente Oosterland | |||
|-valign="top" | |||
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Provincie: | |||
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Zeeland | |||
|-valign="top" | |||
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Gemeente: | |||
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Schouwen-Duiveland | | style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Schouwen-Duiveland | ||
|-valign="top" | |-valign="top" | ||
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Plaats : | | style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Plaats: | ||
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Oosterland | | style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Oosterland | ||
|-valign="top" | |-valign="top" | ||
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Adres : | | style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Adres: | ||
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Torenplein 1 | | style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Torenplein 1 | ||
|-valign="top" | |-valign="top" | ||
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | | | style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Postcode: | ||
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | | | style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | 4307AB | ||
|-valign="top" | |-valign="top" | ||
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | | | style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Sonneveld-index: | ||
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | | | style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | 06667 | ||
|-valign="top" | |-valign="top" | ||
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | | | style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Jaar ingebruikname: | ||
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | | | style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | 16e eeuw | ||
|-valign="top" | |-valign="top" | ||
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | | | style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Architect: | ||
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | | | style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | | ||
|-valign="top" | |-valign="top" | ||
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | | | style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Huidige bestemming: | ||
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | | | style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | kerk | ||
|-valign="top" | |-valign="top" | ||
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Monument | | style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Monument status: | ||
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Rijksmonument | | style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Rijksmonument {{Rijksmonument|14160}} | ||
| | |||
|} | |} | ||
== Geschiedenis == | == Geschiedenis == | ||
Historische dorpskerk met vrijstaande zadeldaktoren. | |||
In 1354 vond er inpoldering plaats en kreeg Oosterland een houten kapel van de Heilige Jodocus. Later is deze kapel vervangen door de huidige kerk, waarvan in 1612 het schip van de kerk door brand verloren is gegaan. <br /> | |||
In 1424 kreeg de toren een klok met als opschrift 'Willan Butndic Fecit int jaer ons Heere MCCCCXXIIII' oftewel "Willem Buitendijk heeft mij gemaakt in het jaar onzes Heren 1424". Deze grote klok weegt 450 kilogram, de kleine klok weegt 235 kilogram met opschrift 'Willan Butndic Fecit Ave Maria gratia plena, dominus cum' oftewel "Willem Buitendijk heeft mij gemaakt, Wees gegroet Maria, vol van Genade, de Heer is met u". Deze beide klokken zijn op 31 maart 1943 door de Duitsers geroofd, maar ze zijn, net als andere klokken uit Zeeland, teruggevonden in het IJsselmeer. De schipper heeft expres het schip laten zinken, zodat de Duitsers deze klokken niet konden omsmelten. Zodoende hangen de klokken weer in de gerestaureerde toren. <br /> | |||
De koorruimte doet na 1612 dienst als kerkruimte. In 1650 kwam er een ambachtsherenbank en deze staat er nog steeds. Voor de Watersnoodramp van 1953 stond deze bank voor in de kerk en rechts van de kansel, nu staat deze onder het orgel. <br /> | |||
De huidige Voorkerk van de kerk was in de 19de eeuw een schoolgebouwtje en daarna gemeentehuis. In 1964, na de restauratie, heeft de Gemeente de Voorkerk teruggeven aan de kerk. <br /> | |||
In de Tweede Wereldoorlog is het per ongeluk door Engelsen deels verwoest met daarbij de toren. De toren was voor de oorlog vijftien meter hoog en de dorpsbewoners noemden het toen een duiventil omdat deze toren zo laag was. In 1949-1950 is de toren verhoogd tot 22 meter. In de vroegere eeuwen werd getracht om deze toren een spits te geven. Die is er nooit gekomen. In 1732 kreeg de kerk een grote regenbak links van de huidige ingang. <br /> | |||
In de kerk hangt een marmeren grafmonument van de adellijke vrouwe Suzanna Maria Lonque. Zij is overleden in 1752. In 1898 heeft de kerk een grondige opknapbeurt gehad. <br /> | |||
Tijdens de watersnood van 1953 heeft de kerk ook te lijden gehad en was er in de kerk een ravage. Dat is nu nog te zien aan de deuren in de kerk. <br /> | |||
De kerk heeft nog enige oude grafzerken uit 1504, 1515, 1533, 1545 en 1551. In 1612 werd het door dorp getroffen door een grote brand. Het koor dateert uit 1579, de kansel uit 1574. In hetzelfde jaar dat de kansel gereed kwam werd de kerk protestants. De eerste dominee van Oosterland die in 1574 werd bevestigd, was voorheen van dezelfde kerk pastoor voor de rooms-katholieke kerk. Tot 2008 heeft de kerk van Oosterland vanaf 1574 47 predikanten gehad. Voor de watersnood van 1953 was er ook nog een dooptuin. De buitenmuur van het koor is in verschillende fasen gebouwd, wat goed te zien is. | |||
[[Afbeelding:06667 Oosterland PKN. Hervormd St. Jodocus 16e toren 15e Torenplein 1 Zld. opname 17-07-2009 foto. Leon Bok (1).JPG|thumb|250px|opname 17-07-2009 © Leon Bok]] | |||
[[Afbeelding:06667 Oosterland PKN. Hervormd St. Jodocus 16e toren 15e Torenplein 1 Zld. opname 17-07-2009 foto. Leon Bok (2).JPG|thumb|250px|opname 17-07-2009 © Leon Bok]] | |||
==Monumentomschrijving Rijksdienst== | |||
====Kerk==== | |||
De Ned.Herv.Kerk, plm 1500. Baksteenbouw met banden in de gevels en met hoekblokken aan de beren van het koor. Koor van drie traveeën en 5/10 sluiting overdekt door een houten tongewelf, met ribben rustende op geprofileerde muurstijlen op zandstenen draagstenen. Vroeger transept vervangen door twee traveeen die koor verlengen. Inwendig: preekstoel plm 1700 met houten lezenaar op houten schelp. Bank met wapens van de Jonge en Stavenisse, XVIIc. Marmeren wandtafel voor Suzanna Maria Lonque, wed. Johannes Cau (1752). Aantal hardstenen grafzerken o.a. gedateerd 1515, 1545, 1551. | |||
====Toren==== | |||
{{Rijksmonument2|14162}} | |||
Kerktoren met zadeldak en aan de toren verbonden westgevel plm 1400. Sedert kerkbrand 1612 losstaand. Klokkenstoel met twee klokken van W. Butendiic, 1424?, beide diameters 80 cm. | |||
== Orgel == | |||
Het orgel van de Hervormde Kerk te Oosterland is gebouwd in 1905, waarschijnlijk door de firma J. van Gelder uit Leiden. Het is geleverd door de firma C.C. Bender. Het orgel verving het eerste instrument van de kerk, een in 1894 geplaatst tweedehands orgel. Na schade als gevolg van de watersnoodramp is het orgel in 1956 door Van Leeuwen gereviseerd. Bij deze reparatie verving Van Leeuwen de Cornet III sterk (discant) door een nieuwe Mixtuur. Pels & Van Leeuwen voerden in 1980 herstelwerkzaamheden uit aan de windladen. Ook is het pijpwerk door hen opnieuw geïntoneerd. | |||
== | * (Bron:[http://www.orgbase.nl/scripts/ogb.exe?database=ob2&%250=1006009&LGE=EN&LIJST=lang Orgeldatabase]) | ||
==Externe links == | |||
* [http://www.hervormdoosterland.nl Website kerkelijke gemeente] | |||
* {{Wikimedia|Sint_Jodocus,_Oosterland}} | |||
[http://www. | |||
[http://www.hervormdoosterland.nl | |||
== Afbeeldingen == | == Afbeeldingen == | ||
====Exterieur==== | |||
<gallery> | <gallery> | ||
Kerkoosterland8929.jpg | Ansichtkaart 1938 - WG | |||
Afbeelding:Oosterland Situatie Kerk-Gemeentehuis-Toren voor 1945.jpg|Situatie Kerk-Gemeentehuis en Toren voor 1945 | Afbeelding:Oosterland Situatie Kerk-Gemeentehuis-Toren voor 1945.jpg|Situatie Kerk-Gemeentehuis en Toren voor 1945 | ||
Afbeelding:Oosterland Situatie Gemeentehuis-Toren na 1945.jpg|Situatie Gemeentehuis en toren na 1945 | Afbeelding:Oosterland Situatie Gemeentehuis-Toren na 1945.jpg|Situatie Gemeentehuis en toren na 1945 | ||
Oosterland N.H.Jodocuskerk na de ramp van 1953 2.jpg|Na de Watersnoodramp van 1953 | |||
Oosterland N.H.Jodocuskerk na de ramp van 1953.jpg|Na de watersnoodramp van 1953, boven in beeld staat ook de Gereformeerde Gemeente aan de Sint Joostdijk. | |||
Oosterland N.H.Jodocuskerk na de ramp 1953.jpg|Na de ramp van 1953 de toren | |||
Oosterland N.H.Jodocuskerk na de ramp 1953-luchtfoto 3.jpg||Luchtfoto van de kerk na de Watersnoodramp van 1953 (rechts) | |||
Oosterland N.H.Jodocuskerk na de ramp 1953-luchtfoto 2.jpg||Luchtfoto van de kerk na de Watersnoodramp van 1953 (links) | |||
Oosterland N.H.Jodocuskerk na de ramp 1953-luchtfoto.jpg|Luchtfoto van de kerk na de Watersnoodramp van 1953 (midden) | |||
Oosterland N.H.Jodocuskerk na de ramp 1953-luchtfoto 4.jpg|Luchtfoto van de kerk na de Watersnoodramp van 1953 (boven links) | |||
Bestand:1-Oosterland nh kerk met toren.jpg|ansichtkaart 1959 | |||
Afbeelding:44055109 kleinOosterlandNed Herv kerk.jpg | Afbeelding:44055109 kleinOosterlandNed Herv kerk.jpg | ||
Afbeelding:Oosterland N.H.Jodocuskerk-Torenplein 1997.jpg|foto.J.B. v.d. Bie, Oosterland (Zld.). opname sept.1997. | Afbeelding:Oosterland N.H.Jodocuskerk-Torenplein 1997.jpg|foto.J.B. v.d. Bie, Oosterland (Zld.). opname sept.1997. | ||
Regel 83: | Regel 102: | ||
Afbeelding:Oosterland N.H.Jodocuskerk-Regenbak.JPG|Regenbak | Afbeelding:Oosterland N.H.Jodocuskerk-Regenbak.JPG|Regenbak | ||
Afbeelding:Oosterland N.H.Jodocuskerk-Naambord.JPG | Afbeelding:Oosterland N.H.Jodocuskerk-Naambord.JPG | ||
Afbeelding:Oosterland N.H.Jodocuskerk (1).JPG|foto. J.B.v.d.Bie Oosterland (Zld)-Huidige naam en infobord van kerk. | |||
Oosterland N.H.Jodocuskerk-Nieuw bord.jpg|Huidige naambord van de kerk, opname 28-08-2022. | |||
Afbeelding:Oosterland N.H.Kerk 5.JPG|Links nieuwe steensoort rechts oude steensoort. | Afbeelding:Oosterland N.H.Kerk 5.JPG|Links nieuwe steensoort rechts oude steensoort. | ||
Afbeelding:Oosterland N.H.Kerk-Raam en deur nieuwere steensoort.JPG|Rechts nieuwe steensoort links oude steensoort. | Afbeelding:Oosterland N.H.Kerk-Raam en deur nieuwere steensoort.JPG|Rechts nieuwe steensoort links oude steensoort. | ||
Afbeelding:Oosterland N.H.Joducuskerk-Int..jpg | Afbeelding:Oosterland N.H.Kerk Consistorie 1.JPG|Consistorie | ||
Afbeelding:Oosterland N.H.Kerk Consistorie 2.JPG|Consistorie | |||
Afbeelding:Oosterland N.H.Kerk Consistorie 3.JPG|Consistorie | |||
Afbeelding:Oosterland N.H.Jodocuskerk Grafmonument aan Hofwegzÿde 3.JPG|Grafmonument Hofwegzijde | |||
Afbeelding:Oosterland N.H.Jodocuskerk Grafmonument aan Hofwegzÿde 1.JPG|Grafmonument Hofwegzijde | |||
Afbeelding:Grafst.Martin Keller geboren in Zwitserl. overleden in Oosterl..JPG|Grafsteen van de Zwitserse dr. Martin Keller. | |||
Afbeelding:Oosterland Oorlogsmonument 1940-1945 bÿ N.H.Kerk 1.JPG|Oorlogsmonument 1940-1945 | |||
Afbeelding:Oosterland Sneeuw 03-03-2006 N.H.Kerk-Voorkerk 2.JPG||foto. J.B.v.d.Bie Oosterland (Zld)Voorkerk Kerkpleinzijde. | |||
Afbeelding:Oosterland N.H.Kerk Voorkerk-Achter.JPG|foto. J.B.v.d.Bie Oosterland (Zld)-Voorkerk Hofwegzijde | |||
Afbeelding:Oosterland N.H.Jodocuskerk bÿ avond (6).JPG|foto. J.B.v.d.Bie Oosterland (Zld) | |||
Afbeelding:Oosterland Torenplein-Groene Poort.JPG|links voorkerk en toren | |||
Afbeelding:Oosterland Torenplein-N.H.Kerk.JPG|foto. J.B.v.d.Bie Oosterland (2009) | |||
Afbeelding:Oosterland Torenplein-N.H.Kerk (1).JPG|foto. J.B.v.d.Bie Oosterland (2009) | |||
Afbeelding:Oosterland Torenplein-N.H.Kerk (2).JPG|foto. J.B.v.d.Bie Oosterland (2009) | |||
Afbeelding:Oosterland Torenplein-N.H.Kerk (3).JPG|foto. J.B.v.d.Bie Oosterland (2009) | |||
Afbeelding:Oosterland Torenplein-N.H.Kerk (4).JPG|foto. J.B.v.d.Bie Oosterland (2009) | |||
Afbeelding:Oosterland Kerkstraat-Pastorie N.H.Kerk.JPG|pastorie (|foto. J.B.v.d.Bie Oosterland (2009)) | |||
Afbeelding:Oosterland N.H.Jodocuskerk-Portaal.JPG|foto. J.B.v.d.Bie Oosterland (Zld) | |||
Bestand:Oosterland Grafsteen bij kerk (1).jpg|Grafsteen aan de Hofwegzijde.(|foto:J.B.v.d.Bie Oosterland (01-12-2013)) | |||
Bestand:Oosterland Grafsteen bij kerk (2).jpg|Grafsteen aan de Hofwegzijde.(|foto:J.B.v.d.Bie Oosterland (01-12-2013)) | |||
Bestand:Oosterland Grafsteen bij kerk.jpg|Grafsteen aan de Hofwegzijde.(|foto:J.B.v.d.Bie Oosterland (01-12-2013)) | |||
Afbeelding:Oosterland Kerkstr.v.m.Pastorie N.H.Jodocuskerk.JPG|foto. J.B.v.d.Bie Oosterland (Zld)-Voormalige pastorie van kerk. | |||
Afbeelding:Oosterland Kerkstr.v.m.Pastorie N.H.Jodocuskerk (1).JPG|foto. J.B.v.d.Bie Oosterland (Zld)-Voormalige pastorie van kerk en toren N.H.Jodocuskerk. | |||
Bestand:Oosterland NH Jodocuskerk-Toren (20).JPG|foto:J.B.v.d.Bie Oosterland (07-04-2017) | |||
<!Bestand:Oosterland NH Jodocuskerk-Toren (21).JPG|foto:J.B.v.d.Bie Oosterland (07-04-2017) | |||
<!Bestand:Oosterland NH Jodocuskerk-Toren (22).JPG|foto:J.B.v.d.Bie Oosterland (07-04-2017) | |||
<!Bestand:Oosterland NH Jodocuskerk-Toren (23).JPG|foto:J.B.v.d.Bie Oosterland (07-04-2017) | |||
Bestand:Oosterland NH Jodocuskerk-Toren (24).JPG|foto:J.B.v.d.Bie Oosterland (07-04-2017) | |||
Bestand:Oosterland NH Jodocuskerk-Toren (25).JPG|foto:J.B.v.d.Bie Oosterland (07-04-2017) | |||
Bestand:Oosterland NH Jodocuskerk-Toren (1).JPG|foto:J.B.v.d.Bie Oosterland (07-04-2017) | |||
Bestand:Oosterland NH Jodocuskerk-Toren (2).JPG|foto:J.B.v.d.Bie Oosterland (07-04-2017) | |||
Bestand:Oosterland NH Jodocuskerk-Toren (3).JPG|foto:J.B.v.d.Bie Oosterland (07-04-2017) | |||
Bestand:Oosterland NH Jodocuskerk-Toren (7).JPG|foto:J.B.v.d.Bie Oosterland (07-04-2017) | |||
Bestand:Oosterland NH Jodocuskerk-Toren (5).JPG|foto:J.B.v.d.Bie Oosterland (07-04-2017) | |||
Bestand:Oosterland NH Jodocuskerk-Toren (6).JPG|foto:J.B.v.d.Bie Oosterland (07-04-2017) | |||
Bestand:Oosterland NH Jodocuskerk-Toren (9).JPG|foto:J.B.v.d.Bie Oosterland (07-04-2017) | |||
Bestand:Oosterland NH Jodocuskerk-Toren (10).JPG|foto:J.B.v.d.Bie Oosterland (07-04-2017) | |||
Bestand:Oosterland NH Jodocuskerk-Toren (13).JPG|foto:J.B.v.d.Bie Oosterland (07-04-2017) | |||
Bestand:Oosterland NH Jodocuskerk-Toren (14).JPG|foto:J.B.v.d.Bie Oosterland (07-04-2017) | |||
Bestand:Oosterland NH Jodocuskerk-Toren (16).JPG|foto:J.B.v.d.Bie Oosterland (07-04-2017) | |||
Bestand:Oosterland NH Jodocuskerk-Toren (15).JPG|foto:J.B.v.d.Bie Oosterland (07-04-2017) | |||
Bestand:Oosterland NH Jodocuskerk-Toren (4).JPG|foto:J.B.v.d.Bie Oosterland (07-04-2017) | |||
Bestand:Oosterland NH Jodocuskerk-Toren (8).JPG|foto:J.B.v.d.Bie Oosterland (07-04-2017) | |||
Bestand:Oosterland NH Jodocuskerk-Toren (11).JPG|foto:J.B.v.d.Bie Oosterland (07-04-2017) | |||
Bestand:Oosterland NH Jodocuskerk-Toren (12).JPG|foto:J.B.v.d.Bie Oosterland (07-04-2017) | |||
Bestand:Oosterland NH Jodocuskerk-Toren (17).JPG|foto:J.B.v.d.Bie Oosterland (07-04-2017) | |||
<!Bestand:Oosterland NH Jodocuskerk-Toren (18).JPG|foto:J.B.v.d.Bie Oosterland (07-04-2017) | |||
Bestand:Oosterland NH Jodocuskerk-Toren (19).JPG|foto:J.B.v.d.Bie Oosterland (07-04-2017) | |||
</gallery> | |||
====Interieur==== | |||
<gallery> | |||
Oosterland N.H.Jodocuskerk mei 1953.jpg|De koster geeft op de kansel aan hoe hoog het water heeft gestaan na de Watersnoodramp van 1953 | |||
Oosterland N.H.Jodocuskerk mei 1953 2.jpg|De kerk en de ravage ervan na de Watersnoodramp van 1953, de kerkbanken als de koorhek (behalve de herenbank) zijn verloren gegaan. | |||
Afbeelding:Oosterland N.H.Joducuskerk-Int..jpg | Ansichtkaart 1957 | |||
<!Bestand:2-Oosterland nh kerk int.jpg dubbel | |||
<!Bestand:Kerkoosterl8930.jpg | Ansichtkaart 1957 - WG dubbel | |||
Afbeelding:Oosterland N.H.Jodocuskerk-Int. (1).JPG | Afbeelding:Oosterland N.H.Jodocuskerk-Int. (1).JPG | ||
Afbeelding:Oosterland N.H.Jodocuskerk-Int. 2.jpg | Afbeelding:Oosterland N.H.Jodocuskerk-Int. 2.jpg | ||
Afbeelding:Oosterland N.H.Jodocuskerk-Int. 3.jpg | Afbeelding:Oosterland N.H.Jodocuskerk-Int. 3.jpg | ||
Afbeelding:Oosterland N.H.Jodocuskerk-Orgel 1905.jpg | Afbeelding:Oosterland N.H.Jodocuskerk-Orgel 1905.jpg | Van Gelder-orgel (1905). | ||
Afbeelding:Oosterland N.H.Kerk-Orgel 2.JPG | Afbeelding:Oosterland N.H.Kerk-Orgel 2.JPG | ||
Afbeelding:Oosterland N.H.Jodocuskerk-Orgel .jpg | Afbeelding:Oosterland N.H.Jodocuskerk-Orgel .jpg | ||
Afbeelding:Oosterland N.H.Kerk-Av.m.tafel.JPG | Afbeelding:Oosterland N.H.Kerk-Av.m.tafel.JPG | ||
Afbeelding:Oosterland N.H.Jodocuskerk (1).jpg| | Afbeelding:Oosterland N.H.Jodocuskerk (1).jpg|Lantaarntje op Avondmaalstafel. | ||
Afbeelding:Oosterland N.H.Jodocuskerk-1e Kerstdag (2).JPG | Afbeelding:Oosterland N.H.Jodocuskerk-1e Kerstdag (2).JPG | ||
Afbeelding:Oosterland N.H.Jodocuskerk-Herenbank.JPG | Afbeelding:Oosterland N.H.Jodocuskerk-Herenbank.JPG | ||
Afbeelding:Oosterland N.H.Jodocuskerk-Int.2.jpg | Afbeelding:Oosterland N.H.Jodocuskerk-Int.2.jpg | ||
Afbeelding:Oosterland Lonque 1.JPG | |||
Afbeelding:Oosterland N.H.Jodocuskerk-1e Kerstdag (1).JPG | Afbeelding:Oosterland N.H.Jodocuskerk-1e Kerstdag (1).JPG | ||
Afbeelding:Kopie van Oosterland N.H.Jodocuskerk-Chanoeka.jpg|De Chanoeka staat op een verhoging naast de kansel. | Afbeelding:Kopie van Oosterland N.H.Jodocuskerk-Chanoeka.jpg|De Chanoeka staat op een verhoging naast de kansel. | ||
Afbeelding:Kopie van Oosterland N.H.Jodocuskerk-Menora.jpg|De Menora staat op een verhoging naast de kansel. | Afbeelding:Kopie van Oosterland N.H.Jodocuskerk-Menora.jpg|De Menora staat op een verhoging naast de kansel. | ||
Afbeelding:Oosterland N.H.Jodocuskerk-Gang (1).JPG|De gang is tussen de kerk en de Voorkerk. | Afbeelding:Oosterland N.H.Jodocuskerk-Gang (1).JPG|De gang is tussen de kerk en de Voorkerk. | ||
Afbeelding:Oosterland N.H.Jodocuskerk-Coll.zakken.jpg | Afbeelding:Oosterland N.H.Jodocuskerk-Coll.zakken.jpg | ||
Afbeelding:Oosterland N.H.Kerk-Doopvont.JPG | Afbeelding:Oosterland N.H.Kerk-Doopvont.JPG | ||
Regel 110: | Regel 187: | ||
Afbeelding:Oosterland N.H.Jodocuskerk-Domineesborden (1).JPG | Afbeelding:Oosterland N.H.Jodocuskerk-Domineesborden (1).JPG | ||
Afbeelding:Oosterland N.H.Jodocuskerk-Domineesborden.JPG | Afbeelding:Oosterland N.H.Jodocuskerk-Domineesborden.JPG | ||
Afbeelding:Oosterland N.H. | Afbeelding:Oosterland N.H.Jodocuskerk.JPG|foto:J.B.v.d.Bie Oosterland (2010) | ||
Afbeelding:Oosterland N.H.Jodocuskerk (2).JPG|foto:J.B.v.d.Bie Oosterland (2010) | |||
Afbeelding:Oosterland Gods Volk onderweg-geschonken raam N.H.Kerk Zevenhoven 3.JPG|fotolijst met een van de ramen in de N.H. Kerk van Zevenhoven. | |||
Afbeelding:Oosterland Ik ben de Alpha en Omega-geschonken N.H.Kerk Zevenhoven 3.JPG|Fotolijst met een van de ramen in de N.H. Kerk van Zevenhoven. | |||
Afbeelding:Oosterland N.H.Jodocuskerk | Afbeelding:Oosterland nieuwe orgel in Voorkerk.JPG|Nieuw orgel.(foto:J.B.v.d.Bie Oosterland (2010)) | ||
Afbeelding:Nieuwe orgel in Voorkerk.JPG|Nieuw orgel.|foto:J.B.v.d.Bie Oosterland (2010) | |||
Afbeelding:Oosterland Gods Volk onderweg-geschonken raam N.H.Kerk Zevenhoven 3.JPG| | Afbeelding:IMG 2298.JPG|Wandkleed hangt in de Voorkerk.(foto:J.B.v.d.Bie Oosterland (2010)) | ||
Afbeelding:Oosterland Ik ben de Alpha en Omega-geschonken N.H.Kerk Zevenhoven 3.JPG|Fotolijst met | Afbeelding:IMG 2299.JPG|Winters plaatje in de Voorkerk.,vanaf de Anwas op de achtergrond de kerk | ||
Afbeelding:Oosterland | Afbeelding:IMG 2300.JPG|Het Avondmaal hangt in de consistorie.(foto:J.B.v.d.Bie Oosterland (2010)) | ||
Afbeelding: | Afbeelding:Oosterland NH Jodocuskerk Voorkerk (4).JPG|Dit schilderij hangt in de voorkerk. | ||
Afbeelding: | Afbeelding:Oosterland NH Jodocuskerk Voorkerk (5).JPG|Dit schilderij hangt in de voorkerk. | ||
Afbeelding:Oosterland | Afbeelding:Oosterland NH Jodocuskerk Voorkerk (6).JPG|Dit schilderij hangt in de voorkerk. | ||
Afbeelding:Oosterland N.H.Jodocuskerk- | Afbeelding:Oosterland_NH01.jpg|© P. Sevestre | ||
Afbeelding:Oosterland_NH02.jpg|© P. Sevestre | |||
Afbeelding:Oosterland NH Jodocuskerk (5).JPG|Nieuwe gordijnen vervangen. (foto:J.B.v.d.Bie Oosterland (2011)) | |||
Afbeelding:Oosterland NH Jodocuskerk-Lit.bord.JPG | |||
Bestand:Oosterland N.H.Jodocuskerk-Details kansel (1).jpg|Details kansel:Jacobsschelp. (foto:J.B.v.d.Bie Oosterland (2012)) | |||
Bestand:Oosterland N.H.Jodocuskerk-Details kansel (2).jpg|Details kansel:Kopje.(foto:J.B.v.d.Bie Oosterland (2012)) | |||
Bestand:Oosterland N.H.Jodocuskerk-Details kansel (3).jpg|Details kansel.(foto:J.B.v.d.Bie Oosterland (2012)) | |||
Bestand:Oosterland N.H.Jodocuskerk-Schikkingen 3e Advent (1).jpg|Antependia. | |||
Bestand:Oosterland N.H.Jodocuskerk-Schikkingen 3e Advent.jpg|Antependia. | |||
Bestand:Oosterland Jodocuskerk 3e advent (2).jpg|Antependia. | |||
Bestand:Oosterland Jodocuskerk 3e advent (5).jpg|Antependium | |||
Bestand:Oosterland Jodocuskerk 3e advent (4).jpg|Antependium | |||
Bestand:Oosterland Jodocuskerk Kerstochtend.jpg|Antependia. | |||
Bestand:Oosterland Jodocuskerk Kerstochtend (1).jpg|Antependia. | |||
Bestand:Oosterland Jodocuskerk Kerstochtend (3).jpg|Antependia.(|foto:J.B.v.d.Bie Oosterland (2013)) | |||
Bestand:Oosterland Jodocuskerk Kerstochtend (2).jpg|Antependia.(|foto:J.B.v.d.Bie Oosterland (2013)) | |||
Bestand:Antependia (7).jpg|Antependia. (|foto:J.B.v.d.Bie Oosterland (2013)) | |||
Bestand:Antependia (16).jpg|Antependia.(|foto:J.B.v.d.Bie Oosterland (2013)) | |||
Bestand:Antependia (6).jpg|Antependia.(|foto:J.B.v.d.Bie Oosterland (2013)) | |||
Bestand:Antependia (10).jpg|Antependia.(|foto:J.B.v.d.Bie Oosterland (2013)) | |||
Bestand:Antependia (4).jpg|Antependia.(|foto:J.B.v.d.Bie Oosterland (2013)) | |||
Bestand:Antependia (9).jpg|Antependia.(|foto:J.B.v.d.Bie Oosterland (2013)) | |||
Bestand:Antependia (2).jpg|Antependia.(|foto:J.B.v.d.Bie Oosterland (2013)) | |||
Bestand:Antependia (8).jpg|Antependia.(|foto:J.B.v.d.Bie Oosterland (2013)) | |||
Bestand:Antependia (3).jpg|Antependia.(|foto:J.B.v.d.Bie Oosterland (2013)) | |||
Bestand:Oosterland N.H.Jodocuskerk-Antependia (3).jpg|Antependia. (|foto:J.B.v.d.Bie Oosterland (2013)) | |||
Bestand:Oosterland N.H.Jodocuskerk-Antependia (2).jpg|Antependia.(|foto:J.B.v.d.Bie Oosterland (2013)) | |||
Bestand:Oosterland N.H.Jodocuskerk-Antependia.jpg|Antependia.(|foto:J.B.v.d.Bie Oosterland (2013)) | |||
Bestand:Oosterland N.H.Jodocuskerk-Antependia (1).jpg|Antependia.(|foto:J.B.v.d.Bie Oosterland (2013)) | |||
Bestand:Oosterland N.H.Jodocuskerk-Niewe indeling rond de kansel (2).jpg|Nieuwe indeling rond de kansel.(|foto:J.B.v.d.Bie Oosterland (2014)) | |||
Bestand:Oosterland Jodocuskerk Gewelf.JPG|Gewelf boven de kansel.01-05-2016.foto.J.B.v.d.Bie Oosterland. | |||
Bestand:Oosterland Jodocuskerk Gewelf (2).JPG|Gewelf boven de orgel.01-05-2016.foto.J.B.v.d.Bie Oosterland. | |||
Bestand:Oosterland NH Jodocuskerk Liturgisch Centrum (6).JPG| liturgisch centrum 19-06-2016.foto. J.B.v.d.Bie Oosterland. | |||
</gallery> | </gallery> | ||
====Predikantenborden==== | |||
<gallery> | <gallery> | ||
Bestand:Oosterland NH Jodocuskerk-Nieuwe Predikantenbord (1).JPG| Predikantenbord. 05-06-2016.foto J.B.v.d.Bie Oosterland. | |||
Bestand:Oosterland NH Jodocuskerk-Nieuwe Predikantenbord (2).JPG|Predikantenbord.1e bord. 05-06-2016.foto J.B.v.d.Bie Oosterland. | |||
Bestand:Oosterland NH Jodocuskerk-Nieuwe Predikantenbord (4).JPG|Predikantenbord.2e bord. 05-06-2016.foto J.B.v.d.Bie Oosterland. | |||
Bestand:Oosterland NH Jodocuskerk-Nieuwe Predikantenbord (6).JPG|Predikantenbord.3e bord. 05-06-2016.foto J.B.v.d.Bie Oosterland. | |||
Bestand:Oosterland NH Jodocuskerk-Nieuwe Predikantenbord (8).JPG|Predikantenbord.Detail. 05-06-2016.foto J.B.v.d.Bie Oosterland. | |||
Bestand:Oosterland NH Jodocuskerk-Nieuwe Predikantenbord (9).JPG|Predikantenbord.Detail. Hebreeën 13 vers 7, 05-06-2016.foto J.B.v.d.Bie Oosterland. | |||
Bestand:Oosterland NH Jodocuskerk-Nieuwe Predikantenbord (12).JPG|Predikantenbord Wapen Oosterland 05-06-2016.foto J.B.v.d.Bie Oosterland. | |||
</gallery> | </gallery> | ||
==== Liturgieborden en bijbehorende kisten==== | |||
<gallery> | <gallery> | ||
Bestand:Oosterland NH Jodocuskerk Liturgiebord (4).JPG| liturgiebord 19-06-2016.foto. J.B.v.d.Bie Oosterland. | |||
Bestand:Oosterland NH Jodocuskerk Liturgiebord (6).JPG| liturgiebord 19-06-2016.foto. J.B.v.d.Bie Oosterland. | |||
Bestand:Oosterland NH Jodocuskerk Liturgiebord (12).JPG| liturgiebord 19-06-2016.foto. J.B.v.d.Bie Oosterland. | |||
Bestand:Nieuwe Liturgiebord nu met spotjes.JPG| liturgiebord sinds 16-10-2016 met spotjes. | |||
Bestand:Oosterland NH Jodocuskerk Kisten Liturgiebord (4).JPG|Bijbehorende kisten voor het nieuwe liturgiebord 19-06-2016.foto. J.B.v.d.Bie Oosterland. | |||
Bestand:Oosterland NH Jodocuskerk Kisten Liturgiebord (2).JPG|Bijbehorende kisten voor het nieuwe liturgiebord 19-06-2016.foto. J.B.v.d.Bie Oosterland. | |||
Bestand:Oosterland NH Jodocuskerk Kisten Liturgiebord (3).JPG|Bijbehorende kisten voor het nieuwe liturgiebord 19-06-2016.foto. J.B.v.d.Bie Oosterland. | |||
Bestand:Oosterland NH Jodocuskerk Kisten Liturgiebord.JPG|Bijbehorende kisten voor het nieuwe liturgiebord 19-06-2016.foto. J.B.v.d.Bie Oosterland. | |||
Bestand:Oosterland NH Jodocuskerk Liturgiebord (8).JPG|Detail iturgiebord 19-06-2016.foto. J.B.v.d.Bie Oosterland. | |||
Bestand:Oosterland NH Jodocuskerk Liturgiebord (7).JPG|Detail liturgiebord 19-06-2016.foto. J.B.v.d.Bie Oosterland. | |||
Bestand:Oosterland NH Jodocuskerk Liturgiebord (10).JPG|Detail liturgiebord 19-06-2016. foto. J.B.v.d.Bie Oosterland. | |||
Bestand:Oosterland NH Jodocuskerk Liturgiebord (9).JPG|Detail liturgiebord 19-06-2016.foto. J.B.v.d.Bie Oosterland. | |||
Bestand:Oosterland NH Jodocuskerk Liturgiebord (11).JPG|Detail liturgiebord 19-06-2016. foto. J.B.v.d.Bie Oosterland. | |||
</gallery> | </gallery> | ||
====Voorkerk na het opknappen van de zaal, nu met naam Susanna Maria Loncquezaal==== | |||
<gallery> | <gallery> | ||
Oosterland N.H.Jodocuskerk-Wand met foto's in de Voorkerk (1).jpg|06-02-2022 | |||
Oosterland N.H.Jodocuskerk-Wand met foto's in de Voorkerk (2).jpg|06-02-2022 | |||
Oosterland N.H.Jodocuskerk-Wand met foto's in de Voorkerk (5).jpg|06-02-2022, Kerk, school en toren. | |||
Oosterland N.H.Jodocuskerk-Wand met foto's in de Voorkerk (6).jpg|06-02-2022, gebouw met torentje, 1e Dorpshuis. | |||
Oosterland N.H.Jodocuskerk-Wand met foto's in de Voorkerk (7).jpg|06-02-2022, school en toren. | |||
Oosterland N.H.Jodocuskerk-Wand met foto's in de Voorkerk (8).jpg|06-02-2022, Gasthuis. | |||
Oosterland N.H.Jodocuskerk-Wand met foto's in de Voorkerk (9).jpg|06-02-2022, Kerk, school en toren. | |||
Oosterland N.H.Jodocuskerk-Wand met foto's in de Voorkerk (10).jpg|06-02-2022, Kerkplein, Kerk, school en toren. | |||
Oosterland N.H.Jodocuskerk-Wand met foto's in de Voorkerk (11).jpg|06-02-2022, Heerenhof bij Oosterland. | |||
Oosterland N.H.Jodocuskerk-Wand met foto's in de Voorkerk (12).jpg|06-02-2022, voormalig Poort (Nieuwstraat) Heerenhof bij Oosterland. | |||
Oosterland N.H.Jodocuskerk-Wand met foto's in de Voorkerk (13).jpg|06-02-2022, Susanna Maria Loncque. | |||
</gallery> | </gallery> | ||
====Diversen==== | |||
<gallery> | <gallery> | ||
Afbeelding:Oosterland N.H.Jodocuskerk.JPG | Afbeelding:Oosterland N.H.Jodocuskerk-Nieuwe Tafel.JPG||foto. J.B.v.d.Bie Oosterland (Zld)-Nieuwe tafel in de gang van kerk. | ||
Afbeelding:Oosterland N.H.Jodocuskerk (1) -.JPG | Afbeelding:Oosterland N.H.Jodocuskerk-Gang - (2).JPG|situatie sinds 19-01-2010. (foto. J.B.v.d.Bie Oosterland (2010)) | ||
Oosterland N.H.Jodocuskerk-Open Monumentendag (1).JPG|Luidklok met hamer voor de hele en halve uren, is de linkerklok. | |||
Oosterland N.H.Jodocuskerk-Open Monumentendag (6).JPG|Dit is de rechterklok (Mariaklok) | |||
Oosterland N.H.Jodocuskerk-Open Monumentendag (14).JPG|Kast met het uurwerk van de luidklokken en wijzerplaten. | |||
Oosterland N.H.Jodocuskerk-Open Monumentendag (15).JPG|Meterkast met klok in de toren. | |||
Oosterland N.H.Jodocuskerk-Open Monumentendag (16).JPG|In de toren. | |||
Oosterland N.H.Jodocuskerk-Open Monumentendag (17).JPG|Geschiedenis van de luidklokken. | |||
Oosterland N.H.Jodocuskerk-Open Monumentendag (18).JPG|Geschiedenis van de luidklokken.blaadje 1 | |||
Oosterland N.H.Jodocuskerk-Open Monumentendag (19).JPG|Geschiedenis van de luidklokken.blaadje 2 | |||
Oosterland N.H.Jodocuskerk-Open Monumentendag (20).JPG|Waarschuwing voor het betreden van de toren. | |||
Oosterland N.H.Jodocuskerk-Open Monumentendag (21).JPG|Voor bezoeken van de toren eerst aanmelden. | |||
Oosterland N.H.Jodocuskerk-Open Monumentendag (7).JPG|Zicht op de kerk. | |||
Oosterland N.H.Jodocuskerk-Open Monumentendag (8).JPG|Zicht op de Nieuwstraat, natuurgebied "De Anwas" en begraafplaats. | |||
Oosterland N.H.Jodocuskerk-Open Monumentendag (9).JPG|Zicht op de Torenplein, Lange Achterweg en rechterappartement is nu tandartspraktijk "Mondiaal". | |||
Oosterland N.H.Jodocuskerk-Open Monumentendag (10).JPG|Zicht op het Laurensweegje en de toren van N.H.Johanneskerk in Nieuwerkerk. | |||
Oosterland N.H.Jodocuskerk-Open Monumentendag (11).JPG|Zicht op de Kerkstraat met rechts vooraan de pastorie van de Jodocuskerk. | |||
Oosterland N.H.Jodocuskerk-Open Monumentendag (12).JPG|Zicht op de Kerkstraat met rechts vooraan de pastorie van de Jodocuskerk. | |||
Oosterland N.H.Jodocuskerk-Open Monumentendag (13).JPG|Zicht op de Kerkstraat met rechts vooraan de pastorie van de Jodocuskerk. | |||
Oosterland N.H.Jodocuskerk-Open Monumentendag (24).JPG|Orgel van de kerk. | |||
20190914 154626.jpg | |||
20190914 154646.jpg | |||
20190914 154821.jpg|Kast met het uurwerk van de luidklokken en wijzerplaten. | |||
20190914 154900.jpg|Gewicht van de luidklokken. | |||
20190914 154955.jpg|Geschiedenis van de luidklokken. | |||
</gallery> | </gallery> |
Huidige versie van 10 feb 2023 om 17:48
Algemene gegevens | |
---|---|
Naam kerk: | Jodocuskerk |
Genootschap: | PKN Hervormde gemeente Oosterland |
Provincie: | Zeeland |
Gemeente: | Schouwen-Duiveland |
Plaats: | Oosterland |
Adres: | Torenplein 1 |
Postcode: | 4307AB |
Sonneveld-index: | 06667 |
Jaar ingebruikname: | 16e eeuw |
Architect: | |
Huidige bestemming: | kerk |
Monument status: | Rijksmonument 14160 |
Geschiedenis
Historische dorpskerk met vrijstaande zadeldaktoren.
In 1354 vond er inpoldering plaats en kreeg Oosterland een houten kapel van de Heilige Jodocus. Later is deze kapel vervangen door de huidige kerk, waarvan in 1612 het schip van de kerk door brand verloren is gegaan.
In 1424 kreeg de toren een klok met als opschrift 'Willan Butndic Fecit int jaer ons Heere MCCCCXXIIII' oftewel "Willem Buitendijk heeft mij gemaakt in het jaar onzes Heren 1424". Deze grote klok weegt 450 kilogram, de kleine klok weegt 235 kilogram met opschrift 'Willan Butndic Fecit Ave Maria gratia plena, dominus cum' oftewel "Willem Buitendijk heeft mij gemaakt, Wees gegroet Maria, vol van Genade, de Heer is met u". Deze beide klokken zijn op 31 maart 1943 door de Duitsers geroofd, maar ze zijn, net als andere klokken uit Zeeland, teruggevonden in het IJsselmeer. De schipper heeft expres het schip laten zinken, zodat de Duitsers deze klokken niet konden omsmelten. Zodoende hangen de klokken weer in de gerestaureerde toren.
De koorruimte doet na 1612 dienst als kerkruimte. In 1650 kwam er een ambachtsherenbank en deze staat er nog steeds. Voor de Watersnoodramp van 1953 stond deze bank voor in de kerk en rechts van de kansel, nu staat deze onder het orgel.
De huidige Voorkerk van de kerk was in de 19de eeuw een schoolgebouwtje en daarna gemeentehuis. In 1964, na de restauratie, heeft de Gemeente de Voorkerk teruggeven aan de kerk.
In de Tweede Wereldoorlog is het per ongeluk door Engelsen deels verwoest met daarbij de toren. De toren was voor de oorlog vijftien meter hoog en de dorpsbewoners noemden het toen een duiventil omdat deze toren zo laag was. In 1949-1950 is de toren verhoogd tot 22 meter. In de vroegere eeuwen werd getracht om deze toren een spits te geven. Die is er nooit gekomen. In 1732 kreeg de kerk een grote regenbak links van de huidige ingang.
In de kerk hangt een marmeren grafmonument van de adellijke vrouwe Suzanna Maria Lonque. Zij is overleden in 1752. In 1898 heeft de kerk een grondige opknapbeurt gehad.
Tijdens de watersnood van 1953 heeft de kerk ook te lijden gehad en was er in de kerk een ravage. Dat is nu nog te zien aan de deuren in de kerk.
De kerk heeft nog enige oude grafzerken uit 1504, 1515, 1533, 1545 en 1551. In 1612 werd het door dorp getroffen door een grote brand. Het koor dateert uit 1579, de kansel uit 1574. In hetzelfde jaar dat de kansel gereed kwam werd de kerk protestants. De eerste dominee van Oosterland die in 1574 werd bevestigd, was voorheen van dezelfde kerk pastoor voor de rooms-katholieke kerk. Tot 2008 heeft de kerk van Oosterland vanaf 1574 47 predikanten gehad. Voor de watersnood van 1953 was er ook nog een dooptuin. De buitenmuur van het koor is in verschillende fasen gebouwd, wat goed te zien is.
Monumentomschrijving Rijksdienst
Kerk
De Ned.Herv.Kerk, plm 1500. Baksteenbouw met banden in de gevels en met hoekblokken aan de beren van het koor. Koor van drie traveeën en 5/10 sluiting overdekt door een houten tongewelf, met ribben rustende op geprofileerde muurstijlen op zandstenen draagstenen. Vroeger transept vervangen door twee traveeen die koor verlengen. Inwendig: preekstoel plm 1700 met houten lezenaar op houten schelp. Bank met wapens van de Jonge en Stavenisse, XVIIc. Marmeren wandtafel voor Suzanna Maria Lonque, wed. Johannes Cau (1752). Aantal hardstenen grafzerken o.a. gedateerd 1515, 1545, 1551.
Toren
14162 Kerktoren met zadeldak en aan de toren verbonden westgevel plm 1400. Sedert kerkbrand 1612 losstaand. Klokkenstoel met twee klokken van W. Butendiic, 1424?, beide diameters 80 cm.
Orgel
Het orgel van de Hervormde Kerk te Oosterland is gebouwd in 1905, waarschijnlijk door de firma J. van Gelder uit Leiden. Het is geleverd door de firma C.C. Bender. Het orgel verving het eerste instrument van de kerk, een in 1894 geplaatst tweedehands orgel. Na schade als gevolg van de watersnoodramp is het orgel in 1956 door Van Leeuwen gereviseerd. Bij deze reparatie verving Van Leeuwen de Cornet III sterk (discant) door een nieuwe Mixtuur. Pels & Van Leeuwen voerden in 1980 herstelwerkzaamheden uit aan de windladen. Ook is het pijpwerk door hen opnieuw geïntoneerd.
- (Bron:Orgeldatabase)