Handelingen

Menaam, Skilpaed 2 - Protestantse kerk: verschil tussen versies

Uit Reliwiki

(gemind)
(3 tussenliggende versies door dezelfde gebruiker niet weergegeven)
Regel 2: Regel 2:
[[Categorie:MetKaart]]
[[Categorie:MetKaart]]
[[Categorie:Rijksmonument]]
[[Categorie:Rijksmonument]]
[[Categorie:PKNH]]
[[Categorie:PKN]]
[[Categorie:NH kerkh]]
[[Categorie:NH kerkh]]
[[Categorie:Menaam]]
[[Categorie:Menaam]]
Regel 9: Regel 9:




{{#display_map:9036MH Skilpaed 2 Menaam, Nederland|type=hybrid}}
{{#display_map:53.21620,5.66180}}


{|  
{|  
Regel 15: Regel 15:
|-valign="top"
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Naam kerk:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Naam kerk:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" |  
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Protestantse Kerk
|-valign="top"
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Genootschap:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Genootschap:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | PKN Hervormd
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | PKN Protestantse gemeente Menaldum
|-valign="top"
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Provincie:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Provincie:
Regel 27: Regel 27:
|-valign="top"
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Plaats:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Plaats:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Menaam
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Menaam (Menaldum)
|-valign="top"
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Adres:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Adres:
Regel 35: Regel 35:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | 9036MH
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | 9036MH
|-valign="top"
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Inventarisatienummer:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Sonneveld-index:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | 09314
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | 09314
|-valign="top"
|-valign="top"
Regel 56: Regel 56:
==Monumentomschrijving Rijksdienst==
==Monumentomschrijving Rijksdienst==
Herv. Kerk. De in 1874 op zeer ruim omheind kerkhof herbouwde kerk bezit de volgende te beschermen inventaris; 17de eeuwse preekstoel met achterschot en klankbord, bijbehorend doophek, twee 17e eeuwse herenbanken, waarvan een overhuifd; wapenbord Camstra; vijf rijk gebeeldhouwde 16e eeuwse zerken en twee dergelijke 17de eeuw. Orgel met Hoofdwerk, Bovenwerk en vrij Pedaal, in 1861 gemaakt door W. Hardorff. In de toren grote klok uit 1473. Op het kerkhof dienstgebouwtje onder hoog schilddak met aan de lange achtergevel drie, aan de voorgevel twee zesruitsvensters. Omlopende houten goot.  
Herv. Kerk. De in 1874 op zeer ruim omheind kerkhof herbouwde kerk bezit de volgende te beschermen inventaris; 17de eeuwse preekstoel met achterschot en klankbord, bijbehorend doophek, twee 17e eeuwse herenbanken, waarvan een overhuifd; wapenbord Camstra; vijf rijk gebeeldhouwde 16e eeuwse zerken en twee dergelijke 17de eeuw. Orgel met Hoofdwerk, Bovenwerk en vrij Pedaal, in 1861 gemaakt door W. Hardorff. In de toren grote klok uit 1473. Op het kerkhof dienstgebouwtje onder hoog schilddak met aan de lange achtergevel drie, aan de voorgevel twee zesruitsvensters. Omlopende houten goot.  
====Inleiding====  
====Inleiding====  
HERVORMDE KERK. Op een zeer ruim door beukenhagen omheind kerkhof gelegen kerkgebouw met forse uitbouw aan noordzijde (waarin transept en sacristie), opgetrokken in 1874 in eclectische trant op de fundamenten van een voorgangster (timmerman/aannemer firma M. en J.P. Boonstra te Menaldum). Steenformaat, kleur en detaillering van transeptarm en sacristie verschillen van elkaar, hetgeen zou kunnen duiden op twee verschillende bouwfasen. Zekerheid kon hierover echter niet worden verkregen. De TOREN is blijkens de gedenksteen gebouwd in 1866 naar ontwerp van J.I. Douma uit Leeuwarden (aannemer L.R. Wybrandy uit Franeker).  
HERVORMDE KERK. Op een zeer ruim door beukenhagen omheind kerkhof gelegen kerkgebouw met forse uitbouw aan noordzijde (waarin transept en sacristie), opgetrokken in 1874 in eclectische trant op de fundamenten van een voorgangster (timmerman/aannemer firma M. en J.P. Boonstra te Menaldum). Steenformaat, kleur en detaillering van transeptarm en sacristie verschillen van elkaar, hetgeen zou kunnen duiden op twee verschillende bouwfasen. Zekerheid kon hierover echter niet worden verkregen. De TOREN is blijkens de gedenksteen gebouwd in 1866 naar ontwerp van J.I. Douma uit Leeuwarden (aannemer L.R. Wybrandy uit Franeker).  
Het verhoogde KERKHOF (met traditionele staande en liggende zerken welke van lokaal belang zijn en niet van rijkswege worden beschermd) is toegankelijk via twee vernieuwde tweede helft 19de-eeuws gietijzeren toegangshekken. Aan de zuidzijde van het kerkhof ligt een verdiepingloos vermoedelijk laat-18de-eeuws DIENSTGEBOUWTJE. Opvallende elementen zijn voorts nog de twee lindenlanen aan de noord-oostzijde die aanlopen op koor en sacristie respectievelijk de noordzijde van het kerkhof begrenzen.  
Het verhoogde KERKHOF (met traditionele staande en liggende zerken welke van lokaal belang zijn en niet van rijkswege worden beschermd) is toegankelijk via twee vernieuwde tweede helft 19de-eeuws gietijzeren toegangshekken. Aan de zuidzijde van het kerkhof ligt een verdiepingloos vermoedelijk laat-18de-eeuws DIENSTGEBOUWTJE. Opvallende elementen zijn voorts nog de twee lindenlanen aan de noord-oostzijde die aanlopen op koor en sacristie respectievelijk de noordzijde van het kerkhof begrenzen.  
====Omschrijving====  
====Omschrijving====  
Negen traveeën tellend KERKGEBOUW, bestaande uit een uit bruinrode baksteen opgetrokken aan koorzijde zeszijdig gesloten schip (circa 1855) onder leiengedekt schilddak (Rijndekking) met haan op de nok tegen vierkante toren uit 1866 met leiengedekte spits met torenhaan. Siermetselwerk onderlangs de dakrand; forse uitbouw aan noordzijde. De noord- en de zuidgevels worden geleed door gemetselde pilasters met natuurstenen imposten, waartussen blindnissen (noordzijde) respectievelijk rondboogvensters met tracering (zuidzijde); aan beide zijden een halfrondgesloten ingangspartij met tracering; siermetselwerk onderlangs de dakrand. De zeszijdig gesloten koorpartij eveneens met blindnissen tussen pilasters. De transeptarm annex sacristie (1874) onder afgeknot leiengedekt schilddak (Rijndekking) heeft halfrondgesloten en lichtgetoogde vensters van verschillend formaat en met verschillendsoortige tracering; goot op klossen; rozetankers; in de noordzijde dubbele houten toegangsdeur met gietijzeren sierroosters, gevat in geprofileerde houten omlijsting. <br />
Negen traveeën tellend KERKGEBOUW, bestaande uit een uit bruinrode baksteen opgetrokken aan koorzijde zeszijdig gesloten schip (circa 1855) onder leiengedekt schilddak (Rijndekking) met haan op de nok tegen vierkante toren uit 1866 met leiengedekte spits met torenhaan. Siermetselwerk onderlangs de dakrand; forse uitbouw aan noordzijde. De noord- en de zuidgevels worden geleed door gemetselde pilasters met natuurstenen imposten, waartussen blindnissen (noordzijde) respectievelijk rondboogvensters met tracering (zuidzijde); aan beide zijden een halfrondgesloten ingangspartij met tracering; siermetselwerk onderlangs de dakrand. De zeszijdig gesloten koorpartij eveneens met blindnissen tussen pilasters. De transeptarm annex sacristie (1874) onder afgeknot leiengedekt schilddak (Rijndekking) heeft halfrondgesloten en lichtgetoogde vensters van verschillend formaat en met verschillendsoortige tracering; goot op klossen; rozetankers; in de noordzijde dubbele houten toegangsdeur met gietijzeren sierroosters, gevat in geprofileerde houten omlijsting. <br />
De vierkante TOREN (1866) met naaldspits met bol en haan, omvat drie geledingen, van elkaar gescheiden door forse geprofileerde cementstenen waterlijsten; ijzeren muurankers. In de onderste geleding, met gepleisterde hoekblokken, een halfrondgesloten ingang waarboven een hardstenen plaquette met (moeilijk leesbaar) opschrift en jaartal 1866; in de tweede geleding, met rondboogfries, een halfrondgesloten gekoppeld venster met tracering, twee smalle gekoppelde vensters en drie wijzerplaten onder stucdecoratie; in de derde geleding, met sierfries en (thans ontbrekende) ijzeren balustrade, gekoppelde galmgaten. In de klokkenstoel een gelui bestaande uit twee klokken waarvan één vervaardigd door J. Daventrie (Johannes van Deventer) in 1474 (1473?), diam. 125,5 cm. en één door Hans Falck in 1619, diam. 112,7 cm. Het uurwerk is niet beschermenswaardig.  
De vierkante TOREN (1866) met naaldspits met bol en haan, omvat drie geledingen, van elkaar gescheiden door forse geprofileerde cementstenen waterlijsten; ijzeren muurankers. In de onderste geleding, met gepleisterde hoekblokken, een halfrondgesloten ingang waarboven een hardstenen plaquette met (moeilijk leesbaar) opschrift en jaartal 1866; in de tweede geleding, met rondboogfries, een halfrondgesloten gekoppeld venster met tracering, twee smalle gekoppelde vensters en drie wijzerplaten onder stucdecoratie; in de derde geleding, met sierfries en (thans ontbrekende) ijzeren balustrade, gekoppelde galmgaten. In de klokkenstoel een gelui bestaande uit twee klokken waarvan één vervaardigd door J. Daventrie (Johannes van Deventer) in 1474 (1473?), diam. 125,5 cm. en één door Hans Falck in 1619, diam. 112,7 cm. Het uurwerk is niet beschermenswaardig.  
Regel 80: Regel 76:




==Orgel==
In 1861 bouwde Hardorff een nieuw orgel in de kerk. Op 20 oktober 1861 is het in gebruik genomen. Het werd in 1929 door Bakker & Timmenga gerestaureerd en verbouwd. Het Bovenwerk werd in een zwelkast geplaatst. De Fagot 16' van het Hoofdwerk werd vervangen door een Cello 8', terwijl de Trompet 8' is vernieuwd. Op het Bovenwerk verviel de Quint 3' ten gunste van een Voix Célèste. In 1988/1989 restaureerde Bakker & Timmenga het orgel. Adviseur was oorspronkelijk Willem Hülsmann, maar na diens overlijden werd het overgenomen door Aart van Beek. De dispositie is gebleven zoals deze in 1929 was geworden. In augustus 1989 is het weer in gebruik genomen.
* (Bron:[http://www.orgbase.nl/scripts/ogb.exe?database=ob2&%250=1002711&LGE=EN&LIJST=lang Orgeldatabase]}
==Externe links==
==Externe links==
*[http://nl.wikipedia.org/wiki/Kerk_van_Menaldum De kerk op Wikipedia]
*[http://nl.wikipedia.org/wiki/Kerk_van_Menaldum De kerk op Wikipedia]
*[http://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Hervormde_kerk,_Menaldum Meer afbeeldingen op Wikimedia]
* {{Wikimedia|Hervormde_kerk,_Menaam}}
* {{Wikidata|Q3016288}}


==Afbeeldingen==
==Afbeeldingen==
====Exterieur====
====Exterieur====
<gallery>
<gallery>
Bestand:Plattegrond Menaldum (Orxma State) kaartboek Ruud van Juckema 1626 in Rijksarchief Leeuwarden - Menaldum - 20152981 - RCE.jpg|Bron:Wikimedia/RCE (1626)
Bestand:Plattegrond Menaldum (Orxma State) kaartboek Ruud van Juckema 1626 in Rijksarchief Leeuwarden - Menaldum - 20152981 - RCE.jpg|Bron:Wikimedia/RCE (1626)
Regel 95: Regel 94:
Kerkmenaldum9825.jpg | foto - WG
Kerkmenaldum9825.jpg | foto - WG
</gallery>
</gallery>
====Interieur====
====Interieur====
<gallery>
<gallery>
Bestand:Herenbank (Kamstrawapen) - Menaldum - 20152985 - RCE.jpg|Bron:Wikimedia/RCE (1966)
Bestand:Herenbank (Kamstrawapen) - Menaldum - 20152985 - RCE.jpg|Bron:Wikimedia/RCE (1966)

Versie van 31 aug 2021 15:45


Bezig met het laden van de kaart...
Algemene gegevens
Naam kerk: Protestantse Kerk
Genootschap: PKN Protestantse gemeente Menaldum
Provincie: Friesland
Gemeente: Waadhoeke
Plaats: Menaam (Menaldum)
Adres: Skilpaed 2
Postcode: 9036MH
Sonneveld-index: 09314
Jaar ingebruikname: 1874
Architect: Boonstra, M. en J.P.
Huidige bestemming: kerk
Monument status: Rijksmonument 28569

Geschiedenis

Toren 1866, verving oudere kerk.

Monumentomschrijving Rijksdienst

Herv. Kerk. De in 1874 op zeer ruim omheind kerkhof herbouwde kerk bezit de volgende te beschermen inventaris; 17de eeuwse preekstoel met achterschot en klankbord, bijbehorend doophek, twee 17e eeuwse herenbanken, waarvan een overhuifd; wapenbord Camstra; vijf rijk gebeeldhouwde 16e eeuwse zerken en twee dergelijke 17de eeuw. Orgel met Hoofdwerk, Bovenwerk en vrij Pedaal, in 1861 gemaakt door W. Hardorff. In de toren grote klok uit 1473. Op het kerkhof dienstgebouwtje onder hoog schilddak met aan de lange achtergevel drie, aan de voorgevel twee zesruitsvensters. Omlopende houten goot.

Inleiding

HERVORMDE KERK. Op een zeer ruim door beukenhagen omheind kerkhof gelegen kerkgebouw met forse uitbouw aan noordzijde (waarin transept en sacristie), opgetrokken in 1874 in eclectische trant op de fundamenten van een voorgangster (timmerman/aannemer firma M. en J.P. Boonstra te Menaldum). Steenformaat, kleur en detaillering van transeptarm en sacristie verschillen van elkaar, hetgeen zou kunnen duiden op twee verschillende bouwfasen. Zekerheid kon hierover echter niet worden verkregen. De TOREN is blijkens de gedenksteen gebouwd in 1866 naar ontwerp van J.I. Douma uit Leeuwarden (aannemer L.R. Wybrandy uit Franeker). Het verhoogde KERKHOF (met traditionele staande en liggende zerken welke van lokaal belang zijn en niet van rijkswege worden beschermd) is toegankelijk via twee vernieuwde tweede helft 19de-eeuws gietijzeren toegangshekken. Aan de zuidzijde van het kerkhof ligt een verdiepingloos vermoedelijk laat-18de-eeuws DIENSTGEBOUWTJE. Opvallende elementen zijn voorts nog de twee lindenlanen aan de noord-oostzijde die aanlopen op koor en sacristie respectievelijk de noordzijde van het kerkhof begrenzen.

Omschrijving

Negen traveeën tellend KERKGEBOUW, bestaande uit een uit bruinrode baksteen opgetrokken aan koorzijde zeszijdig gesloten schip (circa 1855) onder leiengedekt schilddak (Rijndekking) met haan op de nok tegen vierkante toren uit 1866 met leiengedekte spits met torenhaan. Siermetselwerk onderlangs de dakrand; forse uitbouw aan noordzijde. De noord- en de zuidgevels worden geleed door gemetselde pilasters met natuurstenen imposten, waartussen blindnissen (noordzijde) respectievelijk rondboogvensters met tracering (zuidzijde); aan beide zijden een halfrondgesloten ingangspartij met tracering; siermetselwerk onderlangs de dakrand. De zeszijdig gesloten koorpartij eveneens met blindnissen tussen pilasters. De transeptarm annex sacristie (1874) onder afgeknot leiengedekt schilddak (Rijndekking) heeft halfrondgesloten en lichtgetoogde vensters van verschillend formaat en met verschillendsoortige tracering; goot op klossen; rozetankers; in de noordzijde dubbele houten toegangsdeur met gietijzeren sierroosters, gevat in geprofileerde houten omlijsting.
De vierkante TOREN (1866) met naaldspits met bol en haan, omvat drie geledingen, van elkaar gescheiden door forse geprofileerde cementstenen waterlijsten; ijzeren muurankers. In de onderste geleding, met gepleisterde hoekblokken, een halfrondgesloten ingang waarboven een hardstenen plaquette met (moeilijk leesbaar) opschrift en jaartal 1866; in de tweede geleding, met rondboogfries, een halfrondgesloten gekoppeld venster met tracering, twee smalle gekoppelde vensters en drie wijzerplaten onder stucdecoratie; in de derde geleding, met sierfries en (thans ontbrekende) ijzeren balustrade, gekoppelde galmgaten. In de klokkenstoel een gelui bestaande uit twee klokken waarvan één vervaardigd door J. Daventrie (Johannes van Deventer) in 1474 (1473?), diam. 125,5 cm. en één door Hans Falck in 1619, diam. 112,7 cm. Het uurwerk is niet beschermenswaardig.

In het INTERIEUR zijn onder meer van belang: het tongewelf met roosters en trekstangen die rusten op rijk bewerkte verkropte kroonlijsten met stucbloemen, gedragen door gestucte pilasters met Corinthische kapitelen; het sobere kerkmeubilair met bijbehorende lambrizeringen (1874), de eikenhouten paneelwand tussen schip en portaal met gewrongen Ionische zuilen (XVIId) en opengewerkte rand met omrankte gewrongen zuiltjes (de zuilen aan schipzijde niet beschilderd, die aan portaalzijde met marmer-imitatie); de preekstoel van eikenhout met ebbenhouten inlegwerk (1672; kistemaker Gerryt Nijhoff te Leeuwarden; snijwerk Hendrick Jansen te Leeuwarden) met gewrongen omrankte zuiltjes met Ionische kapitelen en panelen met de allegorische figuren Geloof, Hoop, Liefde, Gerechtigheid en Standvastigheid; het eikenhouten doophek met gewrongen zuiltjes en rijk gesneden opzetstukken; de geelkoperen doopschaal in zwart geschilderde ijzeren ring (bevestigd aan de preekstoel); de geelkoperen lezenaar met guirlandes (XIXa); de overhuifde eikenhouten herenbank (1652, geverfd), met omrankte gewrongen zuiltjes en gesneden bekroningen waarin alliantiewapen Aebinga/Camstra; de eenvoudige herenbank aan de oostzijde (XVIId, geverfd); de eikenhouten avondmaalstafel (XVII?); rouwbord Hommo van Camstra (1652); vijf houten psalmborden (XIX); koperen gedenkplaat (1874); eikenhouten naamlijst predikanten (1952); tien petroleumlampen (1874; thans elektrisch); verschillende 17de-eeuwse en jongere grafzerken. Op het balkon dat rust op vier zuilen met Ionisch fantasiekapiteel het ORGEL met Hoofdwerk, Bovenwerk en vrij Pedaal. In 1861 gemaakt door W. Hardorff; zevenledig front met op de torens een harpspelende David geflankeerd door musicerende engelen; tweede helft 19de-eeuwse orgelbalustrade met panelen; snijwerk met jaartal 1861. Onder de vloer verschillende grafkelders en zeer rijk gebeeldhouwde grafzerken, o.a. van Werp van Juckema (overleden 1587) en Kempo van Donia Harinxma (overleden 1593).

Aan de zuidzijde van het kerkhof ligt een verdiepingloos vermoedelijk laat-18de-eeuws DIENSTGEBOUWTJE, opgetrokken uit rode baksteen en gedekt door een vrij steil met rode en geglazuurde blauwe pannen belegd schilddak; in de voorgevel dubbele opgeklampte deur met achtruits bovenlicht en twee zesruitsvensters; in de achtergevel drie zesruitsvensters; houten goot op klosjes.

Waardering

Kerkgebouw met kerkhof (met zerken van lokaal belang), sacristie en dienstgebouwtje van algemeen belang:

  • vanwege de ouderdom;
  • vanwege de bouwgeschiedenis;
  • vanwege de architectonische vormgeving van ex- en interieur;
  • vanwege de waardevolle interieuronderdelen;
  • vanwege de markante iets verhoogde ligging.


Orgel

In 1861 bouwde Hardorff een nieuw orgel in de kerk. Op 20 oktober 1861 is het in gebruik genomen. Het werd in 1929 door Bakker & Timmenga gerestaureerd en verbouwd. Het Bovenwerk werd in een zwelkast geplaatst. De Fagot 16' van het Hoofdwerk werd vervangen door een Cello 8', terwijl de Trompet 8' is vernieuwd. Op het Bovenwerk verviel de Quint 3' ten gunste van een Voix Célèste. In 1988/1989 restaureerde Bakker & Timmenga het orgel. Adviseur was oorspronkelijk Willem Hülsmann, maar na diens overlijden werd het overgenomen door Aart van Beek. De dispositie is gebleven zoals deze in 1929 was geworden. In augustus 1989 is het weer in gebruik genomen.

Externe links

Afbeeldingen

Exterieur

Interieur