Brontekst bekijken van Melissant, Provincialeweg 6 - Sint Josephkapel

[[Categorie:Object]]
[[Categorie:MetKaart]]
[[Categorie:Rijksmonument]]
[[Categorie:RK]]
[[Categorie:Melissant]]
[[Categorie:Gemeente Goeree-Overflakkee]]
[[Categorie:Provincie Zuid-Holland]]


{{#display_map:3248LK Provincialeweg 6 Melissant, Nederland|type=hybrid}}

{| 
! colspan="2" style="background-color:#517398; color:white;" | Algemene gegevens
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Naam object:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Sint Josephkapel
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Genootschap:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Rooms Katholieke Kerk
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Provincie:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Zuid-Holland
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Gemeente:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Goeree-Overflakkee
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Plaats:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Melissant
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Adres:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Provincialeweg 6
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Postcode:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | 3248LK
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Inventarisatienummer:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | 02650
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Jaar ingebruikname:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | 1900
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Architect:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Bruning, A.
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Huidige bestemming:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | kerk
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Monument status:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Rijksmonument {{Rijksmonument|525003}}
|}

== Geschiedenis ==

Kleine kerk zonder toren in neoromaanse vormen.

== Geschiedenis; bron: heiligefamiliemiddelharnis.nl ==

De geschiedenis van de St. Jozefkapel te Melissant

De Sint Jozefkapel te Melissant is in gebruik genomen op 14 november 1900. Tot die tijd waren de rooms katholieken van het dorp aangewezen op de parochiekerk te Middelharnis. De bouw van de kapel annex woonhuis werd door het bisdom Haarlem, waaronder de Zuid-Hollandse eilanden destijds ressorteerden, bekostigd uit een legaat, ontvangen uit de nalatenschap van baron R.H.I. van Brienen en uit enkele scheppingen.
Een schenking van 1.000,- gulden werd gedaan door jonkheer H.J. Diert van Melissant die te ’s Gravenhage woonde.
De aanleiding van de schenking zou, volgens overlevering, zijn geweest het feit dat de jonkheer na een bezoek aan het eiland wegens de mist niet huiswaarts kon keren. Toen hij ’s zondags ter kerke wilde gaan, kwam hij tot de ontdekking dat de katholieken van Melissant naar de op twee á drie uur gaans gelegen kerk van Middelharnis moesten voor het vervullen van hun zondagsplicht.
Er was dus geld voor de kapel, maar nog geen grond. Deze werd op 1 juni 1868 geschonken door baron J.M.G.Osij van Zegwaart uit Brussel.

Het was de bedoeling de kapel in het dorp aan de beneden Molendijk te bouwen, maar dit werd van overheidswege niet toegestaan. De regel was namelijk, dat er een bepaalde afstand moest zijn tussen de kerken van verschillende denominaties en aan die regel voldeed de voorgenomen bouwlocatie niet.

Op 27 juli 1895 gaf monseigneur C.J.M. Bottemanne opdracht aan pastoor Nieuwenhuizen te Middelharnis voor het bisdom Haarlem aan te kopen een boerderij met 3 hectare, 13 are en 14 centiare weiland gelegen te Melissant in de Nieuw Kraaijerpolder aan het Nollewegje voor het bedrag van ƒ 7000,-. De bedoeling was ter plekke een kerk met pastorie en een lagere school met onderwijzerswoning zouden worden gebouwd.

Bij schenking was echter bepaald, dat het tijdstip waarop werd gebouwd zou worden aan het oordeel van de bisschop werd overgelaten. Gezien het feit dat Melissant toen slechts vier katholieke gezinnen en twee gemengd gehuwde gezinnen telde, werd er aanvankelijk geaarzeld wat betreft de realisering van school annex woning.
Op 22 januari 1899 ontving de pastoor een schrijven van de heer Bruning, architect te Amsterdam, die meedeelde dat hem door het bisdom was opgedragen plannen te maken voor de bouw van een kerk met toren, sacristie, pastorie en schoollokaal in de gemeente Melissant.
In november 1899 ontving de pastoor van de parochie, de zeereerwaarde heer J.H.A. Thus, een brief van de bisschop waarin stond dat hij kon rekenen dat in oktober 1900 het nieuwe kerkje, voorlopig alleen met sacristie en twee kamers, gereed zou zijn.

In april 1900 kwam architect Bruning naar Middelharnis om met de pastoor over de tekeningen te praten. Na enkele wijzigingen deed aannemer Tieleman uit Melissant een prijsopgave van ƒ 15.900,-. Uiteindelijk werd dit bedrag verlaagd naar ƒ 13.000,-.
Bij de uitvoering van de bouw waren betrokken: aannemer Tieleman, Smeets uit Achthuizen (metselwerk), van Velzen uit Melissant en van As uit Sommelsdijk (schilderswerk).

Op 3 november werden door de architect de nieuwe gebouwen goedgekeurd. Inmiddels verkreeg de pastoor van Middelharnis toestemming van het bisdom de kapel toe te wijden aan de heilige Jozef (was ook een van de voornamen van jonkheer Diert van Melissant).

Op 10 november 1900 werd de kapel ingewijd door pastoor Thus geassisteerd door weleerwaarde heer H.J. IJzermans uit Rotterdam. De deken van Schiedam G.M. Daniëls zag wegens werkzaamheden en wegens de guurte van het jaargetijde tegen de reis op.

==Monumentomschrijving Rijksdienst==
Kleine PAROCHIEKERK van het type zaalkerk met aangebouwde PASTORIE en  SACRISTIE, gebouwd in 1900 in opdracht van het bisdom Rotterdam voor de  rooms-katholieke parochie te  Melissant. Architect A. Bruning uit Amsterdam ontwierp het gebouw in een sobere, landelijke stijl met invloeden van Neo-Gotiek. Aanvankelijk was het legaat van Jhr. H.J. Diert van Melissant uit Den Haag bedoeld voor de stichting van een kerk met toren, een sacristie, een pastorie en een schoolgebouw. Het bisdom besloot echter,  gelet op het lage aantal communicanten te Melissant, te volstaan met de zaalkerk met een sacristie en twee kamers, bedoeld voor tijdelijk verblijf van de pastoor, tezamen in één gebouw. 

In het pand bevond zich oorspronkelijk geen keuken; de maaltijden werden bereid door de familie die de boerderij ten westen van het pand bewoonde. Dit gebruik heeft lang standgehouden. Recentelijk is in het pand een keuken aangebracht. 

Het gebouw is gesitueerd op een klein rechthoekig terrein, dat middels een circa 50 meter land kiezelpad vanaf de Provinciale weg bereikbaar is. Het gebouw beslaat bijna het gehele terrein, dat overigens met gras is begroeid. Langs de oprit en voor de voorgevel groeien kastanjebomen.

=====Omschrijving=====

L-vormig gebouw waarin een zaalkerk, een sacristie en twee kamers zijn ondergebracht. De stam van de L-vorm wordt gevormd door de rechthoekige plattegrond van de zaalkerk, met zadeldak evenwijdig aan de Provinciale weg. Op het dak zijn kleine gietijzeren dakruiters geplaatst. Ten oosten van de kerkruimte bevindt zich een eveneens onder zadeldak staand rechthoekig volume waarin zich het voorportaal van de kerk bevindt. Ten westen van de kerkruimte bevindt zich een kleine rechthoekige toiletruimte onder een plat dak. De bijna vierkante plattegrond van de voet van de L-vorm biedt plaats aan een zuid-noord gerichte centrale gang, met ten oosten de twee kamers, en ten westen van de gang, boven de kelder, bevinden zich de sacristie en een kleine keuken. Deze indeling kom ook tot uitdrukking in de voorgevel met twee topgevels, waarvan de oostelijke risaleert. Evenals de zaalkerk telt dit bouwvolume één bouwlaag. Hier is echter een afgeplat schilddak toegepast, met aan de voorzijde twee steekkappen, behorend tot de twee topgevels. De daken zijn gedekt met gesmoorde kruispannen. In de dakvlakken van het woongedeelte bevinden zich kleine dakkapellen met lessenaarsdak, geprofileerde lijsten en kruisramen in de rechthoekige vensters. Houten geprofileerde windveren gaan zonder onderbreking over in identiek geprofileerde gootlijsten.

De gevels zijn opgetrokken in rode baksteen in kruisverband. Ter hoogte van de onderdorpel van de vensters is een doorlopende natuurstenen waterlijst aangebracht. De gevel is aan de bovenzijde voorzien van drie uitkragende baksteenlagen. De vensters in het woongedeelte zijn voorzien van kruisvormige schuifvensters met rechthoekig bovenlicht. Deze vensters staan onder een segmentboog met baksteenornamentiek in de boogtrommel. De vensters in de gevels van de zaalkerk zijn hoofdzakelijk enkele of gekoppelde rondboogvensters met glas-in-lood, die geplaatst zijn in een getoogd spaarveld.

De asymmetrische voorzijde (zuidzijde) is samengesteld uit twee topgevels, van elkaar gescheiden door een één meter brede lijstgevel. De rechter topgevel risaleert licht. Onder de lijstgevel is de vernieuwde entree tot de pastorie aangebracht. In het midden van beide topgevels staat een venster. In de toppen van de gevels bevindt zich een smaller rechthoekig schuifvenster. 

De asymmetrische achtergevel, de langsgevel van de zaalkerk, heeft vier traveeën, waarvan de rechter geheel blind is. In de twee linker traveeën bevinden zich gekoppelde rondboogvensters, in de overige travee is een enkele rondboog aangebracht. In de teruggelegen gevel van de toiletruimte bevinden zich twee kleine rechthoekige vensters. In de eveneens teruggelegen gevel van het voorportaal van de zaalkerk staan een smal en langwerpig rondboogvenster. 

De asymmetrische linker zijde is opgebouwd uit de lijstgevel behorend tot de pastorie en de topgevel van de zaalkerk. Ten opzichte hiervan risaleert de rechthoekige gevel van de toiletruimte. In deze gevel is een rondboogvormig spaarveld aangebracht. In de gevel van de pastorie bevinden zich een venster en een achterdeur. In de geheel vensterloze topgevel van de zaalkerk staan twee getoogde spaarvelden. 

De asymmetrische rechter zijgevel is samengesteld uit het teruggelegen geveldeel van de pastorie en de risalerende topgevels van de zaalkerk en het voorportaal. In de gevel van de pastorie zijn twee vensters aangebracht. In de gevel van het voorportaal bevindt zich een rondboogvormige deur met smeedijzeren siergehengen. In de top is een spitsboogvormig spaarveld aangebracht, boven een horizontale band van siermetselwerk.

Het gaaf bewaarde interieur van de zaalkerk is voorzien van een betegelde kerkvloer, houten lambrizeringen en een ingebouwde houten biechtstoel. Het houten tongewelf wordt gedragen door een gemetselde rondboog en houten gesneden schoren. Het oorspronkelijke altaar is uit de kerk verwijderd. Wel authentiek zijn de houten banken en het altaarhek. In de kerk staat een éénklaviers secretaire-orgel, gemaakt door H. Knipscheer in 1843, in 1920 aangekocht van een particulier en geplaatst in Melissant. Het interieur van het woonhuis wordt gekenmerkt door rijk geprofileerde houten deuren en lijstwerk. In de sacristie bevindt zich een kast, die op identieke wijze is bewerkt.

=====Waardering=====

De parochiekerk is van algemeen belang vanwege de cultuurhistorische en de architectuurhistorische waarde.

-	De kerk is van cultuurhistorische waarde als een bijzondere uitdrukking van een ontwikkeling in de kerkbouw in de kleine kernen in Nederland.

-	De kerk is van architectuurhistorische waarde als voorbeeld van een in een landelijke bouwtrant, met enkele Neo-Gotische invloeden uitgevoerd sober kerkgebouw, met een bijzondere typologische combinatie van zaalkerk en pastorie in één gebouw, en vanwege de samenhang tussen in- en exterieur.

-	De kerk is tevens van belang vanwege de herkenbaarheid en de grote mate van gaafheid van het in- en exterieur.

* Fout bovenin Omschrijving Rijksdienst: in 1900 bestond het Bisdom Rotterdam nog niet; Melissant viel, evenals de gehele provincie Zuid-Holland, toen onder het Bisdom Haarlem. Pas in 1956 is het Bisdom Rotterdam opgericht. De gehele provincie Zeeland, inclusief de eilanden en Zeeuws-Vlaanderen, valt onder het Bisdom Breda. 

==Externe links==
* {{Wikimedia|Sint-Josephkapel_(Melissant)}}

== Afbeeldingen ==
====Exterieur====
<gallery>
Afbeelding:02650 Melisant RK. Jozefkapel 1900 Provincialeweg 6 ZH.. (2).jpg
Afbeelding:02650 Melisant RK. Jozefkapel 1900 Provincialeweg 6 ZH.. (1).JPG
Afbeelding:02650 Melisant RK. Jozefkapel 1900 Provincialeweg 6 ZH. (2).jpg
Afbeelding:02650 Melisant RK. Jozefkapel 1900 Provincialeweg 6 ZH. (1).jpg
Afbeelding:02650 Melisant RK. Jozefkapel 1900 Provincialeweg 6 ZH. (3).JPG
Afbeelding:02650 Melisant RK. Jozefkapel 1900 Provincialeweg 6 ZH. opname 1998 foto. Alie Stok-Britting. Krommenie (7).jpg|opname 1998  foto. Alie Stok-Britting. Krommenie.
Afbeelding:02650 Melisant RK. Jozefkapel 1900 Provincialeweg 6 ZH. opname 1998 foto. Alie Stok-Britting. Krommenie (1).jpg|opname 1998  foto. Alie Stok-Britting. Krommenie.
Afbeelding:Melissant RK Josephkapel (3).JPG|foto H.J. de Bruijn Asperen
Bestand:Melissant R.K.St.Josephkapel-Tekening in 1977.jpg|Kopie van streekarchiefgo. Tekening 1977.
</gallery>

====Interieur====

<gallery>
Afbeelding:02650 Melisant RK. Jozefkapel 1900 Provincialeweg 6 ZH (1).JPG|foto. H. de Bruijn. Asperen.
Afbeelding:02650 Melisant RK. Jozefkapel 1900 Provincialeweg 6 ZH (2).JPG|foto. H. de Bruijn. Asperen.
Afbeelding:02650 Melisant RK. Jozefkapel 1900 Provincialeweg 6 ZH (3).JPG|foto. H. de Bruijn. Asperen.
Afbeelding:02650 Melisant RK. Jozefkapel 1900 Provincialeweg 6 ZH (4).JPG|foto. H. de Bruijn. Asperen.
Afbeelding:02650 Melisant RK. Jozefkapel 1900 Provincialeweg 6 ZH (5).JPG|foto. H. de Bruijn. Asperen.
Afbeelding:02650 Melisant RK. Jozefkapel 1900 Provincialeweg 6 ZH (12).JPG|foto. H. de Bruijn. Asperen.
Afbeelding:02650 Melisant RK. Jozefkapel 1900 Provincialeweg 6 ZH (9).JPG|foto. H. de Bruijn. Asperen.
Afbeelding:02650 Melisant RK. Jozefkapel 1900 Provincialeweg 6 ZH (10).JPG|foto. H. de Bruijn. Asperen.
Afbeelding:02650 Melisant RK. Jozefkapel 1900 Provincialeweg 6 ZH (11).JPG|foto. H. de Bruijn. Asperen.
Afbeelding:02650 Melisant RK. Jozefkapel 1900 Provincialeweg 6 ZH (8).JPG|foto. H. de Bruijn. Asperen.
Afbeelding:02650 Melisant RK. Jozefkapel 1900 Provincialeweg 6 ZH. opname 1998 foto. Alie Stok-Britting. Krommenie (2).jpg|opname 1998  foto. Alie Stok-Britting. Krommenie.
Afbeelding:02650 Melisant RK. Jozefkapel 1900 Provincialeweg 6 ZH. opname 1998 foto. Alie Stok-Britting. Krommenie (4).jpg|opname 1998  foto. Alie Stok-Britting. Krommenie.
Afbeelding:02650 Melisant RK. Jozefkapel 1900 Provincialeweg 6 ZH. opname 1998 foto. Alie Stok-Britting. Krommenie (3).jpg|opname 1998  foto. Alie Stok-Britting. Krommenie.
Afbeelding:02650 Melisant RK. Jozefkapel 1900 Provincialeweg 6 ZH. opname 1998 foto. Alie Stok-Britting. Krommenie (5).jpg|opname 1998  foto. Alie Stok-Britting. Krommenie.
Afbeelding:Melissant RK Josephkapel.JPG|foto H.J. de Bruijn Asperen
Afbeelding:Melissant RK Josephkapel (1).JPG|foto H.J. de Bruijn Asperen
Afbeelding:Melissant RK Josephkapel (2).JPG|foto H.J. de Bruijn Asperen
</gallery>