Lytsewierrum, Buorren 3 - Gertrudiskerk
Uit Reliwiki
Algemene gegevens | |
---|---|
Genootschap : | Ned. Hervormde kerk |
Gemeente : | Littenseradiel |
Plaats : | Lytsewierrum |
Adres : | Buorren 3 |
Provincie : | Friesland |
Jaar ingebruikname : | 1557 |
Huidige bestemming : | kerk |
Naam kerk : | Gertrudis |
Architect : | |
Monument-status : | Rijksmonument 21542 |
Inventarisnummer : | 009298 |
Geschiedenis
Protestantse Gemeente "De Slachsang". Verving oudere kerk, 1772 toren vernieuwd.
Monumentomschrijving Rijksdienst
Herv. kerk en toren op kerkhof. Eenbeukig vijfzijdig gesloten gotisch kerkgebouw blijkens steen boven een gedichte ingang in 1557 opgetrokken; gesloten opgaande in aanleg oudere toren door zadeldak gedekt. In de kerk sobere inventaris bestaande uit preekstoel, doophek en vier kwart rond overhuifde herenbanken. Orgel met Hoofdwerk en Bovenwerk, in 1870 gemaakt door L. van Dam en Zonen. Klokkenstoel met gelui van twee klokken, waarvan één van G. van Wou en J. Schonenborch, 1516, diam. 116,5 cm. en een moderne klok. Mechanisch torenuurwerk van Bergen, Heiligerlee, 1920, later voorzien van elektrische opwinding.
In de media
- Uit Reformatorisch Dagblad, 1 mei 2007.
De kerk van Lytsewierrum bestaat 450 jaar. Het dorp Lytsewierrum ontstond omstreeks 1175 aan een zijtak van de voormalige Middelzee. De huizen en de boerderijen werden gebouwd op een terp, met in het midden de kerk.
De eerste stenen kerk werd gebouwd in de twaalfde eeuw. Deze was gewijd aan de Heilige Gertrudis, een dochter van Pepijn de Oude, een hofmeester uit de zevende eeuw. Zij was abdis van Nivelles en schutspatroon van de armen, reizenden, tuingroenten en katten. Kerkrentmeester S. Stoffelsma: „In 1514 en 1515 werden dorp en kerk verwoest door een bende soldaten die de Zwarte Hoop genoemd werd omdat zij zwart wapentuig droegen, zwarte gezichten hadden van honger en ellende en waren getekend door weer en wind.”
Volgens een opschrift op de grootste klok in de toren werd al spoedig met de herbouw begonnen. De klok is namelijk gewijd in 1516. In 1557 was de herbouw van kerk en toren voltooid.
De onderbouw van de kerk bestaat uit gele kloostermoppen, afgedekt door een zandstenen waterlijst met daarboven een muurwerk van kleine baksteen. De kerk heeft geen steunberen en is in laatgotische stijl gebouwd. In 1722 werden kerk en toren vernieuwd, en in 1850 werd de sacristie aan de noordkant gesloopt. De oude toegangsdeur is nog duidelijk te zien. De ingangen aan de noord- en zuidzijde werden in 1928 dichtgemetseld en de eigen ingangen voor mannen en vrouwen verdwenen. De preekstoel ging toen van de zuidgevel naar het koor.
De Gertrudiskerk werd voor het laatst gerestaureerd in 1982. De gemeente werkt nu met een tienjarenplan, zodat elk jaar een gedeelte van de kerk wordt bijgehouden. Stoffelsma: „We zitten nu in het achtste jaar. In het tiende jaar willen we de toren in de steigers zetten en restaureren.”
De kerkelijke gemeente van Lytsewierrum valt onder de protestantse streekgemeente De Slachsang. „Er zijn nog 32 kerkdiensten per jaar, de rest van de zondagen zijn er gemeenschappelijke diensten met andere dorpen”, aldus de kerkrentmeester. De protestantse gemeente Lytsewierrum telt ongeveer 70 leden en doopleden.
Externe links
Afbeeldingen
- Exterieur
- Interieur