Leeuwarden, Jacobijnerkerkhof 95 - Grote of Jacobijnerkerk: verschil tussen versies
Uit Reliwiki
Geen bewerkingssamenvatting |
|||
(33 tussenliggende versies door 9 gebruikers niet weergegeven) | |||
Regel 1: | Regel 1: | ||
[[Categorie:Object]] | [[Categorie:Object]] | ||
[[Categorie:MetKaart]] | [[Categorie:MetKaart]] | ||
[[Categorie: | [[Categorie:Rijksmonument]] | ||
[[Categorie:PKN]] | |||
[[Categorie:Leeuwarden]] | [[Categorie:Leeuwarden]] | ||
[[Categorie:Gemeente Leeuwarden]] | [[Categorie:Gemeente Leeuwarden]] | ||
[[Categorie:Provincie Friesland]] | [[Categorie:Provincie Friesland]] | ||
{{#display_map:53.20418,5.79739|type=hybrid}} | |||
{| | {| | ||
! colspan="2" style="background-color:#517398; color:white;" | Algemene gegevens | ! colspan="2" style="background-color:#517398; color:white;" | Algemene gegevens | ||
|-valign="top" | |-valign="top" | ||
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Genootschap : | | style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Naam kerk: | ||
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | | | style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Grote of Jacobijnerkerk | ||
|-valign="top" | |||
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Genootschap: | |||
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | PKN Protestantse wijkgemeente Leeuwarden | |||
|-valign="top" | |||
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Provincie: | |||
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Friesland | |||
|-valign="top" | |-valign="top" | ||
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Gemeente : | | style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Gemeente: | ||
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Leeuwarden | | style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Leeuwarden | ||
|-valign="top" | |-valign="top" | ||
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Plaats : | | style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Plaats: | ||
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Leeuwarden | | style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Leeuwarden | ||
|-valign="top" | |-valign="top" | ||
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Adres : | | style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Adres: | ||
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Jacobijnerkerkhof 95 | | style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Jacobijnerkerkhof 95 | ||
|-valign="top" | |-valign="top" | ||
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | | | style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Postcode: | ||
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | | | style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | 8911EN | ||
|-valign="top" | |-valign="top" | ||
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | | | style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Inventarisatienummer: | ||
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | | | style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | 09200 | ||
|-valign="top" | |-valign="top" | ||
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | | | style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Jaar ingebruikname: | ||
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | | | style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | 1492 | ||
|-valign="top" | |-valign="top" | ||
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | | | style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Architect: | ||
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | | | style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | | ||
|-valign="top" | |-valign="top" | ||
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | | | style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Huidige bestemming: | ||
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | | | style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | kerk en cultureel centrum | ||
|-valign="top" | |-valign="top" | ||
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Monument | | style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Monument status: | ||
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Rijksmonument | | style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Rijksmonument {{Rijksmonument|24225}} | ||
|} | |} | ||
Kraak met gesneden onderdelen, 1695 banken met snijwerk, XVII; tombe voor J.H.Nieuwoldt, | == Geschiedenis == | ||
Grote historische stadskerk met dakruiter. | |||
Nadat een grote restauratie was afgerond, kreeg de kerk een multifunctionele bestemming. Om die reden is een verplaatsbaar liturgisch centrum aangebracht. Op 11 juni 2005 heeft de jubilerende Ottema-Kingma Stichting in het koor van de Grote of Jacobijnerkerk een gedenksteen aangeboden voor H.K.H. Prinses Juliana (overleden in 2004). (50-03/54-05) | |||
==Monumentomschrijving Rijksdienst== | |||
Grote of Jacobijnerkerk. Voormalige Dominicanenkloosterkerk, gesticht 13de eeuw, herbouwd in de 15de eeuw. In de kerk preekstoel met klankbord en achterschot, XVII. | |||
Kraak met gesneden onderdelen, 1695 banken met snijwerk, XVII; tombe voor J.H. Nieuwoldt, ca 1812 door P.J. Gabriël. | |||
In het koor grafkelder der Oranjes; gedenkplaat aan Vrede van Münster 1648 afkomstig uit Landschapshuis. Grafzerken. In de kerk drie orgels: A. Orgel met Hoofdwerk, Rugwerk, Bovenwerk en vrij Pedaal, in 1727 gemaakt door Chr. Müller en in 1885 ingrijpend verbouwd door L. van Dam en Zonen. Bij de laatste restauratie van 1978 is de dispositie van Müller hersteld en zijn de mechanische aanleg en windladen van Van Dam gehandhaafd. B. In het koor een eenklaviers orgel van Vermeulen uit 1977 met oudere bestanddelen van Theodoor Smet uit ca 1850. C. In de zuiderkapel een positief van Joh. Meister uit 1766. | |||
[[Afbeelding:09200 Leeuwarden PKN. Ned. Hervormd. Jacobijnerkerk 1492 Grote kerk Fr. opname 12-08-2006 foto. Edward Ippel. Hoorn (6).JPG|200px|thumb|opname 12-08-2006 foto. Edward Ippel. Hoorn.]] | |||
[[Afbeelding:09200 Leeuwarden PKN. Ned. Hervormd. Jacobijnerkerk 1492 Grote kerk Fr. opname 12-08-2006 foto. Edward Ippel. Hoorn (9).JPG|200px|thumb|opname 12-08-2006 foto. Edward Ippel. Hoorn.]] | |||
[[Afbeelding:09200 Leeuwarden PKN. Ned. Hervormd. Jacobijnerkerk 1492 Grote kerk Fr. opname 12-08-2006 foto. Edward Ippel. Hoorn (21).JPG|200px|thumb|opname 12-08-2006 foto. Edward Ippel. Hoorn.]] | |||
== Orgels == | |||
====Müller-orgel==== | |||
Het hoofdorgel is in 1726-1727 gebouwd door Christiaan Müller uit Amsterdam. In 1821 wordt het gerestaureerd door de Gebr. L. en J. van Dam (Leeuwarden), die ook de dispositie wijzigen. In 1883-1885 restaureert de firma L. van Dam & Zonen (Leeuwarden) het instrument. Nu worden de windladen en de klavieren door nieuwe vervangen. De klavieromvang wordt vergroot en opnieuw wordt de dispositie gewijzigd. In 1973-1978 restaureert de firma Bakker & Timmenga (Leeuwarden) het Müller-orgel. De dispositie en klank van 1727 gelden daarbij als uitgangspunt, de windladen en klavieren van Van Dam blijven niettemin gehandhaafd. Het pijpwerk van negen registers wordt nieuw gemaakt in de factuur van Müller. | |||
; Dispositie: | |||
* Hoofdwerk (manuaal 2): Prestant 16' - Octaaf 8' (discant dubbel) - Roerfluit 8' - Octaaf 4' - Quint 3' - Superoctaaf 2' - Mixtuur 2' 4-8 sterk - Scherp 1' 4-6 sterk - Trompet 16' - Trompet 8'. | |||
* Rugwerk (manuaal 1): Prestant 8' (discant dubbel) - Roerfluit 8' - Octaaf 4' - Octaaf 2' - Sexquialter 2⅔' 2 sterk - Mixtuur 1⅓' 4-8 sterk - Cornet 8' 6 sterk discant - Trompet 8' - Tremulant. | |||
* Bovenwerk (manuaal 3): Baarpijp 8' - Viola di Gamba 8' - Quintadeen 8' - Octaaf 4' - Gemshoorn 4' - Nasard 3' - Nachthoorn 2' - Sexquialter 2⅔' 2-4 sterk - Cimbaal 1/5' 3 sterk - Dulciaan 8' - Vox humana 8' - Tremulant. | |||
* Pedaal: Prestant 16' - Bourdon 16' - Octaaf 8' - Octaaf 4' - Quint 3' - Mixtuur 2' 3 sterk - Bazuin 16' - Trompet 8' - Trompet 4'. | |||
* Koppelingen: Hoofdwerk aan Pedaal - Rugwerk aan Pedaal - Rugwerk aan Hoofdwerk - Bovenwerk aan Hoofdwerk. | |||
Mechanische sleepladen. Manuaalomvang: C-g3. Pedaalomvang: C-d1. Toonhoogte: a1 = 460 Hz. Winddruk: 82 mm. WK. Vier spaanbalgen. | |||
====Koororgel==== | |||
Het koororgel is in 1977 gebouwd door de firma Gebr. Vermeulen (Weert). Deze maken daarbij gebruik van oudere bestanddelen, daterend uit ca 1850 en vervaardigd door de Vlaamse orgelmaker Theodoor Smet uit Duffel. De orgelkas is een kopie van het koororgel in de St. Stevenskerk te Nijmegen, dat ook van Vlaamse herkomst is. Adviseur is Dr M.A. Vente (Utrecht). | |||
; Dispositie: | |||
* Manuaal: Bourdon 8' bas/discant (1850) - Flûte travers 8' discant (1850) - Prestant 4' - Flûte 4' - Nasard 3' - Doublette 2' - Tierce 1 3/5' - Cornet 4' IV discant (1850) - Fourniture 3 sterk - Trompette 8' bas/discant (1850). | |||
* Pedaal: aangehangen. | |||
Mechanische sleeplade. Manuaalomvang: C-f3. Pedaalomvang: C-c1. | |||
== In de media == | |||
* Uit ''Het Vaderland'', 5 Augustus 1941. | |||
De Groote of Jacobijnerkerk, te Leeuwarden, oorspronkelijk kloosterkerk van de Dominicanen of Predikheeren, is gebouwd in de jaren 1410—1530. Deze Dominicanen, die den apostel Jacobus tot patroon hadden, werden hiernaar ook Jacobijnen genoemd. De kerk bevat, behalve het prachtige orgel, graftomben van vorstelijke personen uit vroeger eeuwen, o.a. van den eersten stadhouder Willem Lodewijk en diens gemalin Prinses Anna, dochter van Willem den Zwijger. Verder is hier een gedenkteeken opgericht ter herinnering aan den Munsterschen vrede. De toren van de kerk, die in 1831 is afgebroken, is vervangen door een klokkenhuis. Behoudens een Gotische gang in de kosterü met een gewelf uit de 14de of 15de eeuw, is er weinig van architectonische waarde bewaard gebleven. Het prachtige orgel maakt daarop een uitzondering en zal na de volledige restauratie het pronkstuk van het kerkgebouw zijn. Dit orgel, dat in den loop der eeuwen niet steeds vakkundig is hersteld, werd in 1720 door den vermaarden orgelbouwer Christiaan Muller gebouwd. In 1938 werd een restauratieplan geprojecteerd, dat uit drie deelen bestond en waarvan thans het tweede deel gereed gekomen is. Het herstelwerk is uitgevoerd door de orgelmakers Vaas en Bron, onder leiding van het Noord Nederlandsch instituut voor orgelbouwkunde, waarvan de heeren A.P. Oosterhof, George Stam en Willem Zonderland directeuren zijn. De drie oude versleten klavieren werden evenals de pedalen door nieuwe vervangen, evenals alle mechanische onderdeelen. Er is hier een belangrijk restauratiewerk verricht onder vakkundige leiding waardoor het voortbestaan van dit orgel met verhoogde klankschoonheid voor vele generaties is verzekerd. | |||
Met belangstelling wordt thans het derde en laatste deel van deze restauratie tegemoet gezien. Na bet algeheel herstel van het Leeuwarder orgel, zal dit een voorbeeld zijn voor de talrijke orgels in Nederland, die op een dergelijke restauratie wachten. | |||
[http:// | == Externe link == | ||
* {{Wikipedia2|Grote_of_Jacobijnerkerk}} | |||
* [http://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Grote_of_Jacobijnerkerk_(Leeuwarden) Meer afbeeldingen op Wikimedia] | |||
* {{Wikidata|Q2533686}} | |||
== Afbeeldingen == | |||
====Exterieur==== | |||
<Gallery> | <Gallery> | ||
Afbeelding:Leeuwarden.Grote Kerk.jpg | Ansicht 1936 | |||
Afbeelding:Leeuwarden - Jacobijnenkerk.jpg|Ansichtkaart | |||
Afbeelding:Leeuwarden - grote kerk.jpg|ansichtkaart | |||
Afbeelding:Leeuwarden.Bij de Grote Put.Grote Kerk.jpg | |||
Bestand:Kerkleeuw5538.jpg | WG | |||
Bestand:Kerkleeuw7355.jpg | WG | |||
Afbeelding:0801friesland0128.jpg | |||
Afbeelding:Leeuwarden N.H.Grote-of Jacobÿnerkerk-1245.JPG | Afbeelding:Leeuwarden N.H.Grote-of Jacobÿnerkerk-1245.JPG | ||
Afbeelding:Leeuwarden N.H.Grote-of Jacobÿnerkerk 1.JPG | Afbeelding:Leeuwarden N.H.Grote-of Jacobÿnerkerk 1.JPG | ||
Regel 63: | Regel 121: | ||
Afbeelding:Leeuwarden N.H.Grote-of Jacobÿnerkerk-Portaal met wapen.JPG|Portaal met wapen | Afbeelding:Leeuwarden N.H.Grote-of Jacobÿnerkerk-Portaal met wapen.JPG|Portaal met wapen | ||
Afbeelding:Leeuwarden N.H.Grote-of Jacobÿnerkerk-Portaal.JPG|Portaal | Afbeelding:Leeuwarden N.H.Grote-of Jacobÿnerkerk-Portaal.JPG|Portaal | ||
Afbeelding:Leeuwarden N.H.Grote-of Jacobÿnerkerk-Naam met Openingen.JPG| | Afbeelding:Leeuwarden N.H.Grote-of Jacobÿnerkerk-Naam met Openingen.JPG | ||
Afbeelding:09200 Leeuwarden PKN. Ned. Hervormd. Jacobijnerkerk 1492 Grote kerk Fr. opname 12-08-2006 foto. Edward Ippel. Hoorn (10).JPG|Edward Ippel (2006) | |||
Afbeelding:09200 Leeuwarden PKN. Ned. Hervormd. Jacobijnerkerk 1492 Grote kerk Fr. opname 12-08-2006 foto. Edward Ippel. Hoorn (22).JPG|Edward Ippel (2006) | |||
Afbeelding:09200 Leeuwarden PKN. Ned. Hervormd. Jacobijnerkerk 1492 Grote kerk Fr. opname 12-08-2006 foto. Edward Ippel. Hoorn (8).JPG|Edward Ippel (2006) | |||
Afbeelding:09200 Leeuwarden PKN. Ned. Hervormd. Jacobijnerkerk 1492 Grote kerk Fr. opname 12-08-2006 foto. Edward Ippel. Hoorn (7).JPG|Edward Ippel (2006) | |||
Bestand:Leeuwarden, Jacobijnerkerkhof 95 - Grote of Jacobijnerkerk-AvK-2015-001.JPG|Foto:A.E.van Kooten, Ermelo (2015) | |||
Bestand:Leeuwarden, Jacobijnerkerkhof 95 - Grote of Jacobijnerkerk-AvK-2015-008.JPG |Foto:A.E.van Kooten, Ermelo (2015) | |||
Bestand:Leeuwarden, Jacobijnerkerkhof 95 - Grote of Jacobijnerkerk-AvK-2015-010.JPG |Foto:A.E.van Kooten, Ermelo (2015) | |||
Bestand:Leeuwarden, Jacobijnerkerkhof 95 - Grote of Jacobijnerkerk-AvK-2015-011.JPG|Foto:A.E.van Kooten, Ermelo (2015) | |||
Bestand:Leeuwarden, Jacobijnerkerkhof 95 - Grote of Jacobijnerkerk-AvK-2015-012.JPG |Foto:A.E.van Kooten, Ermelo (2015) | |||
Leeuwarden, Jacobijnerkerkhof 95 - Grote of Jacobijnerkerk-MVO-2018-001.jpg|Foto:Marlie van Oostveen (2018) | |||
Leeuwarden, Jacobijnerkerkhof 95 - Grote of Jacobijnerkerk-MVO-2018-002.jpg|Foto:Marlie van Oostveen (2018) | |||
Leeuwarden, Jacobijnerkerkhof 95 - Grote of Jacobijnerkerk-MVO-2018-003.jpg|Foto:Marlie van Oostveen (2018) | |||
Leeuwarden, Jacobijnerkerkhof 95 - Grote of Jacobijnerkerk-MVO-2018-004.jpg|Foto:Marlie van Oostveen (2018) | |||
</gallery> | |||
====Interieur==== | |||
<gallery> | |||
Afbeelding:Leeuwarden N.H.Grote-of Jacobÿnerkerk-Naam.JPG | Afbeelding:Leeuwarden N.H.Grote-of Jacobÿnerkerk-Naam.JPG | ||
Afbeelding:Leeuwarden N.H.Grote-of Jacobÿnerkerk-Orgel 1727.JPG | Bestand:Kerkleeuw7362.jpg | Müllerorgel - WG | ||
Afbeelding:Leeuwarden Jacobijnerkerk Muller 1727.jpg | |||
Afbeelding:Leeuwarden Jacobijnerkerk Mueller 1727 RP.jpg | |||
Afbeelding:Leeuwarden N.H.Grote-of Jacobÿnerkerk-Orgel 1727.JPG | |||
Afbeelding:Leeuwarden N.H.Grote-of Jacobÿnerkerk-Koororgel 1977.JPG|Koororgel | Afbeelding:Leeuwarden N.H.Grote-of Jacobÿnerkerk-Koororgel 1977.JPG|Koororgel | ||
Afbeelding:Leeuwarden N.H.Grote-of Jacobÿnerkerk-Kabinetorgel.JPG|Kabinetorgel | Afbeelding:Leeuwarden N.H.Grote-of Jacobÿnerkerk-Kabinetorgel.JPG|Kabinetorgel | ||
Afbeelding:Leeuwarden N.H.Grote-of Jacobijnerkerk -Lit.Centrum.jpg|Liturgisch Centrum | Afbeelding:Leeuwarden N.H.Grote-of Jacobijnerkerk -Lit.Centrum.jpg|Liturgisch Centrum | ||
Afbeelding:Leeuwarden N.H.Grote-of Jacobÿnerkerk-Kansel.JPG|Kansel | Afbeelding:Leeuwarden N.H.Grote-of Jacobÿnerkerk-Kansel.JPG|Kansel | ||
Bestand:Kerkleeuw7356.jpg | Kansel - WG | |||
Afbeelding:Leeuwarden N.H.Grote-of Jacobÿnerkerk-Doopvont.JPG|Doopvont | Afbeelding:Leeuwarden N.H.Grote-of Jacobÿnerkerk-Doopvont.JPG|Doopvont | ||
Afbeelding:Leeuwarden N.H.Grote-of Jacobÿnerkerk-Paaskaars.JPG|Paaskaars | Afbeelding:Leeuwarden N.H.Grote-of Jacobÿnerkerk-Paaskaars.JPG|Paaskaars | ||
Regel 77: | Regel 157: | ||
Afbeelding:Leeuwarden N.H.Grote-of Jacobÿnerkerk-Ramen 1.JPG|Ramen | Afbeelding:Leeuwarden N.H.Grote-of Jacobÿnerkerk-Ramen 1.JPG|Ramen | ||
Afbeelding:Leeuwarden N.H.Grote-of Jacobÿnerkerk-Ramen 2.JPG|Ramen | Afbeelding:Leeuwarden N.H.Grote-of Jacobÿnerkerk-Ramen 2.JPG|Ramen | ||
Afbeelding:Leeuwarden N.H.Grote-of Jacobÿnerkerk-Kroonluchter.JPG| | Afbeelding:Leeuwarden N.H.Grote-of Jacobÿnerkerk-Kroonluchter.JPG | ||
<Gallery> | Afbeelding:Leeuwarden - Groote kerk - Int.jpg|ansichtkaart | ||
Afbeelding:09200 Leeuwarden PKN. Ned. Hervormd. Jacobijnerkerk 1492 Grote kerk Fr. opname 12-08-2006 foto. Edward Ippel. Hoorn (12).JPG|Edward Ippel (2006) | |||
Afbeelding:09200 Leeuwarden PKN. Ned. Hervormd. Jacobijnerkerk 1492 Grote kerk Fr. opname 12-08-2006 foto. Edward Ippel. Hoorn (18).JPG|Edward Ippel (2006) | |||
Afbeelding:09200 Leeuwarden PKN. Ned. Hervormd. Jacobijnerkerk 1492 Grote kerk Fr. opname 12-08-2006 foto. Edward Ippel. Hoorn (4).JPG|Edward Ippel (2006) | |||
Afbeelding:09200 Leeuwarden PKN. Ned. Hervormd. Jacobijnerkerk 1492 Grote kerk Fr. opname 12-08-2006 foto. Edward Ippel. Hoorn (14).JPG|Edward Ippel (2006) | |||
Afbeelding:09200 Leeuwarden PKN. Ned. Hervormd. Jacobijnerkerk 1492 Grote kerk Fr. opname 12-08-2006 foto. Edward Ippel. Hoorn.JPG|Edward Ippel (2006) | |||
Afbeelding:09200 Leeuwarden PKN. Ned. Hervormd. Jacobijnerkerk 1492 Grote kerk Fr. opname 12-08-2006 foto. Edward Ippel. Hoorn (17).JPG|Edward Ippel (2006) | |||
Afbeelding:09200 Leeuwarden PKN. Ned. Hervormd. Jacobijnerkerk 1492 Grote kerk Fr. opname 12-08-2006 foto. Edward Ippel. Hoorn (2).JPG|Edward Ippel (2006) | |||
Afbeelding:09200 Leeuwarden PKN. Ned. Hervormd. Jacobijnerkerk 1492 Grote kerk Fr. opname 12-08-2006 foto. Edward Ippel. Hoorn (16).JPG|Edward Ippel (2006) | |||
Afbeelding:09200 Leeuwarden PKN. Ned. Hervormd. Jacobijnerkerk 1492 Grote kerk Fr. opname 12-08-2006 foto. Edward Ippel. Hoorn (11).JPG|Edward Ippel (2006) | |||
Afbeelding:09200 Leeuwarden PKN. Ned. Hervormd. Jacobijnerkerk 1492 Grote kerk Fr. opname 12-08-2006 foto. Edward Ippel. Hoorn (19).JPG|Edward Ippel (2006) | |||
Afbeelding:09200 Leeuwarden PKN. Ned. Hervormd. Jacobijnerkerk 1492 Grote kerk Fr. opname 12-08-2006 foto. Edward Ippel. Hoorn (3).JPG|Edward Ippel (2006) | |||
Afbeelding:09200 Leeuwarden PKN. Ned. Hervormd. Jacobijnerkerk 1492 Grote kerk Fr. opname 12-08-2006 foto. Edward Ippel. Hoorn (13).JPG|Edward Ippel (2006) | |||
Afbeelding:09200 Leeuwarden PKN. Ned. Hervormd. Jacobijnerkerk 1492 Grote kerk Fr. opname 12-08-2006 foto. Edward Ippel. Hoorn (20).JPG|Edward Ippel (2006) | |||
Afbeelding:09200 Leeuwarden PKN. Ned. Hervormd. Jacobijnerkerk 1492 Grote kerk Fr. opname 12-08-2006 foto. Edward Ippel. Hoorn (15).JPG|Edward Ippel (2006) | |||
Afbeelding:09200 Leeuwarden PKN. Ned. Hervormd. Jacobijnerkerk 1492 Grote kerk Fr. opname 12-08-2006 foto. Edward Ippel. Hoorn (5).JPG|Edward Ippel (2006) | |||
Bestand:Leeuwarden, Jacobijnerkerkhof 95 - Grote of Jacobijnerkerk-AvK-2015-002.JPG |Foto:A.E.van Kooten, Ermelo (2015) | |||
Bestand:Leeuwarden, Jacobijnerkerkhof 95 - Grote of Jacobijnerkerk-AvK-2015-003.JPG |Foto:A.E.van Kooten, Ermelo (2015) | |||
Bestand:Leeuwarden, Jacobijnerkerkhof 95 - Grote of Jacobijnerkerk-AvK-2015-004.JPG |Foto:A.E.van Kooten, Ermelo (2015) | |||
Bestand:Leeuwarden, Jacobijnerkerkhof 95 - Grote of Jacobijnerkerk-AvK-2015-005.JPG |Foto:A.E.van Kooten, Ermelo (2015) | |||
Bestand:Leeuwarden, Jacobijnerkerkhof 95 - Grote of Jacobijnerkerk-AvK-2015-006.JPG |Foto:A.E.van Kooten, Ermelo (2015) | |||
Bestand:Leeuwarden, Jacobijnerkerkhof 95 - Grote of Jacobijnerkerk-AvK-2015-007.JPG |Foto:A.E.van Kooten, Ermelo (2015) | |||
Bestand:Leeuwarden, Jacobijnerkerkhof 95 - Grote of Jacobijnerkerk-AvK-2015-009.JPG |Foto:A.E.van Kooten, Ermelo (2015) | |||
Bestand:Leeuwarden, Jacobijnerkerkhof 95 - Grote of Jacobijnerkerk-AvK-2015-013.JPG |Foto:A.E.van Kooten, Ermelo (2015) | |||
Bestand:Leeuwarden, Jacobijnerkerkhof 95 - Grote of Jacobijnerkerk-AvK-2015-014.JPG |Foto:A.E.van Kooten, Ermelo (2015) | |||
Bestand:Leeuwarden, Jacobijnerkerkhof 95 - Grote of Jacobijnerkerk-AvK-2015-015.JPG |Foto:A.E.van Kooten, Ermelo (2015) | |||
Bestand:Leeuwarden, Jacobijnerkerkhof 95 - Grote of Jacobijnerkerk-AvK-2015-016.JPG|Foto:A.E.van Kooten, Ermelo (2015) | |||
Bestand:Leeuwarden, Jacobijnerkerkhof 95 - Grote of Jacobijnerkerk-AvK-2015-017.JPG |Foto:A.E.van Kooten, Ermelo (2015) | |||
Bestand:Leeuwarden, Jacobijnerkerkhof 95 - Grote of Jacobijnerkerk-AvK-2015-018.JPG |Foto:A.E.van Kooten, Ermelo (2015) | |||
Bestand:Leeuwarden, Jacobijnerkerkhof 95 - Grote of Jacobijnerkerk-AvK-2015-019.JPG |Foto:A.E.van Kooten, Ermelo (2015) | |||
Bestand:Leeuwarden, Jacobijnerkerkhof 95 - Grote of Jacobijnerkerk-AvK-2015-020.JPG |Foto:A.E.van Kooten, Ermelo (2015) | |||
Bestand:Leeuwarden, Jacobijnerkerkhof 95 - Grote of Jacobijnerkerk-AvK-2015-021.JPG |Foto:A.E.van Kooten, Ermelo (2015) | |||
Bestand:Leeuwarden, Jacobijnerkerkhof 95 - Grote of Jacobijnerkerk-AvK-2015-022.JPG |Foto:A.E.van Kooten, Ermelo (2015) | |||
Leeuwarden, Jacobijnerkerkhof 95 - Grote of Jacobijnerkerk-MVO-2018-005.jpg|Foto:Marlie van Oostveen (2018) | |||
Leeuwarden, Jacobijnerkerkhof 95 - Grote of Jacobijnerkerk-MVO-2018-006.jpg|Foto:Marlie van Oostveen (2018) | |||
Leeuwarden, Jacobijnerkerkhof 95 - Grote of Jacobijnerkerk-MVO-2018-007.jpg|Foto:Marlie van Oostveen (2018) | |||
Leeuwarden, Jacobijnerkerkhof 95 - Grote of Jacobijnerkerk-MVO-2018-008.jpg|Foto:Marlie van Oostveen (2018) | |||
Leeuwarden, Jacobijnerkerkhof 95 - Grote of Jacobijnerkerk-MVO-2018-009.jpg|Foto:Marlie van Oostveen (2018) | |||
Leeuwarden, Jacobijnerkerkhof 95 - Grote of Jacobijnerkerk-MVO-2018-010.jpg|Foto:Marlie van Oostveen (2018) | |||
Leeuwarden, Jacobijnerkerkhof 95 - Grote of Jacobijnerkerk-MVO-2018-011.jpg|Foto:Marlie van Oostveen (2018) | |||
Leeuwarden, Jacobijnerkerkhof 95 - Grote of Jacobijnerkerk-MVO-2018-012.jpg|Foto:Marlie van Oostveen (2018) | |||
Leeuwarden, Jacobijnerkerkhof 95 - Grote of Jacobijnerkerk-MVO-2018-013.jpg|Foto:Marlie van Oostveen (2018) | |||
Leeuwarden, Jacobijnerkerkhof 95 - Grote of Jacobijnerkerk-MVO-2018-014.jpg|Foto:Marlie van Oostveen (2018) | |||
Leeuwarden, Jacobijnerkerkhof 95 - Grote of Jacobijnerkerk-MVO-2018-015.jpg|Foto:Marlie van Oostveen (2018) | |||
Leeuwarden, Jacobijnerkerkhof 95 - Grote of Jacobijnerkerk-MVO-2018-016.jpg|Foto:Marlie van Oostveen (2018) | |||
Leeuwarden, Jacobijnerkerkhof 95 - Grote of Jacobijnerkerk-MVO-2018-017.jpg|Foto:Marlie van Oostveen (2018) | |||
Leeuwarden, Jacobijnerkerkhof 95 - Grote of Jacobijnerkerk-MVO-2018-018.jpg|Foto:Marlie van Oostveen (2018) | |||
Leeuwarden, Jacobijnerkerkhof 95 - Grote of Jacobijnerkerk-MVO-2018-019.jpg|Foto:Marlie van Oostveen (2018) | |||
</Gallery> |
Versie van 17 jan 2021 13:35
Algemene gegevens | |
---|---|
Naam kerk: | Grote of Jacobijnerkerk |
Genootschap: | PKN Protestantse wijkgemeente Leeuwarden |
Provincie: | Friesland |
Gemeente: | Leeuwarden |
Plaats: | Leeuwarden |
Adres: | Jacobijnerkerkhof 95 |
Postcode: | 8911EN |
Inventarisatienummer: | 09200 |
Jaar ingebruikname: | 1492 |
Architect: | |
Huidige bestemming: | kerk en cultureel centrum |
Monument status: | Rijksmonument 24225 |
Geschiedenis
Grote historische stadskerk met dakruiter.
Nadat een grote restauratie was afgerond, kreeg de kerk een multifunctionele bestemming. Om die reden is een verplaatsbaar liturgisch centrum aangebracht. Op 11 juni 2005 heeft de jubilerende Ottema-Kingma Stichting in het koor van de Grote of Jacobijnerkerk een gedenksteen aangeboden voor H.K.H. Prinses Juliana (overleden in 2004). (50-03/54-05)
Monumentomschrijving Rijksdienst
Grote of Jacobijnerkerk. Voormalige Dominicanenkloosterkerk, gesticht 13de eeuw, herbouwd in de 15de eeuw. In de kerk preekstoel met klankbord en achterschot, XVII. Kraak met gesneden onderdelen, 1695 banken met snijwerk, XVII; tombe voor J.H. Nieuwoldt, ca 1812 door P.J. Gabriël.
In het koor grafkelder der Oranjes; gedenkplaat aan Vrede van Münster 1648 afkomstig uit Landschapshuis. Grafzerken. In de kerk drie orgels: A. Orgel met Hoofdwerk, Rugwerk, Bovenwerk en vrij Pedaal, in 1727 gemaakt door Chr. Müller en in 1885 ingrijpend verbouwd door L. van Dam en Zonen. Bij de laatste restauratie van 1978 is de dispositie van Müller hersteld en zijn de mechanische aanleg en windladen van Van Dam gehandhaafd. B. In het koor een eenklaviers orgel van Vermeulen uit 1977 met oudere bestanddelen van Theodoor Smet uit ca 1850. C. In de zuiderkapel een positief van Joh. Meister uit 1766.
Orgels
Müller-orgel
Het hoofdorgel is in 1726-1727 gebouwd door Christiaan Müller uit Amsterdam. In 1821 wordt het gerestaureerd door de Gebr. L. en J. van Dam (Leeuwarden), die ook de dispositie wijzigen. In 1883-1885 restaureert de firma L. van Dam & Zonen (Leeuwarden) het instrument. Nu worden de windladen en de klavieren door nieuwe vervangen. De klavieromvang wordt vergroot en opnieuw wordt de dispositie gewijzigd. In 1973-1978 restaureert de firma Bakker & Timmenga (Leeuwarden) het Müller-orgel. De dispositie en klank van 1727 gelden daarbij als uitgangspunt, de windladen en klavieren van Van Dam blijven niettemin gehandhaafd. Het pijpwerk van negen registers wordt nieuw gemaakt in de factuur van Müller.
- Dispositie
- Hoofdwerk (manuaal 2): Prestant 16' - Octaaf 8' (discant dubbel) - Roerfluit 8' - Octaaf 4' - Quint 3' - Superoctaaf 2' - Mixtuur 2' 4-8 sterk - Scherp 1' 4-6 sterk - Trompet 16' - Trompet 8'.
- Rugwerk (manuaal 1): Prestant 8' (discant dubbel) - Roerfluit 8' - Octaaf 4' - Octaaf 2' - Sexquialter 2⅔' 2 sterk - Mixtuur 1⅓' 4-8 sterk - Cornet 8' 6 sterk discant - Trompet 8' - Tremulant.
- Bovenwerk (manuaal 3): Baarpijp 8' - Viola di Gamba 8' - Quintadeen 8' - Octaaf 4' - Gemshoorn 4' - Nasard 3' - Nachthoorn 2' - Sexquialter 2⅔' 2-4 sterk - Cimbaal 1/5' 3 sterk - Dulciaan 8' - Vox humana 8' - Tremulant.
- Pedaal: Prestant 16' - Bourdon 16' - Octaaf 8' - Octaaf 4' - Quint 3' - Mixtuur 2' 3 sterk - Bazuin 16' - Trompet 8' - Trompet 4'.
- Koppelingen: Hoofdwerk aan Pedaal - Rugwerk aan Pedaal - Rugwerk aan Hoofdwerk - Bovenwerk aan Hoofdwerk.
Mechanische sleepladen. Manuaalomvang: C-g3. Pedaalomvang: C-d1. Toonhoogte: a1 = 460 Hz. Winddruk: 82 mm. WK. Vier spaanbalgen.
Koororgel
Het koororgel is in 1977 gebouwd door de firma Gebr. Vermeulen (Weert). Deze maken daarbij gebruik van oudere bestanddelen, daterend uit ca 1850 en vervaardigd door de Vlaamse orgelmaker Theodoor Smet uit Duffel. De orgelkas is een kopie van het koororgel in de St. Stevenskerk te Nijmegen, dat ook van Vlaamse herkomst is. Adviseur is Dr M.A. Vente (Utrecht).
- Dispositie
- Manuaal: Bourdon 8' bas/discant (1850) - Flûte travers 8' discant (1850) - Prestant 4' - Flûte 4' - Nasard 3' - Doublette 2' - Tierce 1 3/5' - Cornet 4' IV discant (1850) - Fourniture 3 sterk - Trompette 8' bas/discant (1850).
- Pedaal: aangehangen.
Mechanische sleeplade. Manuaalomvang: C-f3. Pedaalomvang: C-c1.
In de media
- Uit Het Vaderland, 5 Augustus 1941.
De Groote of Jacobijnerkerk, te Leeuwarden, oorspronkelijk kloosterkerk van de Dominicanen of Predikheeren, is gebouwd in de jaren 1410—1530. Deze Dominicanen, die den apostel Jacobus tot patroon hadden, werden hiernaar ook Jacobijnen genoemd. De kerk bevat, behalve het prachtige orgel, graftomben van vorstelijke personen uit vroeger eeuwen, o.a. van den eersten stadhouder Willem Lodewijk en diens gemalin Prinses Anna, dochter van Willem den Zwijger. Verder is hier een gedenkteeken opgericht ter herinnering aan den Munsterschen vrede. De toren van de kerk, die in 1831 is afgebroken, is vervangen door een klokkenhuis. Behoudens een Gotische gang in de kosterü met een gewelf uit de 14de of 15de eeuw, is er weinig van architectonische waarde bewaard gebleven. Het prachtige orgel maakt daarop een uitzondering en zal na de volledige restauratie het pronkstuk van het kerkgebouw zijn. Dit orgel, dat in den loop der eeuwen niet steeds vakkundig is hersteld, werd in 1720 door den vermaarden orgelbouwer Christiaan Muller gebouwd. In 1938 werd een restauratieplan geprojecteerd, dat uit drie deelen bestond en waarvan thans het tweede deel gereed gekomen is. Het herstelwerk is uitgevoerd door de orgelmakers Vaas en Bron, onder leiding van het Noord Nederlandsch instituut voor orgelbouwkunde, waarvan de heeren A.P. Oosterhof, George Stam en Willem Zonderland directeuren zijn. De drie oude versleten klavieren werden evenals de pedalen door nieuwe vervangen, evenals alle mechanische onderdeelen. Er is hier een belangrijk restauratiewerk verricht onder vakkundige leiding waardoor het voortbestaan van dit orgel met verhoogde klankschoonheid voor vele generaties is verzekerd.
Met belangstelling wordt thans het derde en laatste deel van deze restauratie tegemoet gezien. Na bet algeheel herstel van het Leeuwarder orgel, zal dit een voorbeeld zijn voor de talrijke orgels in Nederland, die op een dergelijke restauratie wachten.