Brontekst bekijken van Knegsel, Steenselseweg 2 - Monulphus & Gondulphus

[[Categorie:Object]]
[[Categorie:MetKaart]]
[[Categorie:Rijksmonument]]
[[Categorie:RK]]
[[Categorie:Knegsel]]
[[Categorie:Gemeente Eersel]]
[[Categorie:Provincie Noord-Brabant]]

{{#display_map:51.39862,5.34789}}

{| 
! colspan="2" style="background-color:#517398; color:white;" | Algemene gegevens
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Naam kerk:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Monulphus en Gondulphus
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Genootschap:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Rooms Katholieke Kerk
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Provincie:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Noord-Brabant
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Gemeente:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Eersel
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Plaats:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Knegsel
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Adres:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Steenselseweg 2
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Postcode:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | 5511AG
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Sonneveld-index:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | 07811
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Jaar ingebruikname:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | 1926
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Architect:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Valk, H.W.
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Huidige bestemming:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | kerk met begraafplaats
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Monument status:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Rijksmonument {{Rijksmonument|520272}}
|}


==Geschiedenis==
Charmante kleine dorpskerk met toren. 

Deze kerk staat op de plek van een oudere, oorspronkelijk een [[Knegsel, Steenselseweg 2 - Monulphus & Gondulphus (1790 - 1925)|schuilkerk]], gebouwd in 1790 en verbouwd in 1822 en 1857. 
Die werd afgebroken om op dezelfde plek de bouw van de nieuwe kerk in 1926 mogelijk te maken. Maar nu blijkt dat er vóór 1790 nóg een kerk is geweest. Deze stond in het bos ten zuiden van Knegsel. Op die plek is nu een herinnering te vinden. Op een gedenksteen staat: Knegsel herdenkt dat het op 3-10-1688 door de Fransen werd verwoest. Kennelijk is de kerk toen weer opgebouwd en heeft het gebouw nog dienst gedaan tot 1790.

Het dorp Knegsel heeft vroeger echter een stukje verderop gelegen naar het zuidwesten. Aan de Pastoor Eijkelenweg, op het zogenoemde Oud Kerkhof, is de plattegrond te vinden, samen met een monument voor de voor-reformatorische kerk, in 1688 Gereformeerde (= hervormde) kerk geworden en op 3 oktober 1688 door de Fransen verwoest. Van het hele dorp was niets meer over. Het is een stukje naar het noordoosten opnieuw gebouwd. En dat is het huidige Knegsel. 
 
[[Afbeelding:07811 Knegsel RK. Monulphus Gondulphus 1926 Steenselseweg 2 NB. opname 15-11-2010 foto. André van Dijk Veenendaal (1).jpg|thumb|200px|opname 15-11-2010   © AvD.]]
[[Afbeelding:07811 Knegsel RK. Monulphus Gondulphus 1926 Steenselseweg 2 NB. opname 15-11-2010 foto. André van Dijk Veenendaal (8).jpg|thumb|200px|opname 15-11-2010   © AvD.]]
[[Afbeelding:07811 Knegsel RK. Monulphus Gondulphus 1926 Steenselseweg 2 NB. opname 15-11-2010 foto. André van Dijk Veenendaal (22).jpg|thumb|200px|opname 15-11-2010   © AvD.]]

* 2019 - Voornemen tot sluiting; kerk wordt verkocht.
* 2020 - Nu sluiting van hun kerk een waarschijnlijk scenario is geworden, denken de Knegselnaren actief na over herbestemming van hun godshuis. Graag zien de dorpsbewoners dat het gebouw behouden blijft, waarbij een deel van de kerk een religieuze functie houdt. Er is een Stichting Hart voor Knegsel actief. Het proces van onttrekking van de kerk aan de R.K. eredienst, en mogelijke herbestemming, heeft vertraging opgelopen door de corona-pandemie 2020-2022.  

== Monumentomschrijving Rijksdienst ==
De H.H. MONULPHUS en GONDULPHUSKERK is in 1926 gebouwd naar ontwerp van architect H.W. Valk. De kerk is grotendeels uitgevoerd in Neo-gotische stijl, maar heeft onderscheidende Ex-pressionistische onderdelen. Haar hoofdopzet is een variatie op de Kempische gotiek van de middeleeuwse dorpskerken uit de streek.

==== Omschrijving ====
De driebeukige pseudobasilicale kruiskerk is voorzien van een brede toren, een schip van vier traveeen, een transept en een vierzijdig gesloten koor. De gevels zijn opgetrokken uit machinale baksteen, spaarzaam voorzien van decoratieve lijsten. Op de zadel- en lessenaardaken liggen leien in driehoekspatronen. Het lessenaardak van de zijbeuken sluit aan op het zadeldak van het schip en heeft een schildvormig uiteinde. De toren heeft een rechthoekige plattegrond. Aan de voorzijde bevinden zich de rondbogige vleugeldeuren met baksteen sieromlijsting. Aan weerskanten twee spleetvensters met daar onder en smalle baksteen sierrand. In het midden is een rondraam met stervormige natuursteen tracering. In de zijden zijn twee spleetvensters aangebracht. Vervolgens drie spleetvensters en een smalle baksteen sierband waar boven de spitsbogige galmgaten zijn geplaatst. Op het ingesnoerde zeszijdige spitse dak staat een vergulde bol met kruis. De kapellen sluiten de toren deels in en zijn voorzien van smalle spitsboogramen. De overige spitsboogvensters zijn breed en voorzien van natuursteen traceringen. Deze zijn deels gotiserend met driepassen, deels geometrisch uitgevoerd. In het transept bevinden zich hoge spitsboogvensters, die in het koor zijn klein maar hoog in de gevel geplaatst. Het inwendige wordt verdeeld door rechthoekige pijlers met spitsbogige scheibogen. De pijlers zijn deels bekleed met geglazuurde gewolkte tegels. Het middenschip en het transept hebben een geknikt houten tongewelf. Boven de zijbeuken zijn schaalvormige gewelven gemetseld. De absis en de zijkapellen naast de toren hebben een baksteen stergewelf. De bevloering bestaat uit gele en zwarte tegels in kruispa- troon. Boven de ingang is de zangerstribune ingemetseld, met een baksteen borstwering en spitsbogige nis. In de triomfboog zijn aan weerskanten een kleine en een grote paraboolnis uitgespaard, waar links de marmeren kuip met koperen reliëfs van de preekstoel is aangebouwd. De reliëfs hebben als onderwerp de symbolen van de vier evangelisten. De preekstoel is vervaardigd door de firma Zimmerman en Van Wijnhoven in 1926. In de triomfboog is ook de eerste steen ingemetseld: "Prim. lap. pos. G. v. d. Hoven par. 17 maii 1926". De vijfhoekige absis bevat korte zuilen van gewolkt keramisch materiaal, die baksteen spitsbogen dragen. Hierboven bevinden zich de spitsboogramen. Zowel dit baksteen gewelf als dat van de zijkapellen bevat polychroom schilderwerk van siervormen en teksten. In de absis staat het marmeren en koperen hoogaltaar opgesteld, daterend uit 1926 en geleverd door Zimmerman en Van Wijnhoven. Uit de bouwtijd dateert ook het doopvont in de zijkapel, afgeschermd door een ijzeren sierhek. In de andere zijkapel staat het terracotta beeld van St. Antonius Abt dat in 1750 is gemaakt door Walter Pompe. De houten kerkbanken met ovaalvormige afrondingen en emaille nummerplaatjes zijn ook oorspronkelijk. Verder staan er diverse polychrome heiligenbeelden van gips die afkomstig zijn uit de voorganger van de huidige kerk. De gipsen beelden van de patroonheiligen van de kerk dateren uit 1929.

==== Waardering ====
De kerk is van algemeen belang. Het gebouw heeft cultuurhistorisch belang als bijzondere uitdrukking van de ontwikkeling van het katholicisme in het zuiden en is tevens van belang als voorbeeld van de typologische ontwikkeling van de dorpskerk. Het heeft architectuurhistorisch belang door de stijl en de detaillering, die teruggrijpen op de historische streekeigen kerkelijke bouwkunst en is van kunsthistorisch belang door de interieuronderdelen. Het is tevens van belang als voorbeeld van het Ouevre van de architect Valk, die hier een bewuste samensmelting heeft bereikt tussen traditionele gotiserende en Expressionistische vormentaal. Het heeft ensemblewaarden vanwege de bijzondere situering, verbonden met de ontwikkeling van het kerkdorp. Het is van belang vanwege de architectuurhistorische en typologische zeldzaamheid.

==Monumentomschrijving==
* Bouwstijl: Neo-Gotiek
* Bouwperiode: 1926
* Gevels en materialen: Baksteen.
* Vensters en deuren: Spitsboogramen, natuurstenen traceringen.
* Dak en bedekking: Gecombineerd zadel- en lessenaarsdak, lei in geometrische motieven.
* Constructie: Houten tongewelven.
* Bijgebouwen: Begraafplaats met calvariekruis.
* Bijzonderheden: Pseudobaslicale kerk met verwerking van motieven uit de Kempische gotiek.

==Externe links==
* {{Wikimedia|Monulphus_en_Gondulphuskerk_(Knegsel)}}
* {{Wikidata|Q17596739}}

==Afbeeldingen==
====Exterieur====
<gallery>
Bestand:Kerkknegsel7708.jpg | Ansichtkaart - WG
Afbeelding:07811 Knegsel RK. Monulphus Gondulphus 1926 Steenselseweg 2 NB. opname 15-11-2010 foto. André van Dijk Veenendaal (11).jpg|opname 15-11-2010   © AvD.
Afbeelding:07811 Knegsel RK. Monulphus Gondulphus 1926 Steenselseweg 2 NB. opname 15-11-2010 foto. André van Dijk Veenendaal (4).jpg|opname 15-11-2010   © AvD.
Afbeelding:07811 Knegsel RK. Monulphus Gondulphus 1926 Steenselseweg 2 NB. opname 15-11-2010 foto. André van Dijk Veenendaal (7).jpg|opname 15-11-2010   © AvD.
Afbeelding:07811 Knegsel RK. Monulphus Gondulphus 1926 Steenselseweg 2 NB. opname 15-11-2010 foto. André van Dijk Veenendaal (3).jpg|opname 15-11-2010   © AvD.
Afbeelding:07811 Knegsel RK. Monulphus Gondulphus 1926 Steenselseweg 2 NB. opname 15-11-2010 foto. André van Dijk Veenendaal (5).jpg|opname 15-11-2010   © AvD.
Afbeelding:07811 Knegsel RK. Monulphus Gondulphus 1926 Steenselseweg 2 NB. opname 15-11-2010 foto. André van Dijk Veenendaal (9).jpg|opname 15-11-2010   © AvD.
Afbeelding:07811 Knegsel RK. Monulphus Gondulphus 1926 Steenselseweg 2 NB. opname 15-11-2010 foto. André van Dijk Veenendaal (10).jpg|opname 15-11-2010   © AvD.
Afbeelding:07811 Knegsel RK. Monulphus Gondulphus 1926 Steenselseweg 2 NB. opname 15-11-2010 foto. André van Dijk Veenendaal (13).jpg|opname 15-11-2010   © AvD.
Afbeelding:07811 Knegsel RK. Monulphus Gondulphus 1926 Steenselseweg 2 NB. opname 15-11-2010 foto. André van Dijk Veenendaal (16).jpg|opname 15-11-2010   © AvD.
Afbeelding:07811 Knegsel RK. Monulphus Gondulphus 1926 Steenselseweg 2 NB. opname 15-11-2010 foto. André van Dijk Veenendaal (20).jpg|opname 15-11-2010   © AvD.
Afbeelding:07811 Knegsel RK. Monulphus Gondulphus 1926 Steenselseweg 2 NB. opname 15-11-2010 foto. André van Dijk Veenendaal (21).jpg|opname 15-11-2010   © AvD.
Afbeelding:07811 Knegsel RK. Monulphus Gondulphus 1926 Steenselseweg 2 NB. opname 15-11-2010 foto. André van Dijk Veenendaal (23).jpg|opname 15-11-2010   © AvD.
Afbeelding:07811 Knegsel RK. Monulphus Gondulphus 1926 Steenselseweg 2 NB. opname 15-11-2010 foto. André van Dijk Veenendaal (28).jpg|opname 15-11-2010   © AvD.
Knegsel RK St Monulphus (1).JPG
Knegsel RK St Monulphus (2).JPG
Knegsel RK St Monulphus (3).JPG
Knegsel RK St Monulphus (5).JPG
</gallery>