Brontekst bekijken van Groningen, Radesingel 4 - Kathedrale Kerk van de H.H. Martinus en Jozef

[[Categorie:Object]]
[[Categorie:MetKaart]]
[[Categorie:Rijksmonument]]
[[Categorie:RK]]
[[Categorie:Groningen]]
[[Categorie:Gemeente Groningen]]
[[Categorie:Provincie Groningen]]
[[Categorie:Kathedraal]]
[[Categorie:Bisdom Groningen-Leeuwarden]]
[[Categorie:Pierre Cuypers (1827 - 1921) ]]
[[Categorie:Joseph Cuypers (1861 - 1949) ]]

{{#display_map:53.21487,6.57283|type=hybrid}}

{| 
! colspan="2" style="background-color:#517398; color:white;" | Algemene gegevens
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Naam kerk:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Kathedrale Kerk van de H.H. Martinus en Jozef
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Genootschap:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Rooms-Katholieke Kerk
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Provincie:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Groningen
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Gemeente:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Groningen
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Plaats:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Groningen
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Adres:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Radesingel 2
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Postcode:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | 9711EJ
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Sonneveld-index:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | 00264
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Jaar ingebruikname:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | 1887
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Architect:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Pierre Cuypers (1827 - 1921) 
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Huidige bestemming:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | kathedraal
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Monument status:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Rijksmonument {{Rijksmonument|18669}}
|}

== Geschiedenis ==
[[Afbeelding:00264 Groningen RK. Jozef 1887 Radesingel 4 Gron. opname 01-12-2002 foto.Job van Nes Zaandam (10).JPG|thumb|200px|opname JvN 01-12-2002]]
[[Afbeelding:00264 Groningen RK. Jozef 1887 Radesingel 4 Gron. opname 01-12-2002 foto.Job van Nes Zaandam (23).JPG|thumb|200px|opname JvN 01-12-2002]]
[[Afbeelding:00264 Groningen RK. Jozef 1887 Radesingel 4 Gron. opname 01-12-2002 foto.Job van Nes Zaandam (31).JPG|thumb|200px|opname JvN 01-12-2002]]

Gebouwd als R.K. parochiekerk St. Jozef. Met name wegens de unieke, hoge, slanke, zeshoekige toren (76 m) is dit een buitengewoon belangrijk kerkgebouw.  Vijfzijdig gesloten kapel aan de westzijde van het priesterkoor. Rechthoekige kapel tegen de zijbeuk aan de oostzijde van het priesterkoor. Zeskantige toren naast de voorgevel, bekroond door een opengewerkte ijzeren spits. De toren heeft in de volksmond de bijnaam "dronkemanstoren", omdat van elke zijde minimaal twee wijzerplaten van het uurwerk zichtbaar zijn. Sinds 1970 is deze kerk officieel de kathedraal van het in 1956 (her)opgerichte Bisdom Groningen-Leeuwarden. In 1970 werd de St. Martinuskathedraal gesloten (en in 1982 gesloopt). 

De St. Jozefkerk kreeg in 1981 officieel de naam "Kathedrale Kerk van de H.H. Martinus en Jozef". In 1984 was de toekomst van de St. Jozefkerk nogal onzeker, wegens verval en onvoldoende middelen voor een restauratie. In dat jaar kwam vanuit Leeuwarden het voorstel om van de (inmiddels wel veilig gestelde) monumentale St. Bonifatiuskerk eventueel de kathedrale kerk van het Bisdom Groningen-Leeuwarden te maken. Zover is het nooit gekomen. In 1985 is begonnen met een grote restauratie van de St. Jozefkathedraal, die een aantal jaren heeft geduurd.  
====Geschiedenis vervolg====
De Sint-Jozefkathedraal, ook Sint-Jozefkerk, (voluit: de Kathedrale kerk van de H.H. Martinus en Jozef) is de kathedrale kerk van het bisdom Groningen-Leeuwarden. Zij is tevens een van de kerken van de Groningse binnenstadsparochie Sint-Martinus.  De kerk is een ontwerp van de architect Pierre Cuypers, met bijdragen van zijn zoon Joseph Cuypers. De kerk is in neogotische stijl gebouwd van 1885 tot 1887. In opdracht van het kerkbestuur moest het een kopie worden van de Sint-Vituskerk in Bussum, maar dan 1,5 meter hoger. De toren mocht Cuypers wel zelf ontwerpen. Het werd een voor het noorden zeer opvallende zeskante hoogopgaande romp met een open stalen spits. 

Op 25 mei 1887 werd de kerk geconsacreerd. De kerk werd aanvankelijk alleen als parochiekerk gebruikt, totdat in 1970 de Sint-Martinuskathedraal aan de Broerstraat aan de eredienst werd onttrokken. In 1981 werd de Jozefkerk officieel de kathedraal van het bisdom Groningen-Leeuwarden. De bouw van de kerk werd destijds noodzakelijk geacht in verband met de aanleg van de nieuwe Oosterpoortwijk. Omdat daar veel arbeiderswoningen verrezen werd de kerk gewijd aan Sint Jozef, patroon van de arbeiders.  Cuypers baseerde de vorm van de kerk op de Broederenkerk te Zutphen; een driebeukige basiliek zonder transept met forse steunberen en luchtbogen. Eerder gebruikte de architect hetzelfde voorbeeld bij het ontwerpen van de Sint-Vituskerk in Bussum. De naastgelegen pastorie werd ook door Cuypers ontworpen. Bij de inrichting van de kerk werd Cuypers in eerste instantie ook betrokken: Hij mocht ~in 1888 het eerste zijaltaar leveren. Toen de eerste pastoor zich aandiende, zorgde deze er via zijn connecties echter voor dat de rest van de inrichting grotendeels werd verzorgd door leden van de 'Utrechtse kring' van het St. Bernulphusgilde. Zo tekende Mengelberg voor het imposante gebeeldhouwde hoogaltaar, de communiebanken, het triomfkruis, het Maria-altaar en de Maria-kansel (verwijderd kort na 1950), mocht Geuer de glazen van de koorramen leveren en werd Jansen de polychrome beschildering van het priesterkoor toevertrouwd (deze drie verzorgden ook het interieur van de Sint-Vituskerk in Winschoten). Cuypers werd later overigens wel weer geconsulteerd voor de verdere invulling van het interieur. 

Sinds 1906 bezit de Sint-Jozefkerk een hoofdorgel gebouwd door de Utrechtse firma Maarschalkerweerd. 

Het ontwerp van de toren is op twee punten bijzonder: De zeskantige vorm en het gebruik van gietijzer als materiaal voor de 78 meter hoge torenspits. Vanuit alle kijkrichtingen zijn er twee wijzerplaten te zien (wat bij een vierkante toren ook kan), en vaak zelfs drie (wat bij vierkante torens onmogelijk is). Het zien van drie klokken tegelijk werd door sommige schertsenderwijs gerelateerd aan de effecten van alcohol. Dankzij deze eigenaardigheid heeft de toren de bijnaam 'dronkemanstoren' gekregen. 

* (Bron:[https://nl.wikipedia.org/wiki/Sint-Jozefkathedraal_(Groningen) Wikipedia])
==Klokken==
In de jaren 2020 tot 2022 is het gelui van de St. Jozefkathedraal uitgebreid met in totaal vier nieuwe klokken, als aanvulling op het bestaande gelui van Van Bergen te Heiligerlee uit 1947. Er hangen sinds oktober 2020 twee grote klokken van tussen 1000 en 1500 kilo per stuk in de 78 m hoge toren van de Sint Jozefkathedraal. Ze zijn half oktober 2020 door bisschop Ron van den Hout van het bisdom Groningen-Leeuwarden gewijd. Op de klokken staan afbeeldingen van Sint Maarten (beschermheilige van de stad en parochie) en  Bonifatius, beschermheilige van het bisdom. Ze zijn gegoten door klokkengieter Simon Laudy te Finsterwolde. In het voorjaar van 2022 zijn nóg twee kleine klokken toegevoegd: deze dragen de namen Caritas en Amor (Vriendschap en Liefde). Ook deze klokken zijn door Laudy te Finsterwolde gegoten.
Als gevolg van deze uitbreiding hangen nu acht luidklokken in de St. Jozeftoren: een verdubbeling ten opzichte van voorheen en hiermee bevat de kerk waarschijnlijk het grootste aantal luidklokken van alle neogotische kerken in ons land.

== Orgels ==
Het Maarschalkerweerd-orgel uit 1906 met twee manualen en vrij pedaal (Rijksmonument) is in 2004-2005 gerestaureerd door de firma Adema's Kerkorgelbouw (Hillegom). Zondag 11 september 2005 is het gerestaureerde orgel in de in een hoogmis overgedragen en gewijd. ’s Middags hebben verschillende organisten een concert gegeven. 

Eenklaviers koororgel, vijf stemmen en aangehangen pedaal, van Engelse makelij (A.W. Hewitt), opgesteld bij het priesterkoor. Aangekocht in 1996 ter vervanging van een ander koororgel. Afkomstig uit de Wesleyan Church in Little Downham, Cambridgeshire en gebouwd in 1864.

Eenklaviers secretaire-orgel met drie gedeelde registers, vermoedelijk gemaakt rond 1820 door onbekende maker voor een particuliere opdrachtgever, geleverd door pianohandel F. Schrimpf en E. Bergmann. Oorspronkelijk in bezit van de Sint Martinuskerk (Broerplein) en na sluiting van deze kerk als koororgel in gebruik geweest in de [[Sint Nicolaasga, Kerkstraat 14 - Nicolaas|Sint Nicolaaskerk te  Sint Nicolaasga]]. Omdat in deze kerk een nieuw koororgel is geplaatst, is het teruggekomen in Groningen en geplaatst als derde orgel in de Sint Jozefkathedraal. Het is opgesteld aan de epistelzijde van het altaar.

==Monumentomschrijving Rijksdienst==
St. Jozef. 1886-1887 door Pierre Cuypers (1827 - 1921)  en Joseph Cuypers (1861 - 1949). Neogotische basiliek zonder transept, met schoorbogen, ronde pijlers met lijstkapitelen en blind triforium, bestaande uit nissen met bakstenen traceringen. Kruisribgewelven. Rechthoekige kapel tegen de zuiderzijbeuk. Zeskantige toren naast de voorgevel, bekroond door een opengewerkte ijzeren spits. Het oorspronkelijk meubilair van Cuypers, Stoltzenberg en F.W. Mengelberg is grotendeels nog aanwezig. Belangrijk werk uit Cuypers' tweede periode, geinspireerd door de Broederenkerk in Zutphen. Orgel met 2 klavieren en vrij pedaal, in 1906 gemaakt door M. Maarschalkerweerd. Eenklaviers koororgel met drie gedeelde registers, vermoedelijk gemaakt rond 1820 door onbekende maker voor een particuliere opdrachtgever, geleverd door pianohandel F. Schrimpf en E. Bergmann, afkomstig uit de St. Nicolaaskerk te St. Nicolaasga, waar het in 1974 werd aangekocht van de St. Martinuskathedraal te Groningen.

== In de media ==
* Uit ''Reformatorisch Dagblad'', 8 december 2009.
Aan de voorgevel van de rooms-katholieke St.-Jozefkerk in Groningen prijkt sinds kort een bronzen reliëf van Bonifatius (672-754), een van de eerste zendelingen in Europa.
Bij het vijftigjarig bestaan van het bisdom Groningen-Leeuwarden, in 2006, werd besloten opdracht te geven voor een herkenbaar beeld van Bonifatius, patroonheilige van het bisdom. Uit de voorstellen van vier kunstenaars koos een commissie het ontwerp van Gosse Dam (1950) uit Kollum, zo meldde Rkkerk.nl (blad voor katholiek Nederland) vorige week.

Bonifatius –die in 754 bij Dokkum werd vermoord– is niet, zoals gebruikelijk, afgebeeld als bisschop, maar als monnik. Hij houdt een Bijbel tegen zijn borst geklemd. Dam over zijn ontwerp: „Toont hij al verkondigend het Boek aan de heidense Friezen? Verweert hij zich ermee tegen zijn aanvallers? De beschouwer mag het zeggen. In ieder geval drukt hij de Bijbel letterlijk en figuurlijk aan zijn hart.”

==Externe links==
* {{Wikipedia2|Sint-Jozefkerk_(Groningen)}}
* {{Wikimedia|Groningen,_Sint-Jozefkathedraal}}
* {{Kerkfotografie|sint-jozefkathedraal-groningen/}}
* {{Wikidata|Q1848887}}

== Afbeeldingen ==
====Exterieur====
<gallery>
Afbeelding:Groningen RK. Jozef. Gron..jpg|foto H.J.Douwes, Amsterdam.
afbeelding:ID_264_-_Groningen_RK_Joseph_Radesingel_Rol_202_(20).JPG
afbeelding:Exterieur_jozefkathedraal_01.jpg
Afbeelding:Groningen RK Jozefkerk.jpg|ansichtkaart 1906
Afbeelding:Groningen Jozefkath 005.jpg‎ 
Bestand:GRONINGEN - Sint Jozefkerk0003.jpg
</gallery>
====Interieur====
<Gallery>

Afbeelding:00264 Groningen RK. Jozef 1887 Radesingel 4 Gron. opname 01-12-2002 foto.Job van Nes Zaandam.JPG |opname JvN 01-12-2002
Afbeelding:00264 Groningen RK. Jozef 1887 Radesingel 4 Gron. opname 01-12-2002 foto.Job van Nes Zaandam (2).JPG|opname JvN 01-12-2002
Afbeelding:00264 Groningen RK. Jozef 1887 Radesingel 4 Gron. opname 01-12-2002 foto.Job van Nes Zaandam (12).JPG|opname JvN 01-12-2002
Afbeelding:00264 Groningen RK. Jozef 1887 Radesingel 4 Gron. opname 01-12-2002 foto.Job van Nes Zaandam (3).JPG|opname JvN 01-12-2002
Afbeelding:00264 Groningen RK. Jozef 1887 Radesingel 4 Gron. opname 01-12-2002 foto.Job van Nes Zaandam (4).JPG|opname JvN 01-12-2002
Afbeelding:00264 Groningen RK. Jozef 1887 Radesingel 4 Gron. opname 01-12-2002 foto.Job van Nes Zaandam (5).JPG|opname JvN 01-12-2002
Afbeelding:00264 Groningen RK. Jozef 1887 Radesingel 4 Gron. opname 01-12-2002 foto.Job van Nes Zaandam (6).JPG|opname JvN 01-12-2002
Afbeelding:00264 Groningen RK. Jozef 1887 Radesingel 4 Gron. opname 01-12-2002 foto.Job van Nes Zaandam (7).JPG|opname JvN 01-12-2002
Afbeelding:00264 Groningen RK. Jozef 1887 Radesingel 4 Gron. opname 01-12-2002 foto.Job van Nes Zaandam (9).JPG|opname JvN 01-12-2002
Afbeelding:00264 Groningen RK. Jozef 1887 Radesingel 4 Gron. opname 01-12-2002 foto.Job van Nes Zaandam (11).JPG|opname JvN 01-12-2002
Afbeelding:00264 Groningen RK. Jozef 1887 Radesingel 4 Gron. opname 01-12-2002 foto.Job van Nes Zaandam (13).JPG|opname JvN 01-12-2002
Afbeelding:00264 Groningen RK. Jozef 1887 Radesingel 4 Gron. opname 01-12-2002 foto.Job van Nes Zaandam (14).JPG|opname JvN 01-12-2002
Afbeelding:00264 Groningen RK. Jozef 1887 Radesingel 4 Gron. opname 01-12-2002 foto.Job van Nes Zaandam (15).JPG|opname JvN 01-12-2002
Afbeelding:00264 Groningen RK. Jozef 1887 Radesingel 4 Gron. opname 01-12-2002 foto.Job van Nes Zaandam (33).JPG|opname JvN 01-12-2002
Afbeelding:00264 Groningen RK. Jozef 1887 Radesingel 4 Gron. opname 01-12-2002 foto.Job van Nes Zaandam (16).JPG|opname JvN 01-12-2002
Afbeelding:00264 Groningen RK. Jozef 1887 Radesingel 4 Gron. opname 01-12-2002 foto.Job van Nes Zaandam (17).JPG|opname JvN 01-12-2002
Afbeelding:00264 Groningen RK. Jozef 1887 Radesingel 4 Gron. opname 01-12-2002 foto.Job van Nes Zaandam (18).JPG|opname JvN 01-12-2002
Afbeelding:00264 Groningen RK. Jozef 1887 Radesingel 4 Gron. opname 01-12-2002 foto.Job van Nes Zaandam (19).JPG|opname JvN 01-12-2002
Afbeelding:00264 Groningen RK. Jozef 1887 Radesingel 4 Gron. opname 01-12-2002 foto.Job van Nes Zaandam (20).JPG|opname JvN 01-12-2002
Afbeelding:00264 Groningen RK. Jozef 1887 Radesingel 4 Gron. opname 01-12-2002 foto.Job van Nes Zaandam (21).JPG|opname JvN 01-12-2002
Afbeelding:00264 Groningen RK. Jozef 1887 Radesingel 4 Gron. opname 01-12-2002 foto.Job van Nes Zaandam (22).JPG|opname JvN 01-12-2002
Afbeelding:00264 Groningen RK. Jozef 1887 Radesingel 4 Gron. opname 01-12-2002 foto.Job van Nes Zaandam (25).JPG|opname JvN 01-12-2002
Afbeelding:00264 Groningen RK. Jozef 1887 Radesingel 4 Gron. opname 01-12-2002 foto.Job van Nes Zaandam (24).JPG|opname JvN 01-12-2002
Afbeelding:00264 Groningen RK. Jozef 1887 Radesingel 4 Gron. opname 01-12-2002 foto.Job van Nes Zaandam (27).JPG|opname JvN 01-12-2002
Afbeelding:00264 Groningen RK. Jozef 1887 Radesingel 4 Gron. opname 01-12-2002 foto.Job van Nes Zaandam (28).JPG|opname JvN 01-12-2002
Afbeelding:00264 Groningen RK. Jozef 1887 Radesingel 4 Gron. opname 01-12-2002 foto.Job van Nes Zaandam (29).JPG|opname JvN 01-12-2002
Afbeelding:00264 Groningen RK. Jozef 1887 Radesingel 4 Gron. opname 01-12-2002 foto.Job van Nes Zaandam (30).JPG|opname JvN 01-12-2002
Afbeelding:00264 Groningen RK. Jozef 1887 Radesingel 4 Gron. opname 01-12-2002 foto.Job van Nes Zaandam (34).JPG|opname JvN 01-12-2002
Afbeelding:00264 Groningen RK. Jozef 1887 Radesingel 4 Gron. opname 01-12-2002 foto.Job van Nes Zaandam (8).JPG|opname JvN 01-12-2002
Afbeelding:00264 Groningen RK. Jozef 1887 Radesingel 4 Gron. opname 01-12-2002 foto.Job van Nes Zaandam (32).JPG|opname JvN 01-12-2002
afbeelding:Interieur_jozefkathedraal_01.jpg
afbeelding:Interieur_jozefkathedraal_02.jpg
afbeelding:Interieur_jozefkathedraal_03.jpg
afbeelding:Interieur_jozefkathedraal_04.jpg
Afbeelding:Groningen Jozefkath 002.jpg‎
Afbeelding:Groningen Jozefkath 003.jpg
Bestand:Groningen Jozefkath 006.jpg
Bestand:Groningen Jozefkath 008.jpg
Bestand:Groningen Jozefkath 013.jpg
Bestand:Groningen Jozefkath 014.jpg
Bestand:Groningen Jozefkath 015.jpg
Afbeelding:Groningen Jozefkath kr 001.jpg‎
Afbeelding:Groningen Jozefkath kr 002.jpg‎
</Gallery>