Groningen, Broerstraat - Martinus (1895 - 1982)
Uit Reliwiki
Algemene gegevens | |
---|---|
Genootschap : | Rooms Katholieke Kerk |
Gemeente : | Groningen |
Plaats : | Groningen |
Adres : | Oude Kijk in 't Jatstraat - Broerstraat |
Provincie : | Groningen |
Jaar ingebruikname : | 1895 |
Huidige bestemming: | gesloopt 1982 |
Naam kerk : | Martinus |
Architect : | Cuypers, P.J.H. |
Monument-status: | Rijksmonument (later afgevoerd) |
Inventarisnummer : | 00578 |
Geschiedenis
De Sint Martinuskerk was de eerste Katholieke parochiekerk na het schuilkerk-tijdperk in de stad Groningen. Het gebouw was de oude kloosterkerk van de paters Franciscanen, die hun klooster in 1580 hadden moeten verlaten. De parochie had de kerk in gebruik vanaf 1836. Als rond 1890 de bouwkundige staat van de oude middeleeuwse kerk dusdanig slecht blijkt dat nieuwbouw eigenlijk goedkoper is, wordt aan P.J.H. Cuypers opdracht gegeven om een nieuw kerkgebouw te ontwerpen. Cuypers levert op de fundamenten van de middeleeuwse voorganger een grootse kruiskerk, een driebeukige neogotische kruisbasiliek zonder toren, maar met een forse, hoge dakruiter op de viering. De kerk was vrij sober aangekleed: gepleisterde wanden en bakstenen kruisribgewelven, stergewelf over de viering. De inventaris, zoals altaren, was afkomstig uit het atelier Mengelberg in Utrecht.
Bij het oprichten van het bisdom Groningen in 1956 wordt deze kerk verheven tot kathedraal, een functie die zij behoudt tot de sluiting in 1970. Formeel was de kerk kathedraal tot 1982, waarna bij pauselijk besluit de zetel werd overgedragen aan de Sint Jozefkerk aan de Radesingel. Naar aanleiding van het verheffen tot kathedraal in 1956 wordt het interieur van de kerk rond 1960 gemoderniseerd en grotendeels ontdaan van zijn neogotische inrichting; in de koorafsluiting zijn toen moderne, kleurrijke, mooie, glas-in-loodramen geplaatst.
De kerk bezat een tweeklaviers orgel van de bouwer Maarschalkerweerd te Utrecht. Het pijpwerk van dit instrument is bewaard gebleven en bevond zich tot 2011 in de St. Martinskirche te Beckum (Duitsland). Orgelbouwer Adema heeft in 2012 opdracht gekregen het pijpwerk van dit orgel van Maarschalkerweerd te gebruiken voor een nieuw te maken orgel voor de rk St. Jeroenkerk te Noordwijk (bisdom Rotterdam).
Na het sluiten van de kerk is, in tweede helft jaren 1970, nog sprake geweest van behoud van het gebouw en ombouw tot Universiteitsbibliotheek, hiervan bestaan diverse interessante (ontwerp)tekeningen. Maar in 1982 viel het gebouw toch onder de slopershamer. Een gedenksteen bij de ingang van de moderne Universiteitsbibliotheek, die verrees op deze gewijde grond, is het enige dat nog verwijst naar de Sint Martinuskerk van Groningen. De stoffelijke overschotten die bij de afbraak zijn gevonden onder de kerkvloer kregen een laatste rustplaats op het RK kerkhof aan de Verlengde Hereweg te Groningen. Daar is in een klokkenstoel ook één van de luidklokken van de Sint Martinuskerk herplaatst. Verschillende andere inventarisstukken (godslamp, credenstafel, deuren, glas-in-lood) kregen een plaats in de nieuw gebouwde Abrahamkapel aan de Atensheerd in Groningen.
Het adres dat hierboven vermeld staat, betreft het postadres van de pastorie. De kerk stond tegenover het Academiegebouw, aan de Broerstraat (een herinnering aan de paters Franciscanen).