Brontekst bekijken van Elburg, Jufferenstraat 5 - Synagoge (1856 - 1947)

[[Categorie:Object]]
[[Categorie:MetKaart]]
[[Categorie:Elburg]]
[[Categorie:Gemeente Elburg]]
[[Categorie:Provincie Gelderland]]


{{#display_map:8081CP Jufferenstraat 5 Elburg, Netherlands|type=hybrid}}

{| 
! colspan="2" style="background-color:#517398; color:white;" | Algemene gegevens
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Naam object:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Synagoge
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Genootschap:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Israëlitisch
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Provincie:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Gelderland
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Gemeente:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Elburg
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Plaats:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Elburg
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Adres:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Jufferenstraat 5
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Postcode:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | 8081CP
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Inventarisatienummer:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | 11409
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Jaar ingebruikname:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | 1856
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Architect:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | 
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Huidige bestemming:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | cultureel centrum
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Monument status:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Rijksmonument {{Rijksmonument|14761}}
|}



==Geschiedenis==

Buiten gebruik, nu joods museum.

Sinds de 18e eeuw vestigden zich enkele joodse families in Elburg. Hun aantal nam daarna geleidelijk toe. In 1860 woonden ongeveer 120 joodse mensen in Elburg.
De gebedsdiensten vonden aanvankelijk plaats in de vorm van een huissynagoge. In 1854 besloot men tot het bouwen van een synagoge. De bouwvallige pakhuizen (aan de Graaf Hendriksteeg) van de gebroeders Wolff werden omgebouwd tot gebedsruimte. <br />
Op 19 januari 1855 werd de Elburger synagoge feestelijk ingewijd. Het gebouw was vanaf de Jufferenstraat toegankelijk via het zogenaamde synagogepoortje. Boven dit poortje staat in Hebreeuwse letters de tekst uit Psalm 55 vers 15: Wij wandelen in gezelschap ten huize Gods.
Het interieur van de nieuwe gebedsruimte was (deels) afkomstig uit een oude synagoge uit Arnhem (Bentincksteeg). Inclusief de transportkosten kwam de Elburger Kehilla voor fl.615,10 in het bezit van het complete ameublement waaronder de zeer fraaie laatachttiende-eeuwse Heilige Ark (Aron Hakodesj), de kast waarin de wetsrollen werden opgeborgen. De Aron Hakodesj werd in de synagoge tegen de oostelijke muur geplaatst, in de richting van Jeruzalem.<br />
Aan de westzijde bevindt zich (nog altijd) de vrouwengalerij. De vrouwen zaten tijdens de gebedsdiensten gescheiden van de mannen.<br />
Na de oorlog is de Heilige Ark en de bima (verhoogde gedeelte waar de wetsrollen werden gelezen) "verhuisd" naar de synagoge van Winterswijk.<br />
Na de Tweede Wereldoorlog waren de meeste Joden uit Elburg verdwenen door de deportaties van de Duitse bezetters. Van een Kehilla is dan geen sprake meer. In 1947 werd de Joodse Gemeente in Elburg formeel opgeheven. Er kon geen Minjan meer worden gevormd.  In 1950 werd de gemeente Elburg eigenaar van de synagoge en de Joodse begraafplaats voor 1300 gulden.<br />
De synagoge kreeg in de jaren vijftig een andere bestemming. Het werd een repetitieruimte voor zangkoren en de plaatselijke muziekvereniging.

De voormalige synagoge is in gebruik genomen als Joods museum. Het museum is voor bezoek geopend op dinsdag t/m zaterdag tussen 11.00 en 17.00 uur. Het is gesloten op zondag, maandag, eerste Kerst-, Paas- en Pinksterdag, op hemelvaartsdag en op Nieuwjaarsdag. De entree is € 4,-. Met de museumjaarkaart is de toegang gratis. (61-09)

==Monumentomschrijving Rijksdienst==

Voormalige Synagoge. Zeer vervallen gebouw met hoog schilddak (XVI ?). Spitsboogvensters XIX. Gelegen aan binnenpleintje.

==Afbeeldingen==

<gallery>
Afbeelding:11409 Elburg vm.Synagoge 1856 Graaf Hendriksteeg 2 Gld. foto. André van Dijk. Veenendaal. Kerkenverzamelaar (2).jpg|foto. André van Dijk. Veenendaal.  kerkenverzamelaar
Afbeelding:11409 Elburg vm. Synagoge 1856 Jufferenstraat Gld. .jpg|foto. Stok+Britting. Krommenie.
Afbeelding:11409 Elburg vm. Synagoge 1856 Jufferenstraat Gld. (2).jpg|foto. Stok+Britting. Krommenie.
Afbeelding:11409 Elburg vm. Synagoge 1856 Jufferenstraat Gld. (4).jpg|foto. Stok+Britting. Krommenie.
Afbeelding:11409 Elburg vm. Synagoge 1856 Jufferenstraat Gld. (3).jpg|foto. Stok+Britting. Krommenie.
Afbeelding:11409 Elburg vm.Synagoge 1856 Graaf Hendriksteeg 2 Gld. foto. André van Dijk. Veenendaal. Kerkenverzamelaar.jpg|foto. André van Dijk. Veenendaal.  Kerkenverzamelaar.
Afbeelding:11409 Elburg vm. Synagoge 1856 nu CC. Graaf Hendriksteeg 2 Gld. opname 26-09-2009 foto. André van Dijk. Veenendaal. Kerkenverzamelaar.JPG|opname 26-09-2009  foto. André van Dijk. Veenendaal.  Kerkenverzamelaar.
Afbeelding:11409 Elburg vm. Synagoge 1856 nu CC. Graaf Hendriksteeg 2 Gld. opname 26-09-2009 foto. André van Dijk. Veenendaal. Kerkenverzamelaar (5).JPG|opname 26-09-2009  foto. André van Dijk. Veenendaal.  Kerkenverzamelaar.
Afbeelding:11409 Elburg vm. Synagoge 1856 nu CC. Graaf Hendriksteeg 2 Gld. opname 26-09-2009 foto. André van Dijk. Veenendaal. Kerkenverzamelaar (6).JPG|opname 26-09-2009  foto. André van Dijk. Veenendaal.  Kerkenverzamelaar.
Afbeelding:11409 Elburg vm. Synagoge 1856 nu CC. Graaf Hendriksteeg 2 Gld. opname 26-09-2009 foto. André van Dijk. Veenendaal. Kerkenverzamelaar (7).JPG|opname 26-09-2009  foto. André van Dijk. Veenendaal.  Kerkenverzamelaar.
Afbeelding:11409 Elburg vm. Synagoge 1856 nu CC. Graaf Hendriksteeg 2 Gld. opname 26-09-2009 foto. André van Dijk. Veenendaal. Kerkenverzamelaar (8).JPG|opname 26-09-2009  foto. André van Dijk. Veenendaal.  Kerkenverzamelaar.
Afbeelding:11409 Elburg vm. Synagoge 1856 nu CC. Graaf Hendriksteeg 2 Gld. foto. J. Sonneveld. Leidschendam..JPG|foto. J. Sonneveld. Leidschendam.
Afbeelding:Elburg Synagoge Gld...jpg|foto Ds.H.J.Douwes, Amsterdam.
</gallery>