Handelingen

Eelde, Hoofdweg 74 - Dorpskerk: verschil tussen versies

Uit Reliwiki

Geen bewerkingssamenvatting
Geen bewerkingssamenvatting
Regel 46: Regel 46:


; Geschiedenis
; Geschiedenis


; Omschrijving
; Omschrijving


De Dorpskerk te Eelde is een van oorsprong Katholieke kerk.  
De Dorpskerk te Eelde is een van oorsprong rooms-katholieke kerk.  


In 1598 gelastte stadhouder Willem Lodewijk door middel van een "plakkaet" de overgang tot de "gereformeerde" godsdienst. De naam Hervormd werd in 1815 pas officieel ingevoerd en de kerk bleef tot 2005 de Nederlands Hervormde kerk heten. De Dorpskerk is vanaf oktober 2005 het kerkgebouw waar de Protestantse gemeente te Eelde-Paterswolde haar wekelijkse erediensten houdt. De Protestantse gemeente te Eelde-Paterwolde is in 2005 ontstaan uit de fusie tussen de Hervormde gemeente te Eelde en de Gereformeerde kerk te Paterswolde.
In 1598 gelastte stadhouder Willem Lodewijk door middel van een "plakkaet" de overgang tot de "gereformeerde" godsdienst. De naam Hervormd werd in 1815 pas officieel ingevoerd en de kerk bleef tot 2005 de Nederlands Hervormde kerk heten. De Dorpskerk is vanaf oktober 2005 het kerkgebouw waar de Protestantse gemeente te Eelde-Paterswolde haar wekelijkse erediensten houdt. De Protestantse gemeente te Eelde-Paterwolde is in 2005 ontstaan uit de fusie tussen de Hervormde gemeente te Eelde en de Gereformeerde kerk te Paterswolde.
Regel 63: Regel 61:
Bij de restauratie in 2000 werd het pleisterwerk in de kerk geheel verwijderd en onder een van de oude pleisterlagen kwam een wijdingskruis te voorschijn. Dat kruis dateert uit de voor-reformatorische tijd en werd voorzover mogelijk gerstaureerd en geconditioneerd. Het kruis bevind zich op de muur naast de herenbank tegenover de preekstoel.
Bij de restauratie in 2000 werd het pleisterwerk in de kerk geheel verwijderd en onder een van de oude pleisterlagen kwam een wijdingskruis te voorschijn. Dat kruis dateert uit de voor-reformatorische tijd en werd voorzover mogelijk gerstaureerd en geconditioneerd. Het kruis bevind zich op de muur naast de herenbank tegenover de preekstoel.


Het orgel in de kerk is tweeklavierig met een vrij pedaal. Het werd in 1907 gebouwd door Pieter van Dam.
Het orgel in de kerk heeft twee manualen en een zelfstandig pedaal. Het werd in 1907 gebouwd door de firma L. van Dam & Zonen (Leeuwarden).
   
   
De kerk was tot 1989 voorzien van een mechanisch torenuurwerk van H. Detgen te Groningen. Gemaakt in 1870. Het uurwerk is in 1989 in bruikleen afgestaan aan het Klokkengieterijmuseum te Heiligerlee.
De kerk was tot 1989 voorzien van een mechanisch torenuurwerk van H. Detgen te Groningen. Gemaakt in 1870. Het uurwerk is in 1989 in bruikleen afgestaan aan het Klokkengieterijmuseum te Heiligerlee.
Regel 74: Regel 72:
Ned.Herv.Kerk. Eenbeukige kerk uit de 14e eeuw waarin tufsteen van oudere kerk verwerkt. Smallere koortravee, driezijdig gesloten. Inventaris: preekstoel van 1621, oude banken, smeedijzeren houder met koperen doopbekken. In het koor overwelving van 1715, getooid met allegorische voorstelling van het geloof. Orgel met twee klavieren en vrij pedaal, in 1915 gemaakt door P. van Dam. Mechanisch torenuurwerk H. Detgen, Groningen, 1870. Het uurwerk is in 1989 in bruikleen afgestaan aan het Klokkengieterijmuseum te Heiligerlee.
Ned.Herv.Kerk. Eenbeukige kerk uit de 14e eeuw waarin tufsteen van oudere kerk verwerkt. Smallere koortravee, driezijdig gesloten. Inventaris: preekstoel van 1621, oude banken, smeedijzeren houder met koperen doopbekken. In het koor overwelving van 1715, getooid met allegorische voorstelling van het geloof. Orgel met twee klavieren en vrij pedaal, in 1915 gemaakt door P. van Dam. Mechanisch torenuurwerk H. Detgen, Groningen, 1870. Het uurwerk is in 1989 in bruikleen afgestaan aan het Klokkengieterijmuseum te Heiligerlee.


== Orgel ==
Het orgel is in 1907 gebouwd door de firma L. van Dam & Zonen (Leeuwarden). In 1968 vernieuwt de firma L. Verschueren (Heythuysen) de balg, de klaviatuur en wijzigt de dispositie. Het orgel wordt dan uitgebreid met een zelfstandig pedaal. In 1983 restaureert de firma Mense Ruiter Orgelbouw (Zuidwolde/Gn) het nogmaals en reconstrueert grotendeels de oorspronkelijke dispositie door gebruik te maken van pijpwerk van Van Dam uit het voormalige orgel van de Oosterkerk te Leiden (1901).
; Dispositie:
Hoofdwerk (manuaal 1): Bourdon 16', vanaf c (1901) - Prestant 8' - Violoncel 8', vanaf c - Holpijp 8' - Octaaf 4' - Roerfluit 4' - Octaaf 2' - Cornet 2⅔' 3 sterk discant - Mixtuur 2' 2-3 sterk - Trompet 8' bas/discant.
Bovenwerk (manuaal 2): Fluit dolce 8' - Salicionaal 8' - Viool de Gambe 8' (C-H in Fluit dolce) - Speelfluit 4' - Quintfluit 3' (1983) - Fugara 2' (1968) - Dulciaan 8' (1968).


Pedaal: Subbas 16' (1907) - Octaaf 8' - Octaaf 4' (1901) - Basson 16' (1968).
Koppelingen: Hoofdwerk aan Pedaal - Bovenwerk aan Hoofdwerk.
Tremulant.
Mechanische sleepladen. Manuaalomvang: C-g3. Pedaalomvang: C-d1.


[[Afbeelding:Dorpskerk-eelde-01.JPG]]
[[Afbeelding:Dorpskerk-eelde-01.JPG]]
Regel 84: Regel 98:


De allegorische beschildering van het koorplafond.
De allegorische beschildering van het koorplafond.


<Gallery>
<Gallery>

Versie van 19 mrt 2009 20:02


Algemene gegevens
Genootschap : PKN, Protestantse gemeente te Eelde-Paterswolde
Gemeente : Tynaarlo
Plaats : Eelde
Adres : Hoofdweg 74
Provincie : Drenthe
Jaar ingebruikname : in de 14e eeuw
Huidige bestemming: kerkgebouw
Gewijd aan : St. Gangulphus
Naam kerk : Dorpskerk
Gebouwd door : de Cisterciënzer monniken uit Aduard
Monument-status: Rijksmonument


Geschiedenis
Omschrijving

De Dorpskerk te Eelde is een van oorsprong rooms-katholieke kerk.

In 1598 gelastte stadhouder Willem Lodewijk door middel van een "plakkaet" de overgang tot de "gereformeerde" godsdienst. De naam Hervormd werd in 1815 pas officieel ingevoerd en de kerk bleef tot 2005 de Nederlands Hervormde kerk heten. De Dorpskerk is vanaf oktober 2005 het kerkgebouw waar de Protestantse gemeente te Eelde-Paterswolde haar wekelijkse erediensten houdt. De Protestantse gemeente te Eelde-Paterwolde is in 2005 ontstaan uit de fusie tussen de Hervormde gemeente te Eelde en de Gereformeerde kerk te Paterswolde.

In de éénbeukige kerk uit de 14e eeuw zijn met name rond de ingang tufstenen van een oudere kerk verwerkt. Deze eerdere kerk stond op dezelfde plaats en werd reeds in de 11e eeuw gebouwd. De kerk is oost-west gebouwd en heeft een rechthoekig schip van 8,5 x 28 meter. Aan de oostzijde is een smaller, driezijdig gesloten koor aangebouwd. Het stenen koorgewelf werd begin 18e eeuw vervangen door een houten plafond. Het houten plafond werd beschilderd met een allegorische voorstelling van leven en dood, vreugde en rouw. (zie foto hieronder) De beschildering werd vermoedelijk vervaardigd door Hermannus Collenius (1650-1723)

De preekstoel in de kerk dateert uit 1621. De houten banken werden tijdens de restauratie van 1973 vervangen door stoelen. In de kerk zijn nu nog vier herenbanken aanwezig. In het koor bevindt zich de herenbank van de havezathe Oosterbroek tegen de noordwand staan twee herenbanken van de havezathe Lemferdinge. Aan welke havezathe de vierde bank toebehoorde is niet vastgesteld kunnen worden.

Verder bevindt zich in de kerk nog een smeedijzeren houder met koperen doopbekken.

Bij de restauratie in 2000 werd het pleisterwerk in de kerk geheel verwijderd en onder een van de oude pleisterlagen kwam een wijdingskruis te voorschijn. Dat kruis dateert uit de voor-reformatorische tijd en werd voorzover mogelijk gerstaureerd en geconditioneerd. Het kruis bevind zich op de muur naast de herenbank tegenover de preekstoel.

Het orgel in de kerk heeft twee manualen en een zelfstandig pedaal. Het werd in 1907 gebouwd door de firma L. van Dam & Zonen (Leeuwarden).

De kerk was tot 1989 voorzien van een mechanisch torenuurwerk van H. Detgen te Groningen. Gemaakt in 1870. Het uurwerk is in 1989 in bruikleen afgestaan aan het Klokkengieterijmuseum te Heiligerlee.

De Dorpskerk is van mei tot en met september van dinsdag tot en met zaterdag telkens van 14.00 tot 16.00 uur voor het publiek geopend voor bezichting en/of meditatie.


Omschrijving Rijksdienst

Ned.Herv.Kerk. Eenbeukige kerk uit de 14e eeuw waarin tufsteen van oudere kerk verwerkt. Smallere koortravee, driezijdig gesloten. Inventaris: preekstoel van 1621, oude banken, smeedijzeren houder met koperen doopbekken. In het koor overwelving van 1715, getooid met allegorische voorstelling van het geloof. Orgel met twee klavieren en vrij pedaal, in 1915 gemaakt door P. van Dam. Mechanisch torenuurwerk H. Detgen, Groningen, 1870. Het uurwerk is in 1989 in bruikleen afgestaan aan het Klokkengieterijmuseum te Heiligerlee.

Orgel

Het orgel is in 1907 gebouwd door de firma L. van Dam & Zonen (Leeuwarden). In 1968 vernieuwt de firma L. Verschueren (Heythuysen) de balg, de klaviatuur en wijzigt de dispositie. Het orgel wordt dan uitgebreid met een zelfstandig pedaal. In 1983 restaureert de firma Mense Ruiter Orgelbouw (Zuidwolde/Gn) het nogmaals en reconstrueert grotendeels de oorspronkelijke dispositie door gebruik te maken van pijpwerk van Van Dam uit het voormalige orgel van de Oosterkerk te Leiden (1901).

Dispositie

Hoofdwerk (manuaal 1): Bourdon 16', vanaf c (1901) - Prestant 8' - Violoncel 8', vanaf c - Holpijp 8' - Octaaf 4' - Roerfluit 4' - Octaaf 2' - Cornet 2⅔' 3 sterk discant - Mixtuur 2' 2-3 sterk - Trompet 8' bas/discant.

Bovenwerk (manuaal 2): Fluit dolce 8' - Salicionaal 8' - Viool de Gambe 8' (C-H in Fluit dolce) - Speelfluit 4' - Quintfluit 3' (1983) - Fugara 2' (1968) - Dulciaan 8' (1968).

Pedaal: Subbas 16' (1907) - Octaaf 8' - Octaaf 4' (1901) - Basson 16' (1968).

Koppelingen: Hoofdwerk aan Pedaal - Bovenwerk aan Hoofdwerk.

Tremulant.

Mechanische sleepladen. Manuaalomvang: C-g3. Pedaalomvang: C-d1.

Dorpskerk-eelde-01.JPG

De Dorpskerk te Eelde gezien vanaf de Kosterijweg.


Dorpskerk-Eelde-02.JPG

De allegorische beschildering van het koorplafond.

<Gallery> Afbeelding:Eelde N.H.Kerk (1).jpg Afbeelding:Eelde N.H.Kerk-Orgel.jpg Afbeelding:Eelde N.H.Kerk-Kleine orgel.jpg Afbeelding:Eelde N.H.Kerk-Kansel.jpg Afbeelding:Eelde N.H.Kerk-Av.maalstafel.jpg Afbeelding:Eelde N.H.Kerk-Doopvont.jpg Afbeelding:Eelde N.H.Kerk-Int..jpg <Gallery>