Handelingen

Dongen, Gasthuisstraat 1 - Laurentius: verschil tussen versies

Uit Reliwiki

(→‎Exterieur: volgorde)
(opm)
(12 tussenliggende versies door 5 gebruikers niet weergegeven)
Regel 6: Regel 6:
[[Categorie:Gemeente Dongen]]
[[Categorie:Gemeente Dongen]]
[[Categorie:Provincie Noord-Brabant]]
[[Categorie:Provincie Noord-Brabant]]
[[Categorie:Joseph Cuypers (1861 - 1949) ]]
[[Categorie:Pierre Cuypers Jr (1891 - 1982)]]




{|
{{#display_map:5104HP Gasthuisstraat 1 Dongen, Nederland|type=hybrid}}
! colspan="2" style="background-color:#517398; color:white;" | Gegevens locatie en gebouw
 
|-valign="top"
{{infobox kerk
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:130px;" | Provincie:
| naam_kerk          = Laurentius
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:270px;" | Noord-Brabant
| genootschap        = Rooms-Katholieke kerk
|-valign="top"
| provincie                  = Noord-Brabant
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:130px;" | Gemeente:
| gemeente                  = Dongen
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:270px;" | Dongen
| plaats                    = Dongen
|-valign="top"
| adres                      = Gasthuisstraat 1
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:130px;" | Plaats:
| postcode                  = 5104HP
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:270px;" | Dongen
| jaaringebruikname  = 1920
|-valign="top"
| oorspronkelijke_bestemming = Rooms-Katholieke kerk
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:130px;" | Adres:
| huidige_bestemming        = Rooms-Katholieke kerk
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:270px;" | Gasthuisstraat 1  
| architect                  = Joseph Cuypers (1861 - 1949) en Pierre Cuypers Jr (1891 - 1982)
|-valign="top"
| monumentstatus            = Rijksmonument {{Rijksmonument|517190}}
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:130px;" | Bouwjaar/jaren:
| idnr                      = 00339
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:270px;" | 1920
}}
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:130px;" | Architect:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:270px;" | J.Th.J. Cuypers & P. Cuypers
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:130px;" | Oorspr. bestemming:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:270px;" | Rooms-katholieke kerk
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:130px;" | Huidige bestemming:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:270px;" | Rooms-katholieke kerk
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:130px;" | Monumentstatus:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:270px;" | Rijksmonument {{Rijksmonument|157189}}
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:130px;" | Inventarisnummer :
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:270px;" | 00339
|}


==Geschiedenis==
==Geschiedenis==
[[Afbeelding:Dongen H Laurentius- Kerken in het Bisdom Breda-Ton van Nijnatten Buijten en Schipperheijn B.V., Drukkerij.jpg|250px|right|thumb|Plattegrond. Bron: Kerken in het Bisdom Breda, Auteur: Ton van Nijnatten. Uitgeverij: Buijten en Schipperheijn B.V. juni 2004]]
[[Afbeelding:Dongen H Laurentius- Kerken in het Bisdom Breda-Ton van Nijnatten Buijten en Schipperheijn B.V., Drukkerij.jpg|250px|right|thumb|Plattegrond. Bron: Kerken in het Bisdom Breda, Auteur: Ton van Nijnatten. Uitgeverij: Buijten en Schipperheijn B.V. juni 2004]]
[[Afbeelding:Dongen Gasthuisstraat-1 aa(s) 10-03-2010 jk.jpg|thumb|right|250px|Dongen, Laurentius, Oostzijde; opn. 10-03-2010 jk]]
[[Afbeelding:00339 Dongen RK. Laurentius 1920 Hoge Ham 84 NB. opname 12-07-2004 foto. Job van Nes Zaandam (3).JPG|thumb|right|250px|opname JvN 12-07-2004]]
[[Afbeelding:00339 Dongen RK. Laurentius 1920 Hoge Ham 84 NB. opname 12-07-2004 foto. Job van Nes Zaandam (9).JPG|thumb|right|250px|opname JvN 12-07-2004]]


Architectonisch buitengewoon belangrijke, grote, interbellumkerk. Deze kerk is gebouwd op de plaats van de [[Dongen, Bolkensteeg (Hoge Ham) - Laurentius| voormalige waterstaatskerk]] uit 1828 die in 1917 door brand is verwoest.
Architectonisch buitengewoon belangrijke, grote, interbellumkerk, met grote koepel. Deze kerk is gebouwd op de plaats van de [[Dongen, Bolkensteeg (Hoge Ham) - Laurentius (1830 - 1917)| voormalige waterstaatskerk]] uit 1828, die in 1917 door brand is verwoest.


==== Recentere geschiedenis ====  
==== Recentere geschiedenis ====  
Eind jaren 1990, tot midden jaren 2000, werd dit kerkgebouw bedreigd met sluiting, en mogelijke sloop. Tegen dit voornemen is, met name door het Cuypersgenootschap, succesvol gebleken actie gevoerd, waardoor dit kerkgebouw de status van Rijksmonument heeft gekregen.   
Eind jaren 1990 tot midden jaren 2000 werd dit kerkgebouw bedreigd met sluiting, en mogelijke sloop. Tegen dit voornemen is, met name door het Cuypersgenootschap, succesvol gebleken actie gevoerd, waardoor dit kerkgebouw de status van Rijksmonument heeft gekregen en als zodanig eind jaren 2000 is gerestaureerd.   


De Laurentiuskerk is, na het afstoten van de Josephkerk en Pauluskerk, in eerste helft jaren 2000, de "centrale" parochiekerk van Dongen geworden. Een deel van het interieur van de Josephkerk is naar de Laurentiuskerk gegaan. Ook is er het plan, bij de Laurentiuskerk een multifunctioneel zalencomplex te bouwen, dat gefinancierd kan worden uit de verkoop van de beide andere kerken.  
De St. Laurentiuskerk is, na het afstoten van de St. Josephkerk en St. Pauluskerk, in eerste helft jaren 2000, de "centrale" parochiekerk van Dongen geworden. Een deel van het interieur van de St. Josephkerk is naar de St. Laurentiuskerk gegaan. Ook is er het plan, bij de St. Laurentiuskerk een multifunctioneel zalencomplex te bouwen, dat gefinancierd kan worden uit de verkoop van de beide andere kerken.  
Het uurwerk in de toren van de RK Laurentiuskerk is gerestaureerd (wanneer?). De goudverf is vervangen door bladgoud. Ook de verlichting van de uurwerkplaten is gerestaureerd.
 
Het uurwerk in de toren van de R.K. St. Laurentiuskerk is gerestaureerd (wanneer?). De goudverf is vervangen door bladgoud. Ook de verlichting van de uurwerkplaten is gerestaureerd.


==Monumentomschrijving Rijksdienst==
==Monumentomschrijving Rijksdienst==
Rooms-katholieke Laurentiuskerk, gebouwd naar ontwerp van Jos en Pierre Cuypers Jr. in 1920-21 in een expressionistische stijl. De oorspronkelijk ontworpen torengevel is niet uitgevoerd.
Rooms-Katholieke Laurentiuskerk, gebouwd naar ontwerp van Joseph Cuypers (1861 - 1949) en Pierre Cuypers Jr (1891 - 1982) in 1920-21 in een expressionistische stijl. De oorspronkelijk ontworpen torengevel is niet uitgevoerd.
====Omschrijving====
====Omschrijving====
Rijk gedetailleerde bakstenen centraalbouw op een achthoekige plattegrond onder een koepel met een iets gebogen achthoekig tentdak, gedekt met verbeterde hollandse pannen. Boven op de koepel staat een twaalfhoekige lantaarn met spits. De detaillering is volledig in baksteenvormen uitgevoerd en toont expressionistische vormen onder meer in de wijze waarop ramen met keperbogen zijn afgedekt en de lisenen en sierranden in baksteen zijn geprofileerd. Het centrale achtkant heeft uitwendig vlakke muren met hoeklisenen en vijfdelige ramen in de schuine vlakken boven de kapellen.  Tegen de zijden van de centraalbouw zijn transepten, schiptravee, koortravee, kapellen en nevenruimten gegroepeerd. Aan beide zijden van de centraalbouw sluiten ondiepe, rechtgesloten transeptarmen onder zadeldak aan, die door traptorentjes worden geflankeerd. In een rondboogportiek aan het noordoostelijke dwarsschip (zijde Hoge Ham) ligt een rechthoekige deur. Erboven is een gebogen luifel aangebracht. Tegen de achterkant (zuidwestzijde) is een veelhoekig koor gebouwd. In de oksels van koepel en transept, schip en koor zijn kapellen met driezijdige sluitingen en nevenruimten gebouwd. Deze bouwmassa's zijn van platte daken en tentdaken voorzien. De gevels zijn verfraaid met bakstenen lisenen en expressionistisch reliëf in baksteen. De ramen zijn in groepen van twee, drie of vijf geplaatst, gevuld met glas-in-lood en hebben gemetselde keperbogen. In het interieur overheerst een grote koepelruimte. Acht pijlers ondersteunen de schermkoepel. Deze bestaat uit acht segmenten met bakstenen graten, die opgaan vanuit acht zware bakstenen pijlers. De glazen lantaarn bovenin rust op een bakstenen ring. Boven de bogen naar schip, koor en transept blinde muurvlakken, boven de bogen naar de diagonale okselkapellen een nissenreeks en lichtbeukramen. De op de koepel aansluitende ruimten hebben kruisgraatgewelven en absiden met halfkoepels.
Rijk gedetailleerde bakstenen centraalbouw op een achthoekige plattegrond onder een koepel met een iets gebogen achthoekig tentdak, gedekt met verbeterde hollandse pannen. Boven op de koepel staat een twaalfhoekige lantaarn met spits. De detaillering is volledig in baksteenvormen uitgevoerd en toont expressionistische vormen onder meer in de wijze waarop ramen met keperbogen zijn afgedekt en de lisenen en sierranden in baksteen zijn geprofileerd. Het centrale achtkant heeft uitwendig vlakke muren met hoeklisenen en vijfdelige ramen in de schuine vlakken boven de kapellen.  Tegen de zijden van de centraalbouw zijn transepten, schiptravee, koortravee, kapellen en nevenruimten gegroepeerd. Aan beide zijden van de centraalbouw sluiten ondiepe, rechtgesloten transeptarmen onder zadeldak aan, die door traptorentjes worden geflankeerd. In een rondboogportiek aan het noordoostelijke dwarsschip (zijde Hoge Ham) ligt een rechthoekige deur. Erboven is een gebogen luifel aangebracht. Tegen de achterkant (zuidwestzijde) is een veelhoekig koor gebouwd. In de oksels van koepel en transept, schip en koor zijn kapellen met driezijdige sluitingen en nevenruimten gebouwd. Deze bouwmassa's zijn van platte daken en tentdaken voorzien. De gevels zijn verfraaid met bakstenen lisenen en expressionistisch reliëf in baksteen. De ramen zijn in groepen van twee, drie of vijf geplaatst, gevuld met glas-in-lood en hebben gemetselde keperbogen. In het interieur overheerst een grote koepelruimte. Acht pijlers ondersteunen de schermkoepel. Deze bestaat uit acht segmenten met bakstenen graten, die opgaan vanuit acht zware bakstenen pijlers. De glazen lantaarn bovenin rust op een bakstenen ring. Boven de bogen naar schip, koor en transept blinde muurvlakken, boven de bogen naar de diagonale okselkapellen een nissenreeks en lichtbeukramen. De op de koepel aansluitende ruimten hebben kruisgraatgewelven en absiden met halfkoepels.
Regel 66: Regel 50:


De absisschildering bestaat uit een lambrizering met sjabloonmotieven waarin profetennamen en werd uitgevoerd door het atelier Cuypers. Hierboven bevinden zich de schilderingen welke Collette in opdracht van het atelier Cuypers uitvoerde en in 1949 herstelde en wijzigde. Onder het visioen van het Apocalyptisch lam met de vier dieren, wierokende engelen, de 12 apostelen, Maria en Johannes de Doper met aanbiddenden bevindt zich een aantal heiligenfiguren: Catharina, Gertrudis, Barbara, Brigida, Elisabeth, Theresia, Helena, Margaretha Maria Alacoque, een engel, Antonius van Padua, Cornelis, Gerardus Majella, Willibrordus, Aloysius, Crispinus, Vincentius en Leonardus van Veghel. In de koepel vier evangelisten.   
De absisschildering bestaat uit een lambrizering met sjabloonmotieven waarin profetennamen en werd uitgevoerd door het atelier Cuypers. Hierboven bevinden zich de schilderingen welke Collette in opdracht van het atelier Cuypers uitvoerde en in 1949 herstelde en wijzigde. Onder het visioen van het Apocalyptisch lam met de vier dieren, wierokende engelen, de 12 apostelen, Maria en Johannes de Doper met aanbiddenden bevindt zich een aantal heiligenfiguren: Catharina, Gertrudis, Barbara, Brigida, Elisabeth, Theresia, Helena, Margaretha Maria Alacoque, een engel, Antonius van Padua, Cornelis, Gerardus Majella, Willibrordus, Aloysius, Crispinus, Vincentius en Leonardus van Veghel. In de koepel vier evangelisten.   
====Waardering====
====Waardering====
[[Afbeelding:Dongen Gasthuisstraat-1 aa(s) 10-03-2010 jk.jpg|thumb|right|250px|Dongen, Laurentius, Oostzijde; jk 10-03-2010]]
* De kerk is onderdeel van een gebouwencomplex van algemeen belang.  
* De kerk is onderdeel van een gebouwencomplex van algemeen belang.  
* Het geheel heeft cultuurhistorisch belang als uitdrukking van de geestelijke ontwikkeling van het katholicisme in het Interbellum en als voorbeeld van de typologische ontwikkeling van de centraalbouw als concept om het volk meer bij de eredienst te betrekken.  
* Het geheel heeft cultuurhistorisch belang als uitdrukking van de geestelijke ontwikkeling van het katholicisme in het Interbellum en als voorbeeld van de typologische ontwikkeling van de centraalbouw als concept om het volk meer bij de eredienst te betrekken.  
Regel 73: Regel 59:
* Het is gaaf bewaard gebleven.
* Het is gaaf bewaard gebleven.


==Monumentomschrijving Cultuurhistorische Waardekaart==
==CultuurHistorische Waardekaart==
* Bouwperiode: 1920
* Bouwperiode: 1920
* Architect: Cuypers, P.J.H., Cuypers, J.Th.J.
* Architect: Joseph Cuypers (1861 - 1949), Pierre Cuypers Jr (1891 - 1982)
* Gevels en Materialen: Bakstenen centraalbouw. Een rechthoekige ingangstravee.
* Gevels en Materialen: Bakstenen centraalbouw. Een rechthoekige ingangstravee.
* Dak en Bedekking: Koepel met gebogen achthoekig tentdak waarop een lantaarn. Twee ondiepe rechtgesloten transeptarmen en een uitwendig veelhoekig koor, deze ruimten gedekt met schild- en zadeldaken.
* Dak en Bedekking: Koepel met gebogen achthoekig tentdak waarop een lantaarn. Twee ondiepe rechtgesloten transeptarmen en een uitwendig veelhoekig koor, deze ruimten gedekt met schild- en zadeldaken.
Regel 81: Regel 67:


==Orgels==
==Orgels==
[[Afbeelding:Dongen Gasthuisstraat-1 nca(s) 10-03-2010 jk.jpg|thumb|right|250px|Rütter-orgel; jk 10-03-2010]]
====Hoofdorgel====
====Hoofdorgel====
Het hoofdorgel is gebouwd door firma W. Rütter in 1882 voor de kapel van het Duitse Dominicanenklooster in Venlo. In 1892 breidde firma W. Rütter het orgel uit met een tweede klavier. In 1921 is het orgel overgeplaatst naar de St. Laurentiuskerk in Dongen door firma Vermeulen.
Het hoofdorgel is gebouwd door firma W. Rütter in 1882 voor de kapel van het Duitse Dominicanenklooster in Venlo. In 1892 breidde firma W. Rütter het orgel uit met een tweede klavier. In 1921 is het orgel overgeplaatst naar de St. Laurentiuskerk in Dongen door firma Vermeulen.
====Koororgel====
====Koororgel====
Het koororgel is gebouwd door firma G. van der Kley in 1910 voor de Gereformeerde kerk in Rotterdam, wijk Noordereiland. Het orgel heeft ook een bepaalde periode dienst gedaan in de Koningskerk te Rotterdam, wijk Feijenoord. In 1984 is het orgel overgeplaatst naar de [[Oosterhout, Paterserf 8 - Paterserfkerk|Paterserfkerk]] in Oosterhout (Nbr). In 2007 is het orgel overgeplaatst naar de St. Laurentiuskerk in Dongen.
Het koororgel is gebouwd door firma G. van der Kley in 1910 voor de Gereformeerde kerk in Rotterdam, wijk Noordereiland. Het orgel heeft ook een bepaalde periode dienst gedaan in de Koningskerk te Rotterdam, wijk Feijenoord. In 1984 is het orgel overgeplaatst naar de [[Oosterhout, Paterserf 8 - Paterserfkerk|Paterserfkerk]] in Oosterhout (Nbr). In 2007 is het orgel overgeplaatst naar de St. Laurentiuskerk in Dongen.
Met een orgelconcert is zondag 23 september 2007 het door orgelbouwer Frans Vermeulen gerestaureerde orgel in de Laurentiuskerk weer in gebruik genomen.
Met een orgelconcert is zondag 23 september 2007 het door orgelbouwer Frans Vermeulen gerestaureerde orgel in de St. Laurentiuskerk weer in gebruik genomen.


==Externe links==
==Externe links==
Regel 96: Regel 84:
Bestand:Dongen, Gasthuisstraat - OA11(b).jpg|kopie ansichtkaart
Bestand:Dongen, Gasthuisstraat - OA11(b).jpg|kopie ansichtkaart
Bestand:Dongen, Gasthuisstraat 1 - OA04(b).jpg|kopie ansichtkaart
Bestand:Dongen, Gasthuisstraat 1 - OA04(b).jpg|kopie ansichtkaart
Afbeelding:Dongen Gasthuisstraat-1 ae(s) 10-03-2010 jk.jpg|Noordzijde; opn. 10-03-2010 jk
Afbeelding:Dongen Gasthuisstraat-1 ae(s) 10-03-2010 jk.jpg|Noordzijde; jk 10-03-2010
Afbeelding:Dongen Gasthuisstraat-1 ag(s) 10-03-2010 jk.jpg|Noord-westzijde; opn. 10-03-2010 jk
Afbeelding:Dongen Gasthuisstraat-1 ag(s) 10-03-2010 jk.jpg|Noord-westzijde; jk 10-03-2010
Afbeelding:Dongen Gasthuisstraat-1 ai(s) 10-03-2010 jk.jpg|Westzijde; opn. 10-03-2010 jk
Afbeelding:Dongen Gasthuisstraat-1 ai(s) 10-03-2010 jk.jpg|Westzijde; jk 10-03-2010
Afbeelding:Dongen Gasthuisstraat-1 al(s) 10-03-2010 jk.jpg|Zuid-westzijde; opn. 10-03-2010 jk
Afbeelding:Dongen Gasthuisstraat-1 al(s) 10-03-2010 jk.jpg|Zuid-westzijde; jk 10-03-2010
Afbeelding:Dongen Gasthuisstraat-1 am(s) 10-03-2010 jk.jpg|Zuidzijde; opn. 10-03-2010 jk
Afbeelding:Dongen Gasthuisstraat-1 am(s) 10-03-2010 jk.jpg|Zuidzijde; jk 10-03-2010
Afbeelding:Dongen Gasthuisstraat-1 ap(s) 10-03-2010 jk.jpg|Zuid-oostzijde; opn. 10-03-2010 jk
Afbeelding:Dongen Gasthuisstraat-1 ap(s) 10-03-2010 jk.jpg|Zuid-oostzijde; jk 10-03-2010
Afbeelding:Dongen Gasthuisstraat-1 aq(s) 10-03-2010 jk.jpg|Zuid-oostzijde; opn. 10-03-2010 jk
Afbeelding:Dongen Gasthuisstraat-1 aq(s) 10-03-2010 jk.jpg|Zuid-oostzijde; jk 10-03-2010
Afbeelding:Dongen Gasthuisstraat-1 ar(s) 10-03-2010 jk.jpg|Toegang oostzijde; opn. 10-03-2010 jk
Afbeelding:Dongen Gasthuisstraat-1 ar(s) 10-03-2010 jk.jpg|Toegang oostzijde; jk 10-03-2010
Afbeelding:Dongen Gasthuisstraat-1 as(s) 10-03-2010 jk.jpg|Hoeklantaarn; opn. 10-03-2010 jk]]
Afbeelding:Dongen Gasthuisstraat-1 as(s) 10-03-2010 jk.jpg|Hoeklantaarn; jk 10-03-2010
Afbeelding:Dongen Gasthuisstraat-1 au(s) 17032010 jk.jpg|Noord-oostzijde; opn. 17-03-2010 jk
Afbeelding:Dongen Gasthuisstraat-1 au(s) 17032010 jk.jpg|Noord-oostzijde; jk 10-03-2010
Afbeelding:Dongen, Gasthuisstraat 1 - ba(s)15112011jk.jpg|In de steigers; opn. 15-11-2011 jk
Afbeelding:Dongen, Gasthuisstraat 1 - ba(s)15112011jk.jpg|In de steigers; jk 15-11-2011
Afbeelding:Dongen, Gasthuisstraat 1 - bb(s)15112011jk.jpg|In de steigers; opn. 15-11-2011 jk
Afbeelding:Dongen, Gasthuisstraat 1 - bb(s)15112011jk.jpg|In de steigers; jk 15-11-2011
Bestand:Dongen - Lautentius nieuw 1.jpg
Bestand:Dongen - Lautentius nieuw 1.jpg
Bestand:Dongen - Lautentius nieuw 2.jpg
Bestand:Dongen - Lautentius nieuw 2.jpg
Regel 119: Regel 107:
Afbeelding:00339 Dongen RK. Laurentius 1920 Hoge Ham 84 NB. opname 12-07-2004 foto. Job van Nes Zaandam.JPG|opname JvN 12-07-2004
Afbeelding:00339 Dongen RK. Laurentius 1920 Hoge Ham 84 NB. opname 12-07-2004 foto. Job van Nes Zaandam.JPG|opname JvN 12-07-2004
Afbeelding:00339 Dongen RK. Laurentius 1920 Hoge Ham 84 NB. opname 12-07-2004 foto. Job van Nes Zaandam (2).JPG|opname JvN 12-07-2004
Afbeelding:00339 Dongen RK. Laurentius 1920 Hoge Ham 84 NB. opname 12-07-2004 foto. Job van Nes Zaandam (2).JPG|opname JvN 12-07-2004
Afbeelding:00339 Dongen RK. Laurentius 1920 Hoge Ham 84 NB. opname 12-07-2004 foto. Job van Nes Zaandam (3).JPG|opname JvN 12-07-2004
Afbeelding:00339 Dongen RK. Laurentius 1920 Hoge Ham 84 NB. opname 12-07-2004 foto. Job van Nes Zaandam (9).JPG|opname JvN 12-07-2004
Afbeelding:00339 Dongen RK. Laurentius 1920 Hoge Ham 84 NB. opname 12-07-2004 foto. Job van Nes Zaandam (4).JPG|opname JvN 12-07-2004
Afbeelding:00339 Dongen RK. Laurentius 1920 Hoge Ham 84 NB. opname 12-07-2004 foto. Job van Nes Zaandam (4).JPG|opname JvN 12-07-2004
Afbeelding:00339 Dongen RK. Laurentius 1920 Hoge Ham 84 NB. opname 12-07-2004 foto. Job van Nes Zaandam (5).JPG|opname JvN 12-07-2004
Afbeelding:00339 Dongen RK. Laurentius 1920 Hoge Ham 84 NB. opname 12-07-2004 foto. Job van Nes Zaandam (5).JPG|opname JvN 12-07-2004
Regel 127: Regel 117:
Bestand:Dongen St. Laurentius Hfd 017.jpg
Bestand:Dongen St. Laurentius Hfd 017.jpg
Bestand:Dongen St. Laurentius Hfd 018.jpg
Bestand:Dongen St. Laurentius Hfd 018.jpg
Bestand:Dongen St. Laurentius Hfd 001.jpg
Bestand:Dongen St. Laurentius Hfd 004.jpg
Bestand:Dongen St. Laurentius Hfd 005.jpg
Bestand:Dongen, Gasthuisstraat 1 - ja01062017jk.jpg|jk 01-06-2017
Bestand:Dongen, Gasthuisstraat 1 - jb(s)01062017jk.jpg|jk 01-06-2017
Bestand:Dongen, Gasthuisstraat 1 - jd(s)01062017jk.jpg|jk 01-06-2017
Bestand:Dongen, Gasthuisstraat 1 - ji(s)01062017jk.jpg|jk 01-06-2017
Dongen RK (1).jpg
Dongen RK (8).jpg
Dongen RK (10).jpg
Dongen RK (13).jpg
Dongen RK (14).jpg
Dongen RK (15).jpg
Dongen RK (16).jpg
</gallery>
</gallery>


Regel 133: Regel 137:
Afbeelding:Dongen St Laurentiuskerk Ruetter 1882.jpg
Afbeelding:Dongen St Laurentiuskerk Ruetter 1882.jpg
Afbeelding:Dongen St Laurentiuskerk W Ruetter 1882.jpg
Afbeelding:Dongen St Laurentiuskerk W Ruetter 1882.jpg
Afbeelding:Dongen Gasthuisstraat-1 nca(s) 10-03-2010 jk.jpg|Rütter-orgel; opn. 10-03-2010 jk
Bestand:Dongen St. Laurentius Hfd 001.jpg
Bestand:Dongen St. Laurentius Hfd 004.jpg
Bestand:Dongen St. Laurentius Hfd 005.jpg
Bestand:Dongen St. Laurentius Hfd 006.jpg
Bestand:Dongen St. Laurentius Hfd 006.jpg
Bestand:Dongen St. Laurentius Hfd 008.jpg
Bestand:Dongen St. Laurentius Hfd 008.jpg
Regel 143: Regel 143:
Bestand:Dongen St. Laurentius Hfd 014.jpg
Bestand:Dongen St. Laurentius Hfd 014.jpg
Bestand:Dongen St. Laurentius Hfd 015.jpg
Bestand:Dongen St. Laurentius Hfd 015.jpg
Bestand:Dongen, Gasthuisstraat 1 - ob(s)01062017jk.jpg|jk 01-06-2017
Bestand:Dongen, Gasthuisstraat 1 - oc(s)01062017jk.jpg|jk 01-06-2017
</gallery>
</gallery>


====Koororgel====
====Koororgel====
<gallery>
<gallery>
Afbeelding:Dongen Gasthuisstraat-1 na(s) 10-03-2010 jk.jpg|Koororgel; opn. 10-03-2010 jk
Afbeelding:Dongen Gasthuisstraat-1 na(s) 10-03-2010 jk.jpg|Koororgel; jk 10-03-2010
Bestand:Dongen St. Laurentius Kr 001.jpg ‎
Bestand:Dongen St. Laurentius Kr 001.jpg ‎
Bestand:Dongen St. Laurentius Kr 005.jpg  
Bestand:Dongen St. Laurentius Kr 005.jpg  
Regel 153: Regel 156:
Bestand:Dongen St. Laurentius Kr 003.jpg
Bestand:Dongen St. Laurentius Kr 003.jpg
Bestand:Dongen St. Laurentius Kr 009.jpg
Bestand:Dongen St. Laurentius Kr 009.jpg
Bestand:Dongen, Gasthuisstraat 1 - pc(s)01062017jk.jpg|jk 01-06-2017
</gallery>
</gallery>

Versie van 3 jan 2020 12:09


Bezig met het laden van de kaart...
Algemene gegevens
Naam object: Laurentius
Genootschap: Rooms-Katholieke kerk
Provincie: Noord-Brabant
Gemeente: Dongen
Plaats: Dongen
Adres: Gasthuisstraat 1
Postcode: 5104HP
Sonneveld-index: 00339
Jaar ingebruikname: 1920
Architect: Joseph Cuypers (1861 - 1949) en Pierre Cuypers Jr (1891 - 1982)
Huidige bestemming: Rooms-Katholieke kerk
Monument status: Rijksmonument 517190



Geschiedenis

Plattegrond. Bron: Kerken in het Bisdom Breda, Auteur: Ton van Nijnatten. Uitgeverij: Buijten en Schipperheijn B.V. juni 2004

Architectonisch buitengewoon belangrijke, grote, interbellumkerk, met grote koepel. Deze kerk is gebouwd op de plaats van de voormalige waterstaatskerk uit 1828, die in 1917 door brand is verwoest.

Recentere geschiedenis

Eind jaren 1990 tot midden jaren 2000 werd dit kerkgebouw bedreigd met sluiting, en mogelijke sloop. Tegen dit voornemen is, met name door het Cuypersgenootschap, succesvol gebleken actie gevoerd, waardoor dit kerkgebouw de status van Rijksmonument heeft gekregen en als zodanig eind jaren 2000 is gerestaureerd.

De St. Laurentiuskerk is, na het afstoten van de St. Josephkerk en St. Pauluskerk, in eerste helft jaren 2000, de "centrale" parochiekerk van Dongen geworden. Een deel van het interieur van de St. Josephkerk is naar de St. Laurentiuskerk gegaan. Ook is er het plan, bij de St. Laurentiuskerk een multifunctioneel zalencomplex te bouwen, dat gefinancierd kan worden uit de verkoop van de beide andere kerken.

Het uurwerk in de toren van de R.K. St. Laurentiuskerk is gerestaureerd (wanneer?). De goudverf is vervangen door bladgoud. Ook de verlichting van de uurwerkplaten is gerestaureerd.

Monumentomschrijving Rijksdienst

Rooms-Katholieke Laurentiuskerk, gebouwd naar ontwerp van Joseph Cuypers (1861 - 1949) en Pierre Cuypers Jr (1891 - 1982) in 1920-21 in een expressionistische stijl. De oorspronkelijk ontworpen torengevel is niet uitgevoerd.

Omschrijving

Rijk gedetailleerde bakstenen centraalbouw op een achthoekige plattegrond onder een koepel met een iets gebogen achthoekig tentdak, gedekt met verbeterde hollandse pannen. Boven op de koepel staat een twaalfhoekige lantaarn met spits. De detaillering is volledig in baksteenvormen uitgevoerd en toont expressionistische vormen onder meer in de wijze waarop ramen met keperbogen zijn afgedekt en de lisenen en sierranden in baksteen zijn geprofileerd. Het centrale achtkant heeft uitwendig vlakke muren met hoeklisenen en vijfdelige ramen in de schuine vlakken boven de kapellen. Tegen de zijden van de centraalbouw zijn transepten, schiptravee, koortravee, kapellen en nevenruimten gegroepeerd. Aan beide zijden van de centraalbouw sluiten ondiepe, rechtgesloten transeptarmen onder zadeldak aan, die door traptorentjes worden geflankeerd. In een rondboogportiek aan het noordoostelijke dwarsschip (zijde Hoge Ham) ligt een rechthoekige deur. Erboven is een gebogen luifel aangebracht. Tegen de achterkant (zuidwestzijde) is een veelhoekig koor gebouwd. In de oksels van koepel en transept, schip en koor zijn kapellen met driezijdige sluitingen en nevenruimten gebouwd. Deze bouwmassa's zijn van platte daken en tentdaken voorzien. De gevels zijn verfraaid met bakstenen lisenen en expressionistisch reliëf in baksteen. De ramen zijn in groepen van twee, drie of vijf geplaatst, gevuld met glas-in-lood en hebben gemetselde keperbogen. In het interieur overheerst een grote koepelruimte. Acht pijlers ondersteunen de schermkoepel. Deze bestaat uit acht segmenten met bakstenen graten, die opgaan vanuit acht zware bakstenen pijlers. De glazen lantaarn bovenin rust op een bakstenen ring. Boven de bogen naar schip, koor en transept blinde muurvlakken, boven de bogen naar de diagonale okselkapellen een nissenreeks en lichtbeukramen. De op de koepel aansluitende ruimten hebben kruisgraatgewelven en absiden met halfkoepels.

Tot de inventaris behoren diverse stukken uit de bouwtijd: gebeeldhouwde altaarwanden, schilderingen op de sluitmuren van koor en zijkapellen, gedeeltelijk vervaardigd door J. Collette, uit het atelier Cuypers in de jaren 1929 en 1949.

Ramen van Max Weiss, orgel van W. Rütter uit Kevelaer (1882).

De absisschildering bestaat uit een lambrizering met sjabloonmotieven waarin profetennamen en werd uitgevoerd door het atelier Cuypers. Hierboven bevinden zich de schilderingen welke Collette in opdracht van het atelier Cuypers uitvoerde en in 1949 herstelde en wijzigde. Onder het visioen van het Apocalyptisch lam met de vier dieren, wierokende engelen, de 12 apostelen, Maria en Johannes de Doper met aanbiddenden bevindt zich een aantal heiligenfiguren: Catharina, Gertrudis, Barbara, Brigida, Elisabeth, Theresia, Helena, Margaretha Maria Alacoque, een engel, Antonius van Padua, Cornelis, Gerardus Majella, Willibrordus, Aloysius, Crispinus, Vincentius en Leonardus van Veghel. In de koepel vier evangelisten.

Waardering

Dongen, Laurentius, Oostzijde; jk 10-03-2010
  • De kerk is onderdeel van een gebouwencomplex van algemeen belang.
  • Het geheel heeft cultuurhistorisch belang als uitdrukking van de geestelijke ontwikkeling van het katholicisme in het Interbellum en als voorbeeld van de typologische ontwikkeling van de centraalbouw als concept om het volk meer bij de eredienst te betrekken.
  • Het complex heeft architectuurhistorische waarde wegens vormgeving en constructie van met name de in baksteen en beton uitgevoerde koepel, de bebouwing neemt een belangrijke plaats in in het oeuvre van de architecten als compleet en afgewogen voorbeeld van een in baksteen en beton uitgevoerde centraalbouw en is tevens van belang vanwege de inventaris en de muurschilderingen van J. Collette.
  • Het geheel heeft ensemblewaarde als onderdeel van de langgerekte lintbebouwde kern van Dongen.
  • Het is gaaf bewaard gebleven.

CultuurHistorische Waardekaart

  • Bouwperiode: 1920
  • Architect: Joseph Cuypers (1861 - 1949), Pierre Cuypers Jr (1891 - 1982)
  • Gevels en Materialen: Bakstenen centraalbouw. Een rechthoekige ingangstravee.
  • Dak en Bedekking: Koepel met gebogen achthoekig tentdak waarop een lantaarn. Twee ondiepe rechtgesloten transeptarmen en een uitwendig veelhoekig koor, deze ruimten gedekt met schild- en zadeldaken.
  • Bijzonderheden: In de oksels van koepel, transept, schip en koor kapellen en nevenruimten met driezijdige sluitingen en deels vlakke afdekkingen.

Orgels

Rütter-orgel; jk 10-03-2010

Hoofdorgel

Het hoofdorgel is gebouwd door firma W. Rütter in 1882 voor de kapel van het Duitse Dominicanenklooster in Venlo. In 1892 breidde firma W. Rütter het orgel uit met een tweede klavier. In 1921 is het orgel overgeplaatst naar de St. Laurentiuskerk in Dongen door firma Vermeulen.

Koororgel

Het koororgel is gebouwd door firma G. van der Kley in 1910 voor de Gereformeerde kerk in Rotterdam, wijk Noordereiland. Het orgel heeft ook een bepaalde periode dienst gedaan in de Koningskerk te Rotterdam, wijk Feijenoord. In 1984 is het orgel overgeplaatst naar de Paterserfkerk in Oosterhout (Nbr). In 2007 is het orgel overgeplaatst naar de St. Laurentiuskerk in Dongen. Met een orgelconcert is zondag 23 september 2007 het door orgelbouwer Frans Vermeulen gerestaureerde orgel in de St. Laurentiuskerk weer in gebruik genomen.

Externe links

Afbeeldingen

Exterieur

Interieur

Hoofdorgel

Koororgel