Handelingen

Alkmaar, Prins Bernhardlaan 4 - Kapel R.K. Begraafplaats St. Barbara: verschil tussen versies

Uit Reliwiki

(correctie /gallery)
(aanvulling)
(3 tussenliggende versies door 2 gebruikers niet weergegeven)
Regel 1: Regel 1:
[[Categorie:Object]]
[[Categorie:Object]]
[[Categorie:MetKaart]]
[[Categorie:MetKaart]]
[[Categorie:Gemeentelijk monument]]
[[Categorie:RK kap]]
[[Categorie:RK kap]]
[[Categorie:Alkmaar]]
[[Categorie:Alkmaar]]
Regel 16: Regel 17:
|-valign="top"
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Genootschap:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Genootschap:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | RK Kapel Begraafplaats
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Rooms Katholieke Kerk
|-valign="top"
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Provincie:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Provincie:
Regel 28: Regel 29:
|-valign="top"
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Adres:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Adres:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Prins Bernhardlaan
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Prins Bernhardlaan 4
|-valign="top"
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Postcode:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Postcode:
Regel 37: Regel 38:
|-valign="top"
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Jaar ingebruikname:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Jaar ingebruikname:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | 1890
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | 1887
|-valign="top"
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Architect:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Architect:
Regel 43: Regel 44:
|-valign="top"
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Huidige bestemming:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Huidige bestemming:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | kerk
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | kapel
|-valign="top"
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Monument status:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Monument status:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Geen
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Gemeentelijk monument
|}
|}


== Geschiedenis ==
== Geschiedenis ==
Interessante kerkhofkapel, met name exterieur; van binnen gemoderniseerd; wordt nog regelmatig voor R.K. vieringen gebruikt. Naast de kapel liggen 7 oorlogsgraven van omgekomen Nederlandse soldaten
Interessante kerkhofkapel, met name exterieur; van binnen gemoderniseerd; wordt nog regelmatig voor R.K. vieringen gebruikt. Naast de kapel liggen 7 oorlogsgraven van omgekomen Nederlandse soldaten.


== Afbeelding ==
Links in het koor hangt een neogotisch raam, dat van elders afkomstig is (misschien uit de in 1985 gesloopte St. Dominicuskerk?)
 
== Geschiedenis; bron: stbarbara-alkmaar.nl ==
 
Oprichting en doelstelling
 
De oprichtingsakte van de St. Barbarastichting dateert van 8 juli 1887. Een gezelschap van 2 geestelijken en 6 leken ondertekende de akte, waarin het doel en de werkwijze van de Stichting werden omschreven als “bij voortduring te zorgen dat de Roomsch Katholieke ingezetenen, behoorende tot de Parochien van Alkmaar, op gewijde aarde en volgens de voorschriften der Roomsch Katholieke Kerk kunnen worden begraven. Daartoe zal uit en met de fondsen of eigendommen der Stichting worden aangelegd een afzonderlijk Kerkhof voor Rooms Katholieken.”
 
Voor de vestiging van de begraafplaats werd bij akte van 17 juli 1887 aangekocht: “Het weiland te Alkmaar aan het einde van de Harddraverslaan of Breedelaan (…) ter grootte van drie hectaren een en vijftig aren zestig centiaren.”
 
Sinds de oprichting is de in de taal van destijds omschreven doelstelling – een begraafplaats in stand te houden waar Rooms Katholieke ingezetenen van Alkmaar en hun familieleden een laatste rustplaats vinden – niet gewijzigd. Wel heeft het beschikbare terrein sindsdien met medewerking van de gemeente Alkmaar beperkte uitbreiding ondergaan.
Op de begraafplaats kunnen ook asbussen worden bijgezet.
 
De Naam
 
St. Barbara is een heilige die door veel Rooms-Katholieke begraafplaatsen tot patrones is verkozen. Rond haar persoon zijn ontelbare legendes ontstaan.
 
Het is tamelijk zeker dat zij omstreeks de derde en vierde eeuw gewoond heeft in Nicomedië in Klein-Azië. Haar heidense vader, Dioscurus, sloot haar op in een toren om haar te vrijwaren van de vele jongemannen die naar haar hand dongen. Ook liet hij een badhuis voor haar bouwen, zodat ze geen gebruik hoefde te maken van de openbare baden. Dit badhuis bevatte oorspronkelijk twee ramen, maar op verzoek van Barbara werden het er drie. Zij had zich in het geheim tot het christendom bekeerd en wilde op deze manier de heilige Drievuldigheid eren. Toen haar vader haar bekering bemerkte onthoofdde hij haar, maar werd daarop zelf door de bliksem dodelijk getroffen. Op beeltenissen is St. Barbara vaak afgebeeld met een toren met drie ramen en een martelaarspalm. Dat is onder andere het geval bij het beeld van St. Barbara dat in de nis boven de toegangsdeuren van de kapel te vinden is. Er zijn verder afbeeldingen van St. Barbara waarop zij een zwaard in haar rechterhand houdt.
 
Waarom juist de heilige Barbara zo vaak als patroonheilige van begraafplaatsen werd uitverkoren is uit dit verhaal, of deze legende niet goed te verklaren. Dat St. Barbara ook nogal eens afgebeeld is met een kelk en een hostie zou kunnen verwijzen naar de bijstand aan stervenden.
 
De Rooms-Katholieke kerk eert St. Barbara jaarlijks op 4 december.
 
De kapel
 
Op 29 december 1887 werden de begraafplaats en de kapel ingewijd door de vicaris-generaal van het bisdom Haarlem. De kapel is gebouwd in eclectische stijl, met zowel neogotische als neoromaanse kenmerken, tot uiting komend in respectievelijk de hoofdvorm en de torens, en de rondboogvensters. Naar verluidt zou de kapel ontworpen zijn door P.J.H. Cuypers, maar in de kerkelijke archieven is daarover niets te vinden.
 
Het interieur van de kapel is in de jaren 1964/1965 gemoderniseerd: de houten vloer maakte plaats voor een tegelvloer, er werden halfsteens binnenmuren opgetrokken en het oorspronkelijke gewelf verdween achter een verlaagd plafond.
 
Sinds 1994 staat de kapel op de Gemeentelijke Monumentenlijst Alkmaar. Dat geldt ook voor het tegenwoordig als kantoor in gebruik zijnde gebouw, dat tot 1987 de bestemming van doodgraverswoning had, en voor het gebouw waarin zich het verblijf van de akkermedewerkers en de werkplaats bevinden.
 
== Afbeeldingen ==
<gallery>
<gallery>
Afbeelding:Alkmaar RKkap Barbara 0721.jpg|Foto. J.Sonneveld, Leidschendam.
Afbeelding:Alkmaar RKkap Barbara 0721.jpg|Foto. J.Sonneveld, Leidschendam.
</gallery>
</gallery>

Versie van 16 mei 2019 09:14


Bezig met het laden van de kaart...
Algemene gegevens
Naam kerk: St. Barbarakapel
Genootschap: Rooms Katholieke Kerk
Provincie: Noord-Holland
Gemeente: Alkmaar
Plaats: Alkmaar
Adres: Prins Bernhardlaan 4
Postcode:
Inventarisatienummer: 04672
Jaar ingebruikname: 1887
Architect:
Huidige bestemming: kapel
Monument status: Gemeentelijk monument

Geschiedenis

Interessante kerkhofkapel, met name exterieur; van binnen gemoderniseerd; wordt nog regelmatig voor R.K. vieringen gebruikt. Naast de kapel liggen 7 oorlogsgraven van omgekomen Nederlandse soldaten.

Links in het koor hangt een neogotisch raam, dat van elders afkomstig is (misschien uit de in 1985 gesloopte St. Dominicuskerk?)

Geschiedenis; bron: stbarbara-alkmaar.nl

Oprichting en doelstelling

De oprichtingsakte van de St. Barbarastichting dateert van 8 juli 1887. Een gezelschap van 2 geestelijken en 6 leken ondertekende de akte, waarin het doel en de werkwijze van de Stichting werden omschreven als “bij voortduring te zorgen dat de Roomsch Katholieke ingezetenen, behoorende tot de Parochien van Alkmaar, op gewijde aarde en volgens de voorschriften der Roomsch Katholieke Kerk kunnen worden begraven. Daartoe zal uit en met de fondsen of eigendommen der Stichting worden aangelegd een afzonderlijk Kerkhof voor Rooms Katholieken.”

Voor de vestiging van de begraafplaats werd bij akte van 17 juli 1887 aangekocht: “Het weiland te Alkmaar aan het einde van de Harddraverslaan of Breedelaan (…) ter grootte van drie hectaren een en vijftig aren zestig centiaren.”

Sinds de oprichting is de in de taal van destijds omschreven doelstelling – een begraafplaats in stand te houden waar Rooms Katholieke ingezetenen van Alkmaar en hun familieleden een laatste rustplaats vinden – niet gewijzigd. Wel heeft het beschikbare terrein sindsdien met medewerking van de gemeente Alkmaar beperkte uitbreiding ondergaan. Op de begraafplaats kunnen ook asbussen worden bijgezet.

De Naam

St. Barbara is een heilige die door veel Rooms-Katholieke begraafplaatsen tot patrones is verkozen. Rond haar persoon zijn ontelbare legendes ontstaan.

Het is tamelijk zeker dat zij omstreeks de derde en vierde eeuw gewoond heeft in Nicomedië in Klein-Azië. Haar heidense vader, Dioscurus, sloot haar op in een toren om haar te vrijwaren van de vele jongemannen die naar haar hand dongen. Ook liet hij een badhuis voor haar bouwen, zodat ze geen gebruik hoefde te maken van de openbare baden. Dit badhuis bevatte oorspronkelijk twee ramen, maar op verzoek van Barbara werden het er drie. Zij had zich in het geheim tot het christendom bekeerd en wilde op deze manier de heilige Drievuldigheid eren. Toen haar vader haar bekering bemerkte onthoofdde hij haar, maar werd daarop zelf door de bliksem dodelijk getroffen. Op beeltenissen is St. Barbara vaak afgebeeld met een toren met drie ramen en een martelaarspalm. Dat is onder andere het geval bij het beeld van St. Barbara dat in de nis boven de toegangsdeuren van de kapel te vinden is. Er zijn verder afbeeldingen van St. Barbara waarop zij een zwaard in haar rechterhand houdt.

Waarom juist de heilige Barbara zo vaak als patroonheilige van begraafplaatsen werd uitverkoren is uit dit verhaal, of deze legende niet goed te verklaren. Dat St. Barbara ook nogal eens afgebeeld is met een kelk en een hostie zou kunnen verwijzen naar de bijstand aan stervenden.

De Rooms-Katholieke kerk eert St. Barbara jaarlijks op 4 december.

De kapel

Op 29 december 1887 werden de begraafplaats en de kapel ingewijd door de vicaris-generaal van het bisdom Haarlem. De kapel is gebouwd in eclectische stijl, met zowel neogotische als neoromaanse kenmerken, tot uiting komend in respectievelijk de hoofdvorm en de torens, en de rondboogvensters. Naar verluidt zou de kapel ontworpen zijn door P.J.H. Cuypers, maar in de kerkelijke archieven is daarover niets te vinden.

Het interieur van de kapel is in de jaren 1964/1965 gemoderniseerd: de houten vloer maakte plaats voor een tegelvloer, er werden halfsteens binnenmuren opgetrokken en het oorspronkelijke gewelf verdween achter een verlaagd plafond.

Sinds 1994 staat de kapel op de Gemeentelijke Monumentenlijst Alkmaar. Dat geldt ook voor het tegenwoordig als kantoor in gebruik zijnde gebouw, dat tot 1987 de bestemming van doodgraverswoning had, en voor het gebouw waarin zich het verblijf van de akkermedewerkers en de werkplaats bevinden.

Afbeeldingen