Handelingen

Aerdenhout, Sparrenlaan 9 - Antonius van Padua (1922 - 2020): verschil tussen versies

Uit Reliwiki

Geen bewerkingssamenvatting
Geen bewerkingssamenvatting
Regel 54: Regel 54:


Overigens is de kerk niet de eerste kerk in Aerdenhout. Ten tijde van de reformatie heeft er een schuilkerk gestaan op de buitenplaats Koekoeksduin. Restanten van deze [http://reliwiki.nl/index.php?title=Aerdenhout%2C_Vogelenzangseweg_5_Schuilkerk_de_Koekoek schuilkerk alias jachthuis de koekoek] zijn nog altijd aanwezig.  
Overigens is de kerk niet de eerste kerk in Aerdenhout. Ten tijde van de reformatie heeft er een schuilkerk gestaan op de buitenplaats Koekoeksduin. Restanten van deze [http://reliwiki.nl/index.php?title=Aerdenhout%2C_Vogelenzangseweg_5_Schuilkerk_de_Koekoek schuilkerk alias jachthuis de koekoek] zijn nog altijd aanwezig.  
'''Het Exterieur:'''
De kerk, met de hoge steile kap, voorzien van een dakruiter, is op de Y-splitsing van de weg, in een ruime, open omgeving, beeldbepalend gelegen. De oriëntatie is op het oosten. Het gebruikte materiaal, baksteen en pannen, maar ook hout, past bij het type van de dorpse zaalkerk. In alle eenvoud vertoont de kerk kenmerken van de Amsterdamse School en is de indruk die gewekt wordt zeker niet tijdelijk.
De kerk is opgetrokken op een rechthoekige plattegrond over één bouwlaag in schoon metselwerk. De voorgevel heeft een vlak gedekte uitgebouwde vestibule met daarin de entree. Eenvoudige ruitvormige vensters met een kruisvormige roedenverdeling zijn aan weerszijden geplaatst. Het reliëf sculptuur (Antonius preekt voor de vissen, beeldhouwer Jan Verdonck) rechts in de gevel is in 1954 geplaatst. In de hoog oprijzende puntgevel is de onderzijde van houten beschot voorzien, met daarin een tienruits liggend glas-in-loodvenster. Boven het beschot is de geveltop gepotdekseld waarin een zeer smal en hoog venster, eindigend in een naald, is aangebracht. De wit geschilderde houten kozijnen zijn licht uitgebouwd en steken af tegen de groen geschilderde houten delen. De eveneens witte houten windveren zwenken aan de voet uit.
De linker zijgevel heeft op de begane grond een vlakgedekte uitbouw en is overigens sober van vormgeving. In de kap is een langgerekte dakkapel opgenomen met een reeks liggende glas-in-loodramen. Ook de andere zijgevel, goeddeels aan het oog onttrokken door de pastorie en een tussenlid, heeft in de kap een dergelijke dakkapel. Aan de achtergevel is een eenvoudige absis uitgebouwd. De met rode holle pannen gedekte kap wordt gesierd door een wit houten, gepotdekselde dakruiter met daarin een klok opgehangen. De spits is met rode dakleien gedekt en wordt bekroond door een kruisbloem.


'''Het Interieur:'''
'''Het Interieur:'''
Regel 137: Regel 146:
De parochie wil graag meer te weten komen over deze ramen. Wie kan hen helpen aan informatie over de kunstenaar / glazenier Pieter Swildens. Wie weet welke familie deze ramen heeft geschonken in 1947?  
De parochie wil graag meer te weten komen over deze ramen. Wie kan hen helpen aan informatie over de kunstenaar / glazenier Pieter Swildens. Wie weet welke familie deze ramen heeft geschonken in 1947?  


Het Ex


'''Samen met de Pauluskerk'''
'''Samen met de Pauluskerk'''

Versie van 27 aug 2009 08:38


Algemene gegevens
Genootschap : Rooms Katholieke Kerk
Gemeente : Bloemendaal
Plaats : Aerdenhout
Adres : Sparrenlaan 9
Provincie : Noord-Holland
Jaar ingebruikname : 1922
Huidige bestemming: kerk
Naam kerk : Antonius van Padua / RK antonius - Paulusparochie
Architect : Cuypers, J. en P.
Monument-status: Voornemen tot gemeentelijk monument
Geschiedenis


De stichting van de kerk

Naar aanleiding van een verzoek van mej. Veldhuis in 1920, om een kapel ter ere van Maria van Altijddurende Bijstand in Aerdenhout te mogen bouwen, besloot bisschop Callier tot de bouw van een kerk met een aparte Mariakapel, die permanent toegankelijk zou zijn. Tot in de zeventiger jaren was dat ook zo. Onder pastoor Klaver is de kapel gesloten en het ijzeren hek verwijderd, wegens vandalisme.

In eerste aanzet werd besloten tot een noodkerk aan de Sparrenlaan. De gronden hiertoe zijn door het kerkbestuur van de Agathaparochie aangekocht. In de bouwaanvraag staat: Laat het vooral duidelijk zijn dat de kerk is ene noodkerk en de pastorie een blijvend gebouw.

Kerk en pastorie zijn ontworpen door Jos Th.J. Cuypers en zijn zoon Pierre J.J.M. Cuypers (ook de architecten van de Bavo kathedraal) in 1921. De bouwpastoor was H. van Beek. De plechtige ingebruikneming (vanwege het noodkarakter is de kerk nooit ingewijd) vond plaats op 22 december 1922. Tot 1950 hebben er plannen bestaan om een definitieve kerk te bouwen. Door de splitsing van de parochie in twee afzonderlijke (Antonius en Paulus) is aan deze plannen definitief een einde gekomen in 1963 met de bouw van de Pauluskerk aan de Helmlaan.

Overigens is de kerk niet de eerste kerk in Aerdenhout. Ten tijde van de reformatie heeft er een schuilkerk gestaan op de buitenplaats Koekoeksduin. Restanten van deze schuilkerk alias jachthuis de koekoek zijn nog altijd aanwezig.

Het Exterieur:

De kerk, met de hoge steile kap, voorzien van een dakruiter, is op de Y-splitsing van de weg, in een ruime, open omgeving, beeldbepalend gelegen. De oriëntatie is op het oosten. Het gebruikte materiaal, baksteen en pannen, maar ook hout, past bij het type van de dorpse zaalkerk. In alle eenvoud vertoont de kerk kenmerken van de Amsterdamse School en is de indruk die gewekt wordt zeker niet tijdelijk.

De kerk is opgetrokken op een rechthoekige plattegrond over één bouwlaag in schoon metselwerk. De voorgevel heeft een vlak gedekte uitgebouwde vestibule met daarin de entree. Eenvoudige ruitvormige vensters met een kruisvormige roedenverdeling zijn aan weerszijden geplaatst. Het reliëf sculptuur (Antonius preekt voor de vissen, beeldhouwer Jan Verdonck) rechts in de gevel is in 1954 geplaatst. In de hoog oprijzende puntgevel is de onderzijde van houten beschot voorzien, met daarin een tienruits liggend glas-in-loodvenster. Boven het beschot is de geveltop gepotdekseld waarin een zeer smal en hoog venster, eindigend in een naald, is aangebracht. De wit geschilderde houten kozijnen zijn licht uitgebouwd en steken af tegen de groen geschilderde houten delen. De eveneens witte houten windveren zwenken aan de voet uit.

De linker zijgevel heeft op de begane grond een vlakgedekte uitbouw en is overigens sober van vormgeving. In de kap is een langgerekte dakkapel opgenomen met een reeks liggende glas-in-loodramen. Ook de andere zijgevel, goeddeels aan het oog onttrokken door de pastorie en een tussenlid, heeft in de kap een dergelijke dakkapel. Aan de achtergevel is een eenvoudige absis uitgebouwd. De met rode holle pannen gedekte kap wordt gesierd door een wit houten, gepotdekselde dakruiter met daarin een klok opgehangen. De spits is met rode dakleien gedekt en wordt bekroond door een kruisbloem.


Het Interieur:

Het interieur, bij de bouw zeer sober, is in de loop der jaren steeds meer verfraaid. De tekstboog boven het priesterkoor en de horizontale ligger werden in 1935 aangebracht door de heer Scheers. De beschildering van het hoge front boven het priesterkoor, voorstellend de H. Drieëenheid met links taferelen uit het leven van Antonius en Gerardus en rechts uit het leven van Hildegardis, is in 1949 aangebracht door de schilder Joes Lelyveld. In 1952 heeft dezelfde kunstenaar de beschildering van het priesterkoor aangebracht.

De hanenbalk versiering is in 1953 aangebracht door Istar Gyernek naar een ontwerp van Oscar Mendlik. Juist deze schildering heeft voor veel opschudding gezorgd onder de parochianen: "Worsten horen niet in de kerk." Pastoor Bosch deed dit gemor verstommen door vanaf de preekstoel te verkondigen: "De pastoor vindt het wel mooi. Amen."

Het Mariabeeld en het Hildegardisbeeld zijn uit 1924 van de hand van Mari Andriessen. Eveneens van Mari Andriessen is het Madonna reliëf in de Mariakapel. Recent is een ander vroeg werk van Andriessen herontdenkt, te weten een houten beeld van het Heilig Hart.

Glas in Lood / brandschilderingen

Vele kerkbezoekers zijn bekend met de fraaie schilderingen op de balken en het priesterkoor. De schilderingen op de balken verwijzen direct naar de glas-in-loodramen in de dakramen van de kerk.

De geschilderde tekstlinten over de gehele breedte van de kerk verwijzen naar de voorstellingen op de glas in lood ramen erboven. Opvallend is dat enkele malen tekst en voorstelling niet op elkaar aansluiten en waarschijnlijk per ongeluk verwisseld zijn. Het gaat om de ramen nr. 11, 12 en 23 (zie hieronder).

Ramen, gezien vanaf de ingang van de kerk links

1. Ora pro nobis Bid voor ons (St. Antonius)

2. Corona justitiae Kroon der gerechtigheid (kroon)

Raam 3 t/m 9 beelden de Zeven Gaven van de Heilige Geest uit:

3. Timor Domini Godvrezendheid (vrouwengestalte?)

4. Pietas Vroomheid (hand met kruis)

5. Scientia Kennis (uil)

6. Fortitudo Sterkte (rotsen)

7. Consilium Raad (?)

8. Intellectus Verstand (alfa en omega)

9. Sapientia Wijsheid (duif)

10. S. Maria ora pro nobis Heilige Maria bid voor ons (letters M A)

11. Veni S. Spiritus Kom Heilige Geest (palmtak: op deze plaats hoort de tekst onder raam 23: Palm der overwinning)

12. Rex Christe Christus Koning (duif met breed gespreide vleugels: op deze plaats hoort de tekst onder raam 11, kom heilige geest)

Ramen, vanaf het priesterkoor terug naar de ingang

13. O beata trinitas O heilige drie-eenheid (driehoek)

14. Unum baptisma Eén doop (tempel met de vier paradijsstromen)

15. Porta Coeli Hemelpoort (poort)

Raam16 t/m 18 beelden de drie goddelijke deugden uit:

16. Fides Geloof (kruis)

17. Spes Hoop (anker)

18. Caritas Liefde (hart)

Raam 19 t/m 22 beelden de vier kardinale deugden uit:

19. Prudentia Voorzichtigheid (slang)

20. Justitia Rechtvaardigheid (weegschaal)

21. Fortitudo Kracht (leeuw)

22. Sobrietas Matigheid (vier sterachtige bloemen)

23. Palma victoriae Palm der overwinning (chi-teken: X en rho-teken: P. Dit zijn de Griekse letters waarmee Christus werd aangeduid. De vis is een belangrijk christelijk symbool: vis is in het Grieks Ichthus. Dit staat voor: Iesous CHristos Theou Uios Soter dat betekent Jezus Christus, Gods Zoon, Verlosser.) Op deze plaats hoort de tekst onder raam 12: Christus koning.

24. S. Antoni Heilige Antonius (lelie: de lelie is een attribuut van St. Antonius van Padua en verwijst naar de zuiverheid van de heilige.)

Er zijn nog heel wat onduidelijkheden. Zo denken we dat bepaalde ramen zijn verwissels maar zeker weten doen we dit niet. Duidelijk is dat de "onderschiften" in een enkel geval niet correspondeert met het glas-in-loodraam. Ook is de afbeelding van sommige ramen niet helemaal duidelijk. Indien u het wel weet, horen wij dit graag. Ook als u kunt achterhalen welke glazenier of welk atelier de ramen heeft vervaardigd. En in welk jaar, bij de bouw in 1922 of pas veel later?

De Mariakapel in de Antoniuskerk heeft vier mooie gebrandschilderde ramen. Deze ramen zijn in 1947 geschonken door een parochiaan bij het 25-jarige jubileum van de kerk.

De archieven schrijven hierover het volgende: Anderhalf jaar lang is er geld ingezameld en zijn er “schone cadeaux” aan de parochiekerk geschonken (glas in lood ramen, goud brokaten koorkap en veluw, twee koperen lusters op het hoofdaltaar).

In de ramen in de Mariakapel staat een signatuur van vermoedelijk de maker Pieter Swildens '47. Pieter Swildens, ookwel bekend onder Petrus B. Swildens was vooral bekend als plateelkunstenaar, werkend voor Plateelbakkerij Zuid-Holland cq Plazuid.

De parochie wil graag meer te weten komen over deze ramen. Wie kan hen helpen aan informatie over de kunstenaar / glazenier Pieter Swildens. Wie weet welke familie deze ramen heeft geschonken in 1947?

Het Ex

Samen met de Pauluskerk

In 1997 heeft de Pauluskerk een andere maatschappelijk bestemming gekregen. De twee kerken zijn samengesmolten tot één parochie: rk. Antonius en Paulusparochie. De officiële naam van de kerk is Antonius van Paduakerk.

Uit deze kerk komt de bijzonde gedenksteen met tekst van Michel van der Plas: "Ik ben maar steen, ik heb U niets te geven. Zoek wat ik draag : een hemel die begint op aarde, een God die mensen aan zich bindt rondom de tafel van het eeuwig leven."

In de regio wordt tegenwoordig zeer nauw samengewerkt met de r.k. Agathaparochie in Zandvoort. Het samenwerkingsverband "Regio Haarlem Kust" bestaat naast de Agatha en de Antonius-Paulusparochie uit de parochies: Allerheiligste Drieëenheid te Bloemendaal, O.L.Vrouw Onbevlekt Ontvangen te Overveen, Antonius van Padua (Groenmarktkerk) te Haarlem, Moeder van de Verlosser te Schalkwijk en de Kathedrale Basiliek St. Bavo te Haarlem.

In 2007 is de kerk gerenoveerd en aangepast aan de moderne eisen m.b.t. veiligheid. Aan de hand van een oude tekening van de bouwmeester Cuypers en vergelijkende kleurstalen uit de regio (in bijzonder van gebouwen van Cuypers en kantoorgenoot Stuyt) heeft het exterieur van de kerk en bijbehorende pastorie de originele kleuren herkregen.

In 2009 heeft de gemeente Bloemendaal de kerk en het interieur toegevoegd aan de gemeentelijke monumentenlijst.

De kerk is helaas zeer beperkt opengesteld voor bezichting. Neem contact op met de parochie voor een rondleiding of meer informatie. Elke zondag om 10:30 uur is er een rk mis. De kerk is opengesteld op open monumentendag.

Klik hier voor de wesite van de Antonius en Paulusparochie