Uithuizen, Hoofdstraat Oost 2 - Jacobikerk

Bezig met het laden van de kaart...

Algemene gegevens
Naam kerk:	Jacobikerk
Genootschap:	PKN Protestantse gemeente Uithuizen
Provincie:	Groningen
Gemeente:	Het Hogeland
Plaats:	Uithuizen
Adres:	Hoofdstraat Oost 2
Postcode:	9981AH
Sonneveld-index:	01266
Jaar ingebruikname:	13e
Architect:
Huidige bestemming:	kerk
Monument status:	Rijksmonument 21303

Inhoud

1 Geschiedenis
2 Monumentomschrijving Rijksdienst
3 Orgel
4 Externe links
5 Afbeeldingen
- 5.1 Exterieur
- 5.2 Interieur

Geschiedenis

Historische kerk met toren. De Jacobikerk in Uithuizen op het Groninger Hogeland is gebouwd in de eerste helft van de 13e eeuw. De kerk staat in Uithuizen bekend als Jacobikerk, sinds M.D. Ozinga in 1933 beweerde dat deze oorspronkelijk was gewijd aan Jacobus de Meerdere. Recent onderzoek geeft echter aan dat niet Jacobus de Meerdere maar de heilige Dionysius de oorspronkelijke patroon van de kerk was. Na de reductie van Groningen werd de kerk protestants, waarna de patroon niet meer genoemd werd in de naam. In 1860 werd enkele honderden meters westelijker, aan de Hoofdstraat, een neogotische rooms-katholieke kerk gebouwd, de Sint-Jacobus de Meerderekerk, die werd gewijd aan de apostel Jacobus. (Bron: Wikipedia)

In 2010 werd de kerk overgedragen aan de Stichting Oude Groninger Kerken.

2022 - De Dionysius- of Jacobikerk in Uithuizen krijgt dit jaar een grondige onderhoudsbeurt. SGOK : Onderhoud is de moeder van alle instandhouding. De dakruiter staat scheef en is bekleed met lood, hetgeen onderhevig is aan slijtage en liet water door, dus verrottong van het hout. In de kerk moet ook het nodige gebeuren, stucwerk laat los. De kerk heeft een “protestants interieur”, donkere banken , wit gestucte muren, gesierd met diverse grote rouwborden van de familie Alberda van Menkema. De Menkemaborg staat vlakbij de kerk, het vroegere woonhuis van de familie. Het meest opvallend is het rijk bewerkt herengestoelte boven op het doksaal. De kansel stamt uit 1713 en een Arp Schnitgerorgel uit 1701.

Monumentomschrijving Rijksdienst

Herv. KERK en TOREN op omheind met bomen beplant kerkhof. Ruim kerkgebouw bestaand uit een dertiende eeuws romano-gotisch schip met jonger koor, noordbeuk en sacristie geheel overwelfd. In de kerk rijk met snijwerk versierde preekstoel met achterschot ter weerszijden van muurpijler (dubbel) klankbord en trap; doophek met snijwerk, doopbank; koorafsluiting met hoog gestoelte en banken ervoor; orgel in gesneden kas met rugpositief en balustrade, in 1701 gemaakt door Arp Schnitger. Onder orgel vier rijen banken met ""chapelet""-lijsten. Vier rouwkassen. Alberda. Twaalf koperen wandarmen. Groot aantal gebeeldhouwde zerken, waarvan de oudste uit 1560 met koperen cartouche (uitgenomen en in sacristie opgehangen). Deels tufstenen toren, waarin mechanisch torenuurwerk gemaakt door W.J. Koek, Midwolda, circa 1900. .

Orgel

In 1701 werd een nieuw orgel door Schnitger opgeleverd in Uithuizen. Schnitger bouwde het zonder gebruik te maken van materiaal uit het oude orgel van de kerk, gemaakt door Theodorus Faber. Reparaties werden later uitgevoerd door Radeker (1708 en 1710), Hinsz (1747 en 1785) en Dirk Lohman (1810/1811) en N.A. Lohman (1830). Bij de reparatiewerkzaamheden in 1785 was Hinsz zelf niet meer actief. Hierbij werd een nieuwe klaviatuur gemaakt, met een volledig klavier. De bijgekomen toetsen in het groot octaaf werden doorgekoppeld naar het klein octaaf. De windladen werden dus niet vervangen. Petrus van Oeckelen voerde verschillende wijzigingen uit in de jaren 1854/1855. Zo maakte hij een nieuwe windlade voor het hoofdwerk, en nieuwe windkanalen. De dispositie werd ook gewijzigd. In 1987 restaureerde Bernardt Edskes het rugwerk onder advies van Klaas Bolt. Hij bracht het terug in de oorspronkelijke toestand. De door Van Oeckelen verschoven Quint 1 1/3' (naar een Flageolet 1') werd hersteld. De Carillon III werd vervangen door een Scherp IV sterk en de Viola di Gamba werd gereconstrueerd tot een Quintadeen 8'. In 1998 is gestart met de restauratie van het hoofdwerk en het pedaal. Bernhardt Edskes voerde deze restauratie uit, waarbij de doelstelling was: herstel van de oorspronkelijke situatie. Op 15 juni 2001 is het orgel weer in gebruik genomen.