Nieuw-Beerta, Hoofdweg 18 - Protestantse Kerk

Bezig met het laden van de kaart...

Algemene gegevens
Naam kerk:	Protestantse Kerk
Genootschap:	PKN Protestantse Gemeente De Dollert
Provincie:	Groningen
Gemeente:	Oldambt
Plaats:	Nieuw-Beerta
Adres:	Hoofdweg 18
Postcode:	9687PL
Inventarisatienummer:	01062
Jaar ingebruikname:	1856
Architect:	Voort, E. van der
Huidige bestemming:	protestantse kerk
Monument status:	Rijksmonument 8874

Inhoud

1 Geschiedenis
2 Monumentomschrijving Rijksdienst
3 Gebouwomschrijving SKKN
- 3.1 Entourage
4 Orgel
5 Externe links
6 Afbeeldingen
- 6.1 Exterieur
- 6.2 Interieur

Geschiedenis

Neokerk met koepeltorentje. Gebouwd als Ned. Hervormde Kerk. Voorzover bekend geen reguliere kerkdiensten meer.

Monumentomschrijving Rijksdienst

Herv. Kerk op kerkhof. In 1856 gebouwd eenvoudig zaalgebouw met driezijdige sluiting en halsvormige beëindiging van de voorgevel, waarin een middenrisaliet bekroond wordt door een klokkenkoepeltje. Orgel met een klavier en aangehangen pedaal, in 1857 gemaakt door W. Hardorff.

Gebouwomschrijving SKKN

De Hervormde Kerk van Nieuw Beerta behoort tot de SoW-gemeente Reiderland.

De naam Reiderland is ontleend aan de burgerlijke gemeente Reiderland. Deze naam duidt niet op een woonplaats maar op een aantal samengevoegde gemeenten. Zo ook met de SoW-kerken. Tot de burgerlijke Gemeente Reiderland behoren de dorpen Beerta, Drieborg, Finsterwolde, Nieuw Beerta, Nieuweschans, Oudezijl en Ulsda.

Het gemeentebestuur van Reiderland is gevestigd in Beerta. De gemeente Reiderland bestond vroeger voor een groot deel uit water. In de zestiende eeuw werd hier begonnen met de bedijking die resulteerde in de Dollardpolders, zoals de Carel Coenraad-, Kroon- en Stadspolder. De eerstgenoemde is de jongste. Deze dateert van 1924, terwijl de Kroonpolder ruim twee eeuwen eerder werd bedijkt. Er zijn boerderijen die rond 1700 werden gebouwd, een aantal is van later datum. Ze zijn stijlvol en statig en sommige hebben een indrukwekkende architectuur. Nieuw Beerta is ontstaan nadat de Stokhornsterdijk (thans Skanskerdijk) werd aangelegd, waardoor een deel van de Dollard werd ingepolderd. Dit gebeurde in de jaren 1656-1657, al heette het dorp toen nog Beerster Hamrik. In 1665 werd Nieuw Beerta kerkelijk van Beerta gescheiden en werd er een eigen predikant aangesteld, Petrus Wolphius Ducker (1665-1668). Het waren onrustige tijden. De Doopsgezinden (aanhangers van Menno Simons) vonden in de streek nogal wat aanhang. Omstreeks 1670 werd te Nieuw Beerta begonnen met de bouw van een kerkje, een klein, niet onderheid en licht betimmerd gebouw. Nog tijdens de bouw vond de (mislukte) belegering van Groningen plaats (21 juli - 28 augustus 1672) door de troepen van de prins-bisschop van Münster, Christoph Bernard von Galen, beter bekend als Bommen Berend. Het Niederstift Münster, dat sinds 1253 deel uitmaakt van zijn bisdom, besloeg het huidige Emsland. Het bisdom grensde daarmee direct aan Westerwolde en Drenthe, in welke gebieden het zekere aanspraken had. Toen de troepen van de bisschop het Oldambt (w.o. Reiderland) binnenvielen, vluchtte een groot deel van de bevolking, onder wie ook de predikant van Nieuw Beerta, Henricus Waldriks (1668-1673). Na Berends aftocht van Groningen-stad voerde het Münsterse leger ook in de rest van 1672 en in 1673 en begin 1674 nog strijd in het noorden en oosten van Nederland, zoals in Reiderland, Westerwolde en Coevorden. Uiteindelijk werd de Republiek gered door het ingrijpen van de keurvorst van Brandenburg, de Duitse keizer en de koning van Spanje. In april 1674 werd vrede gesloten met Münster. In de jaren 1670 herstelde het kerkelijk leven van Nieuw Beerta zich. Doch in 1680 was het kerkje door verzakking zo bouwvallig geworden dat men noodgedwongen in de pastorie kerkte. In 1689 werd de kerk afgebroken en in 1696 vervangen door een nieuw gebouw, vooralsnog zonder toren. Er stond wel een soort "klokhuis" op het kerkhof dat om de kerk heen lag. In 1790 werd een heuse toren neergezet, die tegen de kerk werd aangebouwd waardoor tevens het aantal zitplaatsen in de kerk werd uitgebreid. In 1850 bleek ook deze tweede kerk door verzakking onbruikbaar geworden te zijn, zodat hij vervangen moest worden. Het nieuwe, derde kerkgebouw van Nieuw Beerta was in 1856 klaar. In de jaren 1980 werd een beperkte restauratie uitgevoerd, waarbij onder meer een nieuwe klok in de toren werd aangebracht (1985).

Kerkelijk gezien behoorde Nieuw Beerta sinds 1970 weer bij Beerta, waarna in de jaren 1980 het SoW-proces en daarmee de vorming van de SoW-gemeente Reiderland op gang kwam. In dat kader werd het Gereformeerde kerkgebouw in Nieuweschans afgestoten. Dat betekent dat in Reiderland de kerkdiensten tot voor kort afwisselend gehouden werden in de kerken van Beerta, Nieuweschans en Finsterwolde, sinds 2001 alleen nog in de beide laatste kerken. De kerkgebouwen in Beerta en Nieuw Beerta zijn in september 2003 overgedragen aan de Stichting Oude Groninger Kerken.

Entourage

De noord-zuid georiënteerde kerk van Nieuw Beerta staat aan de rand van het dorp aan zuidkant van de weg van Nieuw Beerta naar Beerta, en staat op de oude, sinds lang niet meer gebruikte begraafplaats. In de omgeving staan slechts enkele grote boerderijen en landbouwbedrijven. Veel van de arbeidershuisjes, die in de tweede helft van de negentiende eeuw wegens de snel toenemende welvaart in de streek waren gebouwd, zijn inmiddels weer afgebroken. De bewoners, die voor een groot deel de kerkbanken vulden, zijn sinds eind negentiende eeuw massaal naar Amerika geëmigreerd. Een inscriptie uit 1961 op de standaard van het doopbekken in de kerk herinnert aan deze uittocht.

De kerk uit 1856 is overgenomen door de Stichting Oude Groninger Kerken. De kerk blijft voor de kerkelijke gemeente beschikbaar voor kerkdiensten. (52-04)

Orgel

De kerk van Nieuw Beerta houdt zondag 13 september 2015 open huis. Aanleiding is de officiële ingebruikname van het gerestaureerde orgel. Dit orgel is het enige Hardorff-orgel in de provincie Groningen. Het is gebouwd in 1857 en verkeert nagenoeg nog in de originele staat.