Maastricht, Sint Theresiaplein 8 - Theresia

Bezig met het laden van de kaart...

Algemene gegevens
Naam kerk:	Theresia
Genootschap:	Rooms Katholieke Kerk
Provincie:	Limburg
Gemeente:	Maastricht
Plaats:	Maastricht
Adres:	Sint Theresiaplein 8
Postcode:	6213CG
Sonneveld-index:	13150
Jaar ingebruikname:	1934
Architect:	Groenendael, J.H.H., van
Huidige bestemming:	kerk
Monument status:	Gemeentelijk monument

Geschiedenis

Parochiekerk van de H. Theresia (van Lisieux), begin jaren 1930 opgericht in westelijke uitbreiding van Maastricht, nabij het dal van de Jeker. Grote, driebeukige, basilicale kruiskerk met breed middenschip, opgezet volgens de gedachte van de volkskerk. Slanke vierkante toren rechts naast het koor, voorgevel voorzien van narthex en twee lagere torens. Uitwendig is het gebouw met kunrader kalksteen bekleed, inwendig met baksteen. Uiterst monumentale en vrijwel volledige beglazing van H. Schoonbrood, S. Franssen en M. Weiss, gedeeltelijk uit de bouwtijd, waarna toevoegingen in de jaren 1950 en 1960, tot en met 1984, toen in verband met het 50-jarige bestaan van het kerkgebouw nog 4 ramen zijn toegevoegd. In de kerk staat verder een bijzonder bioscooporgel van de Franse orgelbouwer Cavaillé-Col. Zie onder.

In de media, over het bijzondere orgel

Uit Veritas, 5 Mei 1941.

Het zal twee jaar geleden zijn, dat de pastoor van de St. Theresiakerk te Maastricht een retourtje nam Maastricht—Parijs, om in de Stad des Lichts den componist-organist Marius Monnikendam te ontmoeten. Het was dezen n.l. ter oore gekomen, dat een groot orgel van den beroemden Franschen orgelbouwmeester Cavaillé-Coll disponibel was en dat dit instrument in ieder opzicht zou kunnen beantworden aan de eischen welke aan een eventueel te bouwen orgel in de St. Theresiakerk gesteld mochten worden. Naast de artistieke eischen speelden ook hier de finantiën een rol, die, zooals begrijpelijk is, voor een pas ontloken arbeiders-parochie, binnen beperkte grenzen zouden moeten blijven. Pastoor Ramaekers liet zich vergezellen op zijn tocht door een lid van de Maastrichtsche orgelbouwersfamilie Peereboom. De heer Monnikendam verwelkomde de heeren aan het Gare du Nord te Parijs, tezamen met een orgelbouwer van dezen tijd, den heer L. Eugène-Rochesson, oud-leerling van „le père Cavaillé", zooals in verdere gesprekken de groote Aristide Cavaillé-Coll genoemd werd. De tocht ging nu verder naar de Residentie der Fransche koningen: Versailles. Onderwijl had de heer Rochesson gelegenheid van zijn groote kennis en inzicht van stijlen in dat aan monumenten zoo rijke milieu blijk te geven. Men weet n.l., dat de architectuur en beeldende kunsten der Lodewijken hier hun grootste triomphen gevierd hebben. De plaats, waar het orgel zich bevond. was nu... een cinema. Daar stond het werk van den beroemden orgelbouwer. Eenieder, die dit leest, fronst natuurlijk het voorhoofd en ziet en hoort in zijn verbeelding een der monstrueus orchestrions, welke in onze bioscopen onder het mom van „orgel" zijn binnengedrongen. Uit het feit echter, dat een wereldnaam als Cavaillé-Coll aan het onderhavige instrument verbonden is, kan men reeds opmaken, dat hier geen hellend vlak betreden is. „Le père Cavaillé" heeft zich nimmer tot eenig compromis laten verleiden. Een andere omstandigheid zal in deze echter nog meer licht werpen. De eigenaar der genoemde cinéma, een in modernen stijl opgetrokken zaal, plaats biedend aan 1200 menschen — is een bekende figuur in het Fransch economisch leven; eere-voorzitter tevens van sociale en cultureele vereenigingen. Een zakenman, die eens droomde van een groot ideaal, bekoord n.l. door het spel der meesters van de Fransche organistenschool, wilde hij het volk daarvan deelgenoot maken en wel als kunstzinnige aanvulling van het cinéma-programma. Eenige jaren lang noodlgde hij bekende Parijsche organisten uit, om op zijn door „le père Cavaillé" gebouwde instrument voordrachten te geven, werken van het klassiek en hedendaagsch repertoire ten gehoore te brengen. Een plaats echter als Versailles — waarvan het inwoneraantal te vergelijken is met Hilversum — bleek een te klein contingent van muziekliefhebbers te bezitten om regelmatig een zoo groote zaal te kunnen bevolken. Anders gezegd: het cultureel peil der massa bleek ook hier nog niet rijp genoeg om een werkelijk verantwoord muzikaal programma van orgelmuziek te kunnen waardeeren. De groote uitgaven, aan instrument en bespelingen gespendeerd, bleken dus zelfs niet de voldoening van appreciatie te kunnen opbrengen, waarom het alleen den ondernemer te doen was. Uiteindelijk besloot hij dan ook dit werk te staken en aan de vraag van de massa om goochelaars, buiksprekers, acrobaten, slangen-bezweerders, hypnotiseurs, illusionisten en dergelijk boerenbedrog meer, te voldoen. Wat de Maastrichtsche heeren opviel bij de bespeling die Marius Monnikendam er gaf, was de welluidendheid, de breede sonoriteit van het geheel en de bijzondere karakter-eigenschappen der registers afzonderlijk. Nimmer hoorden zij in de lage landen zulk een Flûte harmonique klinken, zulk een Hautbois, Clarinette, Cor de nuit of Trompette harmonique. De klank nl. van het Cavaillé-Coll-orgel is in Nederland weinig of niet bekend. Bij nader onderzoek bleek ook aan het pljpenmateriaal, de windladen, speeltafel, balgen, enz. de uiterste zorg besteed te zijn. Sinds dien namiddag is er weinig tijds verloopen tot het orgel te Maastricht in groote kisten verpakt arriveerde. Het wachten was nu op het feest van pastoor Ramaekers; want het orgel zou op dien dag hem als feestgave der parochie worden aangeboden. De heeren Peereboom verkregen de eervolle opdracht het instrument te moeten opstellen en met enkele stemmen zelfs uit te breiden, zulks in overleg met Marius Monnikendam en Henri Hermans. Booze tongen, die aanvankelijk smalend spraken over „een cinema-orgel" werden met stomheid geslagen zoodra ze het uiteindelijk klankresultaat hoorden. Inderdaad is hier een werkstuk geleverd van orgelbouw waarop niet alleen de St. Theresiakerk, maar ook heel Nederland trotsch mag zijn. Het merkwaardige feit doet zich namelijk voor, dat met een betrekkelijk klein aantal stemmen een klankverscheidenheid en volheid is bereikt als andere veel omvangrijker orgels niet bezitten. Doch wat baat het over instrumenten te schrijven, zoo men den klank niet heeft beluisterd. Tot dit beluisteren bestaat nu in ons eigen midden volop gelegenheid, die men zeker niet onbenut mag laten.

In de media: Toekomst kerkgebouw, 2021

Hoe gaat het nu concreet met de plannen voor de Theresiakerk?

Beste medeparochianen,

Deze vraag krijgen wij nu iedere week gesteld nadat we vorig jaar het plan hebben gelanceerd om de Theresiakerk met de voormalige schoollokalen en ruimten aan het Theresiaplein (zijde Athoslaan) om te bouwen en aan te passen voor de thuisbasis van de Philharmonie Zuidnederland (PZN). Een nieuwe bestemming is hard nodig omdat we geen geld meer hebben om de Theresiakerk zelfstandig open te houden. Wij hebben daarbij gekozen om de eredienst te behouden (op de zondagen gaan de missen gewoon door in de dagkapel en zo veel mogelijk 1 x per maand in de grote kerk) en de grote ruimten te verhuren aan PZN. Graag informeren wij U over de huidige stand van zaken. Het afgelopen jaar heeft het Theresia-team hard gewerkt aan het verder concretiseren van de plannen. U heeft zelf natuurlijk al de eerste aanpassing in de Theresiakerk ervaren. In april jl. hebben we samen met de Fanfare St. Servatius het podium van het priesterkoor weggehaald om meer zicht te krijgen op de ruimte die de kerk PZN kan bieden.

We geven U een kort overzicht van de belangrijkste stappen die ondertussen zijn gezet:

Besluit gemeenteraad Maastricht om 1 miljoen euro subsidie voor de realisatie van de plannen beschikbaar te stellen. In haar vergadering van 9 februari jl. heeft de gemeenteraad haar akkoord gegeven. Pastoor van den Berg heeft daartoe onder meer een vlammend betoog gehouden voor de komst van PZN om daarmee de Theresiakerk voor de toekomst (religieus cultureel erfgoed, inclusief eredienst) te behouden; Het aanvragen van de andere benodigde middelen bij provincie Limburg en het Nationaal Restauratie Fonds en het vastleggen van de eigen bijdrage van PZN; totale projectkosten bedragen volgens voorlopige schatting euro 1.975.000 ex BTW; Uitwerken van de plannen door de Architect CB5 en adviseur Huygen onder leiding van Bureau Franken die het projectmanagement verricht. Bureau Franken is onder meer bekend van het project DomusDela in Eindhoven; Goedkeuring verkrijgen van het Bisdom Roermond voor de ombouw en aanpassing van de Theresiakerk; vicaris generaal Maessen, pastoor van den Berg en deken Dautzenberg hebben zich hier bijzonder voor ingespannen; Overleg met de vaste gebruikers van de ruimten van de voormalige school, in het bijzonder zangkoor Catotsh en ook het Theresiakoor waar we in de zondagmis van juni speciaal afscheid van hebben genomen, met het oog op hun vertrek uit die lokalen die voor PZN beschikbaar komen; met de Scouting hebben we intensief vervangende ruimte gezocht en gevonden; Ombouw van de Stichting Jeugd- en Verenigingsbelangen St Theresia die tot voor kort alleen als verhuurder van de ruimten onder de kerk optrad maar inmiddels is ingericht als de stichting die verantwoordelijk is voor de herinrichting en verhuur van het gehele kerkgebouw; Overleg met de nieuwe huurder PZN over de inrichting en de verbouwing en het huurcontract dat uiteraard voor een langere termijn wordt afgesloten; Een inventarisatie van achterstallig onderhoud aan de kerk en de gebouwen door de Monumentenwacht Limburg; de staat van het gebouw is goed, maar we hebben wel wat achterstanden aan het dak, de torens, ramen en kozijnen weg te werken; onze clustersamenwerking met de Anna- en Lambertusparochie werpt nu al zijn vruchten af. Zij gaan ons financieel helpen om het achterstallig onderhoud weg te werken.

De plannen worden nu definitief gemaakt. De benodigde middelen zijn toegezegd en voor een groot deel ook al beschikbaar gesteld. We kunnen dus nu definitief aan de slag. De benodigde vergunningen worden aangevraagd. De aanbesteding van aannemer en installateurs start binnenkort. Wij willen in oktober a.s. een informatiebijeenkomst in de kerk organiseren voor U en de buurtbewoners waarbij de plannen zullen worden toegelicht. Tot 1 januari 2022 zijn we alleen met voorbereidingen doordeweeks in de kerk bezig. De kerkdiensten en andere activiteiten kunnen de komende maanden gewoon doorlopen. De verbouwing start eerst in de ruimten aan de Athoslaan. In juni 2022 moet de verbouwing klaar zijn en zal PZN haar nieuwe thuisbasis betrekken. Vanaf juli 2022 vinden de zondagsmissen weer in de Theresiakerk plaats. Daarbij zal voornamelijk van de dagkapel gebruik worden gemaakt. Het kerkbestuur en de vrijwilligers zijn blij dat dit project tot stand wordt gebracht en daarmee onze karakteristieke “Theresia” ook voor de eredienst kan worden behouden. Hiervoor hebben wij verder uw kerkbijdrage en kerkbezoek nodig.

Wij hopen U hiermee wat meer informatie te hebben gegeven. Heeft u vragen en/of opmerkingen, suggesties laat het ons dan weten.

Het Theresia-team

Hans Pfeil Josef Quick Theo Thuis Peter Walraven.