Handelingen

Leeuwarden, Bonifatiusplein 20 - Bonifatius

Uit Reliwiki


Bezig met het laden van de kaart...
Algemene gegevens
Naam kerk: Sint Bonifatiuskerk
Genootschap: Rooms Katholieke Kerk
Provincie: Friesland
Gemeente: Leeuwarden
Plaats: Leeuwarden
Adres: Bonifatiusplein 20
Postcode: 8911JT
Sonneveld-index: 09258
Jaar ingebruikname: 1884
Architect: Pierre Cuypers (1827 - 1921).
Huidige bestemming: kerk, maatschappelijke en culturele evenementen
Monument status: Rijksmonument 24436

Geschiedenis

Buitengewoon belangrijke, monumentale, mooie neogotische kerk met kathedraalallure, en met unieke hoge toren, de hoogste kerktoren in Friesland en tevens één der hoogste neogotische kerktorens van ons land. Hoofdwerk van Pierre Cuypers (1827 - 1921). Eén van de 2 grootste door hem ontworpen kerkgebouwen, die nog bestaan; de andere is de St. Vituskerk in Hilversum (de St. Willibrorduskerk in Amsterdam, gesloopt in 1970 - 1971, en de St. Barbarakathedraal in Breda, gesloopt 1969 - 1970, waren 2 andere "grootste kerken" van Pierre Cuypers).

opname 31-05-2008 foto. Edward Ippel. Hoorn.
opname 31-05-2008 foto. Edward Ippel. Hoorn.
opname 31-05-2008 foto. Edward Ippel. Hoorn.
opname 12-08-2006 foto. Edward Ippel. Hoorn.
opname 12-08-2006 foto. Edward Ippel. Hoorn.
opname 12-08-2006 foto. Edward Ippel. Hoorn.

Eind jaren 1960 werd deze kerk bedreigd met sluiting en sloop. In 1973 zat deze kerk echter, volkomen terecht, in de grote ronde van toekenning van de status Rijksmonument voor (en alsnog erkenning van het belang van) vele neogotische kerken. Op 3 januari 1976 woei tijdens een hevige storm de lange slanke torenspits van de torenromp. Intussen was toen al besloten dat de St. Bonifatiuskerk behouden, en in gebruik, zou blijven. In 1979-1980 is de torenspits hersteld. Met behulp van een kraan is de spits in twee delen weer op de toren geplaatst. De toren is met 85 m de hoogste kerktoren in Friesland.

In 1984 is nog kort door R.K. Leeuwarden "aangeboden", de St. Bonifatiuskerk als kathedrale kerk van het Bisdom Groningen-Leeuwarden te gaan gebruiken, in plaats van de St. Jozefkerk aan de Radesingel in Groningen, waarmee het toen niet zo goed ging. Daarna, vanaf 1985 tot begin jaren 1990, is de kathedrale kerk in Groningen alsnog uitgebreid gerestaureerd.

  • 2002 In juni 2002 is besloten dat twee van de vier R.K. kerken in Leeuwarden op termijn gesloten en afgestoten zouden worden. De Bonifatiuskerk blijft behouden. (48-02/52-04/53-05). Ook de St. Dominicuskerk blijft in gebruik. Dit besluit bevatte ook de sluiting van 2 andere R.K. kerken: de St Johannes de Doper in het zuiden, en de St. Franciscus in het noorden. Die 2 (prachtige) kerken staan er nog, en hebben een nieuwe functie..
  • 2025 - Bonifatiuskerk Leeuwarden dicht in 2025, onderhoudskosten zijn te hoog. De enige katholieke stadskerk die Leeuwarden dan nog heeft, is de Sint-Dominicuskerk aan de Harlingerstraat. Die kerk is in onderhoud een stuk goedkoper dan de Bonifatiuskerk.

Monumentomschrijving Rijksdienst

Sint Bonifatiuskerk, 1882-1884, Pierre Cuypers (1827 - 1921). Neogotische kruisbasiliek met hoge westtoren bestaande uit een vrij korte, vierkante geleding, waarop een stenen en een houten lantaarn, bekroond door een hoge spits met trans. Driebeukig transept, met vier zijden van een tienhoek gesloten apsis, waarbinnen een smalle omgang met zes slanke, natuurstenen pijlers. Uitwendig wordt dit lagere, door kruisribgewelven en een straalgewelf overdekte presbyterium bekroond door een piramidevormig dak met topgevels. Het geheel in baksteen uitgevoerde inwendige heeft bundelpijlers, laag aanzettende kruisribgewelven en een detaillering van traceringen en kapitelen in de geest van de 13e eeuws Franse gotiek. Roosvensters in de voorgevel, de eindgevels van het transept en de muur boven de apsis. Kerk en toren behoren tot de belangrijkste werken van Cuypers en vertonen het gebruik van gotische motieven uit verscheidene streken, dat kenmerkend is voor zijn tweede periode.. Tot de inventaris behoort een eikenhouten preekstoel, ca. 1700, waarschijnlijk afkomstig uit de v.m. Jezuïetenstatie aan de Vleesmarkt te Leeuwarden. In het koor een klein orgel van Aristide Cavaillé-Coll, gemaakt in 1887.

Orgels

Hoofdorgel

In 1942 voltooide Verschueren een groot orgel voor de Bonifatiuskerk in Leeuwarden. Adviseur bij de bouw was dr. E. Bruning O.F.M. Het orgel is ingespeeld door Jacques Bos op 20 december 1942. Bij de bouw van het orgel maakte Verschueren gebruik van dertien registers afkomstig uit het oude orgel, gebouwd in 1899 door de firma Adema. Overigens was door Adema ook gebruik gemaakt een Van Dam-windlade uit het voorgaande orgel, dat nog gebouwd was voor de oude Bonifatiuskerk aan de Nieuwestad, die in 1884 gesloten werd. Deze windlade is in 1940 gesloopt. De dispositie van het orgel is in later jaren gewijzigd. In 2014 is gestart met het maken van plannen en het werven van fondsen voor een restauratie van het orgel. Uiteindelijk is besloten om een herbouw in de stijl van de orgels van Adema uit te voeren, met mechanische tracturen en sleepladen. Men hoopte aanvankelijk het orgel in het najaar van 2018 weer in gebruik te kunnen nemen. Adviseur bij de werkzaamheden was Ton van Eck en het orgel werd herbouwd door de firma Adema Orgelbouw. De werkzaamheden zijn op 8 januari 2018 gestart. In september 2022 is het gerestaureerde orgel weer in gebruik genomen.

Koororgel

Het koororgel van de Sint Bonifatiuskerk te Leeuwarden is in 1886 gebouwd voor het Sint Willibrorduscollege van de Jezuïeten in Katwijk. Hier was een fraaie neogotische kapel gebouwd naar ontwerp van Alfred Tepe. Het orgel werd gebouwd door de Franse firma Cavaillé-Coll, mede op advies van Charles-Marie Philbert. Deze had op de wereldtentoonstelling van 1878 een klein orgel van de firma gezien, dat prima zou passen in de kapel. Naast dit instrument leverde Cavaillé-Coll ook een klein positief met één stem, dat door Cavaillé-Coll een 'orgue de pupître' werd genoemd. Begin 1887 zijn de orgels in gebruik genomen. Het grootste bestaat thans nog, maar van het orgue de pupître is geen spoor meer te vinden.

Het college verhuisde later naar Den Haag. In 1940 werd het gebouw door de Duitsers gevorderd, waarna het orgel is gedemonteerd en opgeslagen. Na 1945 kocht de firma Pels in Alkmaar het instrument. Zij gebruikten het voor de verhuur. Het orgel verkeerde nog grotendeels in de oorspronkelijke staat, maar de registerdelingen waren verwijderd en de Doublette was veel zachter geïntoneerd. De Leeuwarder Tjibbe Heidinga kocht het instrument in 1971 en liet het opslaan. In 1984 werd het aangekocht door de Stichting Bonifatiustoren en gerestaureerd door de firma Verschueren. Jan Jongepier was adviseur bij de restauratie, en Tjibbe Heidinga ontwierp de nieuwbouw aan de kas. Het orgel staat helemaal in een zwelkast. Het orgel heeft een kort pedaal van één octaaf. Op 14 november 1984 werd het instrument in gebruik genomen.

In de media

  • Uit Reformatorisch Dagblad, 16 oktober 2007.

De luidklok uit de voormalige rooms-katholieke Sint-Johannes de Doperkerk van Huizum (een dorp in de Friese gemeente Leeuwarden) is vorige week herplaatst in de toren van de Sint-Bonifatiuskerk in Leeuwarden. Vicaris Joh. te Velde en pastor C. van Dongen, die tot de sluiting beiden als pastor aan de Sint-Johannes de Doperkerk in Huizum verbonden waren, droegen de klok over aan pastor P. Bosma van de Bonifatiuskerk, waarna het instrument naar boven werd getakeld.

Het was de tweede klok van de Sint-Jan de Doperkerk die in 1934 in Huizum werd voltooid. De eerste klok werd in de Tweede Wereldoorlog meegenomen door de Duitse bezetter. Na de oorlog, in 1949, schonken parochianen een nieuwe klok. Deze klok werd gegoten door klokkengieterij Petit en Fritsen.

  • Uit Reformatorisch Dagblad, 17 november 2009.

De rooms-katholieke Bonifatiuskerk aan het Bonifatiusplein te Leeuwarden viert donderdag haar 125-jarig jubileum. De architect van de kerk is P.J.H. Cuypers (1827-1921). De aanneemsom was destijds 198.000 gulden voor kerk, toren, sacristie en pastorie; in die tij d voor een kerk in een provinciestad een groot bedrag. De Stichting Bonifatiustoren besteedt donderdag geen aandacht aan het jubileum, omdat dat op Monumentendag in september al is gedaan. Zondag wordt het jubileum door de Titus Brandsmaparochie, die zelf 450 jaar bestaat, herdacht in de viering.

Links

Deze stichting beheert en onderhoudt als eigenaresse de Sint Bonifatiuskerk in deze stad. De kerk biedt ruimte aan diverse evenementen.

Afbeeldingen

Exterieur

Interieur