Katwijk, Mariagaarde 4 - Martinus

Bezig met het laden van de kaart...

Algemene gegevens
Naam kerk:	St. Martinus
Genootschap:	Rooms Katholieke Kerk
Provincie:	Noord-Brabant
Gemeente:	Land van Cuijk
Plaats:	Katwijk aan de Maas
Adres:	Mariagaarde 4
Postcode:	5433 KA
Sonneveld-index:	07797
Jaar ingebruikname:	1882
Architect:	Weber, C.E.M.H.A.F.
Huidige bestemming:	kerk
Monument status:	Rijksmonument 11632

Geschiedenis

Belangrijke neogotische kerk met toren. In het park rondom de kerk bevindt zich een buitengewoon belangrijke Lourdesgrot.

Vanaf 1400 werd er te Katwijk een aan Sint-Nicolaas gewijde kapel opgericht. In 1613 kwam de kapel in handen van de protestanten. In 1800 kregen de katholieken de kapel weer terug. Pas in 1840 werd de kapel hersteld en werden er weer missen in opgedragen. Deze kapel werd in 1882 onttrokken aan de eredienst en in 1883 gesloopt. Ondertussen was namelijk in 1880 een zelfstandige parochie opgericht, aangezien de bewoners in de wintermaanden vaak de Sint-Martinuskerk van Cuijk niet konden bereiken vanwege de hoge waterstand. Van 1881-1882 werd een nieuwe kerk gebouwd naar ontwerp van Carl Weber. In 1886 kwam een kopie van het Mariabeeld van Lourdes in de kerk en in 1887 werd bij de kerk een Lourdesgrot gebouwd, de eerste in Nederland. Elk jaar werden processies georganiseerd naar de kerk, de Lourdesgrot en het bijbehorende processiepark. Zowel in 1940 als in 1944 werd zware schade aangericht aan de kerk. Nieuwe gebrandschilderde ramen werden geplaatst in 1947 en 1948.

(Bron:Wikipedia)

Monumentomschrijving Rijksdienst

St. Martinus, 1884, Ch. Weber. Driebeukige neogotische kruiskerk met slanke toren. Mechanisch torenuurwerk.

Lourdesgrot

LOURDESGROT uit 1888 naar ontwerp van architect Hendriks uit Oss. De grot staat in het processiepark van de reeds eerder beschermde, door K. Weber gebouwde St. Martinuskerk in het dorp Katwijk. In 1858 verscheen Maria meermalen aan de jeugdige Bernadette Soubirous in het Franse Lourdes. Maria bevestigde tijdens een van haar verschijningen haar onbevlekte ontvangenis (d.w.z. dat zij geboren is zonder de smet van de erfzonde) die in 1854 tot kerkelijk dogma was verheven. Na de inwilliging van Maria's verzoek aan Bernadette om een kapel voor haar te stichten, kwam een bedevaart naar Lourdes op gang die al spoedig werd gestimuleerd door wonderbaarlijke genezingen met bronwater. Dankzij de verschijningen, gebedsverhoringen en genezingen groeide Lourdes uit tot de beroemdste Mariabedevaartplaats ter wereld. Een reis daarheen was, zeker in die tijd, lang niet voor iedereen weggelegd. Nadat de paus zelf een replica van de grot in de tuin van het Vaticaan had laten bouwen, en nadat in 1875 in de Lourdesgrot van Oostakker bij Gent een genezingswonder plaatsvond, verrezen over de hele wereld Lourdesgrotten en -kerken. - Het Mariabeeld in de parochiekerk is een kopiebeeld van dat van Lourdes. Het bevindt zich in de Mariakapel, rechts van het hoogaltaar. Het werd door pastoor Suys via de bisschop van 's-Hertogenbosch verworven en op 10 augustus 1886 in de kapel geplaatst. - Op 14 mei 1888 begaven zich tussen de 300 en 400 mensen in processie naar de in 1887 voltooide Lourdesgrot te Katwijk, waar zij een O.L. Vrouw van Lourdesbeeld plaatsten. Pater Reuser s.j. uit Amsterdam zegende de grot en het beeld in. In 1958, ter gelegenheid van het eeuwfeest van de verschijningen te Lourdes, werd het beeld met een gouden kroon gekroond, gemaakt door edelsmid H. van Thillart uit 's-Hertogenbosch. Links van de grotkapel staat het beeld van Bernadette Soubirous. Zij is in knielende houding afgebeeld, gericht naar het beeld van O.L. Vrouw van Lourdes. Aan de rechterwand van de grotkapel heeft men een in wit marmer gevatte steen uit de grot van Lourdes aangebracht

(Bron : Meertens instituut)

Omschrijving

De grot is opgetrokken uit beton en cement over een kern van baksteen. Hierin bevinden zich een beeld van de H. Maria en van Bernadette Soubirous. Beide beelden zijn kopieën van de beelden die staan in de bedevaartsplaats Lourdes. In de grot is een stuk rots opgenomen afkomstig van de plaats waar Maria verscheen aan Bernadette. Voor de grot bevindt zich een smeedijzeren hek uit de bouwtijd.

Waardering

De Lourdesgrot is van algemeen belang. Het object heeft cultuurhistorische waarde als bijzondere uitdrukking van een sociale en geestelijke ontwikkeling, in het bijzonder de ontwikkeling van de katholieke devotie tot Maria, het is tevens van belang voor de typologische ontwikkeling van de Lourdesgrot. Het heeft architectuur- en kunsthistorisch belang als voorbeeld van het werk van het bureau Hendriks en is tevens van belang voor de ontwikkeling van de betontechniek. Het heeft ensemblewaarden als onderdeel van een groter geheel dat architectuurhistorisch en stedenbouwkundig van belang is. Het is gaaf bewaard gebleven.

MIP omschrijving

Naam monument: St. Martinus
Bouwstijl: Neo-Gotiek
Bouwperiode: 1884
Gevels en materialen: Baksteen, natuursteen sierdelen.
Vensters en deuren: Spitsboogramen.
Dak en bedekking: Zadel- en lessenaardaken. Naaldspits, leien.
Bijgebouwen: Lourdesgrot (1888). Architect Hendriks (Oss). Beton en cement over baksteen. Beeld van Maria.
Omschrijving: Slanke toren met vier geledingen en ingesnoerde achtzijdige spits. Driebeukige schip van drie traveeen, zijdig gesloten transeptarmen en driezijdige koorsluiting. Eerste steen: JLG Suys, 1e pastoor. Sacristie en kastenomgang in 1902 aangebouwd door C. Franssen. Betonnen goten. Kerkhof en processiepark omgeven door een beukehaag. Calvariegroep (1858). Gietijzeren op hardstenen voet. Gepolychromeerd gesigneerd: Maurice Denonvilliers, 194 Rue Lafayette, Paris. Tekst: "Allez boire/a la fontaine/ et vous y laver/25 fevrier/1858". Kruiswegstaties in terracotta (1948). Gesigneerd C.P. Roovers. Deels beschadigd. Onder houten afdakjes. Op oudere hardstenen voet. Kerkhof met baarhuisje onder plat dak met boogfries. Monument Cloostermans (1883), Monument Van Kempen (1897).

Het orgel

In de oude kapel van de Sint Adelbert Abdij in Egmond-Binnen bouwde Verschueren een klein orgel met zes stemmen, dat in 1939 in gebruik werd genomen. Het instrument bestond uit twee rijen pijpen (Prestant en Gedekt), waarvan de registers waren afgeleid. De speeltafel was verplaatsbaar. In 1954 werd een nieuwe grotere kerk gewijd. Het orgel van Verschueren is vervangen door nieuwbouw. Het is daarna mogelijk verhuisd naar de Sint Martinuskerk in Katwijk bij Cuijk. Deze kerk is een neogotische kerk uit 1884. In deze kerk staat een vergelijkbaar orgel, dat afkomstig is van elders. Egmond-Binnen is genoemd als mogelijke plaats van herkomst. Het verhaal lijkt heel plausibel, maar moet nog worden nagetrokken.