Handelingen

Enschede, Deurningerstraat 214 - O.L. Vrouw van Alttijddurende Bijstand (1927 - 2016)

Uit Reliwiki


Bezig met het laden van de kaart...
Algemene gegevens
Naam kerk: O.L. Vrouw van Altijddurende Bijstand
Genootschap: Rooms Katholieke Kerk
Provincie: Overijssel
Gemeente: Enschede
Plaats: Enschede
Adres: Deurningerstraat 214
Postcode: 7514BH
Inventarisatienummer: 10139
Jaar ingebruikname: 1927
Architect: Stuyt, J.; Sluijmer, Joh.
Huidige bestemming: bedrijfsruimte
Monument status: Gemeentelijk monument

Geschiedenis

Karakteristieke Stuytkerk met toren in het noorden van Enschede. Bijnaam Mariakerk.

Het bestuur van de St. Jozefparochie nam door de aanhoudende groei van de textielindustrie en de daarmee samenhangende behoefte aan arbeiders het initiatief tot de bouw van een derde parochiekerk te Enschede (na de St. Jacobuskerk en de St. Jozefkerk). Na aankoop van de grond werd aan architect Jan Stuyt (1868-1934), de bouwbegeleider/uitvoerder bij de bouw van de Jozefkerk, opdracht gegeven een ontwerp te maken. De kerk kwam te staan aan de Deurningerstraat, een noordelijke uitvalsweg van Enschede, vlakbij de latere Grolschfabriek, en aan de rand van de wijk Roombeek die toen deels in aanbouw was. Heel bijzonder is dat deze kruiskerk precies op de toen nog bestaande gemeentegrens van Enschede en Lonneker is gebouwd. Daarom zijn in de voorgevel beide gemeentewapens aangebracht. In 1927 kon de kerk in gebruik worden genomen, maar de toren was toen nog niet voltooid. Ruim tien jaar later, in 1938, kon deze door architect Joh. Sluijmer (die in het oosten van het land vele kerken ontwierp), worden afgebouwd. Het ontwerp van de toren wordt toegeschreven aan architect Stuyt.

Het kerkgebouw is een driebeukige kruisbasiliek, een voornaam laat werk in het oeuvre van Stuyt. Het ontwerp grijpt voornamelijk terug op de vroegchristelijke en vroegromaanse kerkbouw in Italië, hetgeen kenmerkend is voor veel kerken uit de latere periode van Stuyts oeuvre. In de eindgevels (koor, dwarsschip en voorgevel) bevinden zich roosvensters. Inwendig bevindt er zich een flauw hellend, houten cassettenplafond over de hoofdbeuken. De wanden van het schip zijn gedecoreerd met patronen van siermetselwerk. De rechts naast de hoofdingang staande fronttoren, in 1938 afgebouwd door Sluijmer (zie boven), wordt bekroond door een opengewerkte vierkante lantaarn en een spits met balustrade en wijzerplaten. Deze toont stilistisch gezien enige gelijkenis met de campaniles (vrijstaande klokkentorens) in Noord-Italië.

Van de inventaris komen het hoofdaltaar en vermoedelijk ook de communiebank uit het atelier van J.E. Brom in Utrecht en deze dateren uit de bouwtijd.

Het kerkinterieur is in de jaren 1960 gewijzigd. Toen ontstond er in de viering een nieuw priesterkoor, als gevolg van de veranderde liturgische wensen rond het Tweede Vaticaans Concilie. Van het oorspronkelijke hoofdaltaar van Brom verdween het ciborium (overhuiving of baldakijn).

De vuurwerkramp van 13 mei 2000 met de kern in de naburige Tollensstraat heeft ook deze kerk zwaar beschadigd. De tragiek werd hiermee nog eens geaccentueerd, want vrijwel alle parochianen werden naast hun eigen huis nog eens extra getroffen, juist nu in die tijd van rampspoed de behoefte aan samenkomen bestond. In voorjaar 2001 was het herstelwerk zover gereed dat de Paastijd weer in de kerk kon worden gevierd. Later zijn de beschadigde glas-in-loodramen hersteld.

De kerk zou worden gesloten, zo werd voorjaar 2005 bekend gemaakt. De parochie zou de kapel van het Ariënshuis in Mekkelholt gaan gebruiken. De kapel werd voor dit doel uitgebreid voor 130 kerkgangers. Er werd over gesproken van de gesloten kerk een bovengrondse begraafplaats te maken. (54-05)

De hierboven genoemde plannen uit 2005 tot sluiting van deze kerk zijn in latere instantie (vooralsnog) ingetrokken. Wegens de uitstekende akoestiek werd deze kerk in toenemende mate ook gebruikt voor concerten.

  • 2015 - Voorgenomen sluiting 1 januari 2016.
  • 2016 - Gesloten per 3 januari 2016; kerkgangers sindsdien aangewezen op de St. Jozefkerk.
  • 2018 - Belangstelling van de Syrisch-Orthodoxe Kerk om dit kerkgebouw aan te kopen.
  • 2019 - Het gebouw is verkocht en krijgt een nieuwe bestemming als bedrijfsverzamelcomplex.

Het orgel

Het orgel is gebouwd door de firma Vermeulen. Het bouwjaar is niet bekend. Het orgel is in een goede staat (anno 2014). Daarnaast beschikt men over een elektronisch Johannus orgel.

In de media

  • Uit Tubantia, d.d. 6 november 2019

Vele tientallen parochianen namen zaterdag definitief afscheid van de Mariakerk. Het gebouw is verkocht en krijgt een nieuwe bestemming als bedrijfsverzamelcomplex. Ondanks het begrip, deed het pijn. Voor de allerlaatste keer speelt de organist zijn vingers blauw. Na deze open dag is het onherroepelijk voorbij en is de ziel uit de Mariakerk verdwenen. Maandag wordt het orgel opgehaald voor transport naar een kerk in Polen. Het doet de vele parochianen die afscheid komen nemen van de kerk pijn. Toch is er begrip voor het besluit van het parochiebestuur om het godshuis vanwege de te zware financiële last af te stoten. Het gebouw uit 1927 is verkocht. „Een hele zorg minder″, merkt een parochiaan op. Eerder al kregen de Verrijzeniskerk en de Ariënskerk een nieuwe eigenaar, de Pauluskerk is verhuurd. De parochie in Enschede heeft nu nog drie kerken. Ooit waren dat er tien.

De ontmanteling van de Mariakerk is in volle gang. Van de kerkbanken is twee derde al weg, verkocht aan een Hengelo’s opleidingsbedrijf in restauratiewerk. Een aantal beelden is naar een kerk in Dedemsvaart gegaan. De altaartafel is in opslag en krijgt een plek in de Moeder Teresakerk in Hengelo, als die na de brand weer een eigen gebouw heeft. Veel spullen zijn overgedaan aan de herbouwde St. Clemenskerk op Ameland die eveneens afbrandde, aan kerken in Oostenrijk en in Polen. Kandelaars. Buiten laden mensen enorme kandelaars in die zij op de kop hebben getikt. Een parochiaan heeft zijn bakfiets meegenomen om alle dingen te vervoeren die hij heeft gekocht. Een ladder onder andere, een oude hutkoffer en een vlaggenstok. Voor Rien Tiehatten, verantwoordelijk voor het beheer en de herbestemming van de inventaris van parochie St. Jacobus de Meerdere, is het de vierde kerk die onder zijn regie wordt ontruimd. Hij blijft er zakelijk onder. „Ik heb begrip voor de sentimenten en de emoties, maar het kon financieel gewoon niet meer.”

Sommige kostbare spullen worden niet van de hand gedaan. Het ontroerende briefje bijvoorbeeld dat gevouwen was om een muntje dat opdook uit een oude collectebus. Een kerkgangster vraagt God op dit briefje om haar een echtgenoot te geven. Van een heel andere waarde zijn de gouden kelken. Die liggen veilig in een kluis, vertelt Tiehatten.

Voor een aantal bijzondere objecten heeft hij een leuke prijs gekregen, waaronder kaarsenstandaards van Brom, een voormalig bedrijf in Utrecht dat was gespecialiseerd in edel- en siersmeedkunst voor de Rooms-Katholieke Kerk. Voor de overgebleven voorwerpen die vandaag worden aangeboden, wordt een vrije gift gevraagd.

Externe links

Afbeeldingen

Exterieur

Interieur