Dodewaard, Waalbandijk 58 - Hervormde Kerk

Bezig met het laden van de kaart...

Algemene gegevens
Naam kerk:	Hervormde Kerk
Genootschap:	(PKN) Protestantse Kerk in Nederland
Provincie:	Gelderland
Gemeente:	Neder-Betuwe
Plaats:	Dodewaard
Adres:	Waalbandijk 58
Postcode:	6669MC
Jaar ingebruikname:	12e eeuw
Architect:
Huidige bestemming:	hervormde kerk
Sonneveld-index:	11234
Monument status:	Rijksmonument 12933 (kerk); 12934 (toren)
Bouwjaar:	1500-1525
Type:	Kerk
Functie:	Religieus

Geschiedenis

Historische dorpskerk met toren. Oorspronkelijk gewijd aan ???? .

In een onderzoek, gehouden door het Rijksbureau voor Oudheidkundig Bodemonderzoek, is komen vast te staan dat de kerk gebouwd is omstreeks 1050. In een acte van 1188 wordt onder de goederen van de Graaf van Dalen de parochie Dodewaard voor het eerst genoemd. In een brief uit 1316 wordt gesproken van een kerspelkerk, waarin zich een kostbaar kruis zou hebben bevonden, dat toen reeds een zekere vermaardheid genoot en wegens de "onveiligheid" in Dodewaard, naar de collegiale kerk van St.Walburg in Arnhem is overgebracht. In deze brief uit 1316 van Reinald I van Gelre wordt Dodewaard, dat zijn reliekkruis aan Arnhem moest afstaan, een onveilige en volkloze plaats genoemd. De tendens van deze brief wettigt echter de twijfel over de juistheid van deze vermelding. Reinald zocht een reden om het kruis aan de pas gevestigde en door hem begiftigde kerk in Arnhem te kunnen schenken. De kerk van Dodewaard komt voor op een kerkenlijst van 1395. In de bevestiging van een schenking werden op 16 oktober 1410 "de kirspelen van Dodewerde ende van Hyen" vermeld. In 1613 werd de eerste predikant, Hermannus van Broekhutzen, "in de kerkdienst van Hien en Doyweert" bevestigd.

(Bron:Geschiedenis van de kerk)

1995 - Doordat na een dreigende dijkdoorbraak in 1995 de Waalbandijk breder gemaakt is, zie je verschillende foto's waarop eerst de weg strak naast het koor liep, zie de zes onderstaande foto's uit 1989-1993. Later is deze weg anderhalve meter verderop omgelegd.
2021 - Door het stijgende rivierwater heeft de historische Dorpskerk in de Waal gestaan in 2021. Het gebouw uit de 12e eeuw is een rijksmonument en staat half in de Waalbandijk gebouwd. De tweede kerk in de gemeente, Hien, is inmiddels verkocht aan een autobedrijf en staat nu leeg.

Monumentomschrijving Rijksdienst

Kerk

De Hervormde Kerk is een eenbeukige, tufstenen romaanse kerk van omstreeks de 11de - 12de eeuw. Omstreeks 1920 zijn de transeptarmen ingekort in verband met verbreding van de Waalbandijk. De nieuwe noord- en zuidgevel kregen in Romaniserende stijl vijf kleine aaneengerijde rondboogjes op korte natuurstenen zuiltjes en venstertjes, met glas in lood. Toen is ook de aan noordzijde gelegen consistorie vergroot. Het koor dateert uit 1840, dit is herbouwd nadat het middeleeuwse koor in 1705 wegens bouwvallig is gesloopt. Tot de inventaris behoren vier kronen, 17de eeuw; een preekstoellezenaar 1724, een 17de eeuwse kaarsenhouder op het voorlezersgestoelte, orgelfront uit 1896.

Plattegrond. Tekening: A. Roks

Toren

De toren is een zwaar aangelegd romaans bouwwerk, opgetrokken uit tufsteen waarschijnlijk omstreeks 1100. De toren is in een vrij vroeg stadium in tufsteen verhoogd, waarbij de oorspronkelijke galmgaten gedicht werden. oorspronkelijk had de toren twee romaanse rondboog ingangen aan de zuid- noordzijde. Deze dichtgemetselde openingen zijn nog net boven het maaiveld te ontdekken. Rond de 16de eeuw is de huidige gotische ingangsnis in de westzijde geplaatst. Mechanisch smeedijzeren torenuurwerk Goslink en Hendrik Ruempol, Laren, 1754, met inscriptie: Goslink en Hendrik Ruempol 1754, later voorzien van elektrische opwinding. Aan de muur van de kerk is een stenen zonnenwijzer ingemetseld.

Orgel

Het orgel is in een bestaande kas uit 1896 gebouwd. Het voormalige binnenwerk had 8 stemmen op het manuaal en aangehangen pedaal en werd geleverd door Van Druten. In 1957 verving de firma Koch het binnenwerk echter door een nieuw met kegelladen en electro-pneumatische tractuur.

(Bron:Orgeldatabase)

Externe links

Afbeeldingen

Exterieur

Ansichtkaart - WG
Ansichtkaart
Ansichtkaart 1978 - WG
ansichtkaart
Ansichtkaart - WG
ansichtkaart
opname 1991 © André van Dijk Veenendaal
opname 1991 © André van Dijk Veenendaal
opname 1989 © André van Dijk Veenendaal
opname 1989 © André van Dijk Veenendaal
opname 1991 © André van Dijk Veenendaal
opname 1993 © André van Dijk Veenendaal
opname 08-09-2009 © André van Dijk Veenendaal
opname 08-09-2009 © André van Dijk Veenendaal
opname 08-09-2009 © André van Dijk Veenendaal
opname 08-09-2009 © André van Dijk Veenendaal

© André van Dijk Veenendaal
© André van Dijk Veenendaal
© André van Dijk Veenendaal
© André van Dijk Veenendaal
© André van Dijk Veenendaal
opname 08-09-2009 © André van Dijk Veenendaal
opname 08-09-2009 © André van Dijk Veenendaal
opname 08-09-2009 © André van Dijk Veenendaal
Westportaal. 19-07-2010 AR
Westzijde toren. 19-07-2010 AR
opname 08-09-2009 © André van Dijk Veenendaal
opname 08-09-2009 © André van Dijk Veenendaal
opname 08-09-2009 © André van Dijk Veenendaal
Zuidzijde toren. 19-07-2010 AR
opname 08-09-2009 © André van Dijk Veenendaal
Net boven het maaiveld is de oude oorspronkelijk zuidingang van de toren zichtbaar. 19-07-2010 AR
opname 08-09-2009 © André van Dijk Veenendaal
Dichtgemetseld Romaans venster aan de zuidzijde van het schip. 19-07-2010 AR
Venster met daarnaast nog een fragment van een Romaans venster. 19-07-2010 AR
Het schip vanuit het zuiden. 19-07-2010 AR
Toren en schip vanuit het zuidoosten. 19-07-2010 AR
Zuider transept en koor vanuit het zuiden. 19-07-2010 AR
Hervormde Kerk vanuit het oosten. 19-07-2010 AR
Het koor vanuit het oosten. 19-07-2010 AR
Oostgevel consistorie. 19-07-2010 AR
Consistorie vanuit het noorden. 19-07-2010 AR
Toren vanuit het noordoosten. 19-07-2010 AR
Westzijde consistorie. 19-07-2010 AR
Het schip vanuit het noorden. 19-07-2010 AR
Noordzijde schip. 19-07-2010 AR
Dichtgemetselde ingang in de noordzijde van het schip. 19-07-2010 AR
Oorspronkelijke Romaanse noordingang van de toren. 19-07-2010 AR
Dichtgemetselde Romaans venster in de toren. 19-07-2010 AR
De toren vanuit het noorden. 19-07-2010 AR

Interieur

ansichtkaart
Kansel. Opname 30-12-2011, Frank Noordenbos
Lezenaar op de Kansel. Opname 30-12-2011, Frank Noordenbos
Fragment van een 16e eeuwse grafzerk met gotische letters in de torenkamer. Opname 30-12-2011, Frank Noordenbos