Diepenveen, Vulikerweg 6 - Kapel Abdij Sion

Bezig met het laden van de kaart...

Algemene gegevens
Naam object:	Kapel Abdij Sion
Genootschap:	Rooms Katholieke Kerk
Provincie:	Overijssel
Gemeente:	Deventer
Plaats:	Diepenveen
Adres:	Vulikerweg 6
Postcode:	7431PJ
Inventarisatienummer:	10061
Jaar ingebruikname:	1890
Architect:	Riele, G. te
Huidige bestemming:	Kloosterkapel
Monument status:	Rijksmonument 508967

Geschiedenis

Groot complex met neogotische kloosterkapel.

De Abdij Sion is een grotendeels uit 1889-'90 stammend gebouwencomplex, ontstaan nadat in 1883 Cisterciënzer monniken van de St.-Benedictusabdij te Achel in België zich in deze omgeving vestigden. De door de toen kerkvijandige houding van de Belgische overheid verdreven broeders vonden tijdelijk onderdak in het buurtschap Averlo, in de in 1775 nieuw gebouwde havezate Vrieswijk. Met financiële steun van de Deventer industrieel A.L. van der Lande konden de monniken in 1889 het noordelijker gelegen erve De Vulik verwerven. Op dat terrein, uitgebreid met het aangrenzende goed Het Leeuwen, dat tot 1865 aan mevr. H. Ankersmit toebehoorde, werd in 1889-'90 een klooster gebouwd naar plannen van G. te Riele. Het in neogotische vormen uitgevoerde complex heeft een poortgebouw met spitsboogvormige toegang, voorzien van een gietijzeren beeld uit 1915 van St. Michaël en de draak. Aan de westzijde sluit de gastenkapel aan, met haaks daarop een gastenverblijf. De hierachter gelegen en eveneens in 1889-'90 gebouwde kloosterkerk is een sobere neogotische kruiskerk met een kleine houten dakruiter met slanke spits op de kruising. In 1911 werd het mannengasthuis gebouwd en in 1913 volgde aan de westzijde van de kerk de bouw van de kapittelzaal naar plannen van A. van Hattum. Deze ontwierp ook de in hetzelfde jaar gebouwde gastentribune in de kerk. In de Eerste Wereldoorlog was het klooster een toevluchtsoord voor de religieuzen van de moederabdij te Achel. In 1929 volgde de bouw van een koeien- en paardenstal. In 1935 werd het klooster tot abdij verheven en ter gelegenheid daarvan kreeg de kerk nieuwe koorbanken naar ontwerp van A. Vosman, uitgevoerd door H. Wagemans uit Roggel (Limburg). Verder kreeg de kerk twee nieuwe altaren, gebrandschilderde ramen naar ontwerp van R. Smeets en een Mariabeeld van W.A.M. Harzing; in 1938 plaatste men nog een orgel, gemaakt door de firma L. Verschueren te Heijthuizen (Limburg). Eveneens in 1938 volgden naar plannen van A. Vosman de bouw van een nieuwe vleugel, kruisgang en bibliotheek, in vormen van de vroege gotiek. In 1953/54 werd het klooster uitgebreid met oa een refter door architect A. Vosman, en in 1966 kreeg de buitenkapel een hellingbaan. In 2011 werden onder meer kerk, kapittelzaal en kloostergang gerenoveerd.

Beschrijving

Kerk

Neo-Gotische kruiskerk opgetrokken in rode machinale baksteen met rode sierbanden onder met leien gedekte (maasdekking) zadeldaken met slanke vieringtoren met klokken. In de dakvlakken een enkele kleine dakkapel. De kerk is toegankelijk via een torenvormig bouwdeel tussen de kerk en de kapittelzaal, dat tevens toegang geeft tot alle daarachter gelegen onderdelen van het complex. Deze vierkante toren heeft een spits met geknikte voet. Voor de toren een risalerend bouwdeel onder een afgewolfd zadeldak. Hierin bevindt zich de entree in een segmentboogvormig portiek met aanzet- en sluitstenen onder een lessenaardak. Links daarvan een zeskantig torentje met spits.

De kerk heeft aan de oostkant een vijfzijdig koor en, tegen de beide kruisarmen, een driezijdige kapelletje met glas-in-lood spitsboogvensters. Het schip, koor en de transeptarmen hebben spitsboogvensters met bakstenen traceringen en glas-in-lood.

Interieur met onder andere houten tongewelf met gewelfschilderingen, wanden met gekleurde baksteendecoraties en het door A. Vosman ontworpen meubilair.

Waardering :Kerkgebouw van algemeen cultuur-, architectuurhistorisch en stedebouwkundig belang:

als ontwerp van G.te Riele;
als wezenlijk onderdeel van het eerste en enige Cisterciënzerklooster dat boven de grote rivieren gebouwd is;
vanwege de gaafheid van ex- en interieur.

Het hoofdorgel

Er staat een oud Engels orgel, gebouwd door J.C. Lewis & Co. Bouwjaar is niet bekend.

Kistorgel

Er is een kistorgel aanwezig, bouwer en bouwjaar zijn niet bekend.

Gastenverblijf

Het poortgebouw annex Gastenverblijf met kapel is een langgerekt L-vormig gebouw met een uitgemetselde plint, opgetrokken in rode machinale baksteen onder met leien gedekte (maasdekking) zadeldaken. Onder de dakrand is een fries van siermetselwerk aangebracht. De voorgevel (Z) bestaat uit drie delen: in het midden de iets teruggelegen poort, rechts een drie traveeën breed bouwdeel en links een rechthoekig bouwdeel, waarin de kapel gehuisvest is. Het bouwvolume haaks op de kapel wordt gebruikt als gastenverblijf.

De centraal gelegen doorrit is tussen lisenen geplaatst onder een steekkapje met windwijzer. De dubbele inrijdeuren met beslag bevinden zich onder een ijzeren latei en binnen spitsboogvormige archivolten. Boven de deur een beeld van de aartsengel Michael met de draak, wapenschilden en een Latijnse spreuk. Aan weerszijden van de entreepartij een venster met achtruits bovenlicht onder een spitsboog spaarveld. De risalerende bouwdelen onder doorlopende dakschilden aan weerszijden van de poort vormen de overgang naar de daarnaast gelegen bouwvolumes. In het rechter risaliet is een venster met achtruits bovenlicht geplaatst, in het linker een rechthoekig venster met glas-in-lood vulling. Het rechter bouwdeel bestaat uit twee risalerende bouwdelen onder afgewolfde steekkapjes. Op de begane grond is in ieder risaliet een drielichts venster onder een gemetselde segmentboog geplaatst, op de verdieping bevinden zich twee kleine vensters. Tussen beide risalieten een bouwdeel met een verhoogde middentravee, eveneens onder een afgewolfde steekkap. Hierin is de entree in een segmentboogvormig portiek geplaatst, daarboven twee kleine vensters. Aan weerszijden van de entree een tweelichts venster onder een gemetselde segmentboog. De zes traveeën brede kapel links van de poort wordt door middel van lisenen onderverdeeld. In vijf traveeën is een rechthoekig venster met glas-in-lood geplaatst, de laatste travee heeft een moderne uitbouw. Op het dak twee dakruiters.

De achtergevel van het poortgebouw (N) heeft aan weerszijden van de spitsboogvormige opening enkele verhoogd gelegen entrees met natuurstenen treden en T-vensters. De achtergevel van het rechter deel van het poortgebouw en de kapel zijn vrijwel identiek aan de voorgevel. Het gastenverblijf haaks op de kapel is met een tussenlid daarmee verbonden. Het is een twee verdiepingen tellend rechthoekig gebouw opgetrokken in rode machinale baksteen met rode sierbanden onder een met leien gedekt zadeldak. De vensters in de gevels hebben voor een deel hun roedeverdeling verloren.

Waardering

Poortgebouw met kapel en gastenverblijf van algemeen cultuur-, architectuurhistorisch en stedebouwkundig belang:

als onderdeel van het eerste en enige Cisterciënzerklooster dat boven de grote rivieren gesitueerd is;
vanwege de typologie;
vanwege de redelijk gave staat waarin het pand zich bevindt.

Kapittelzaal

De Kapittelzaal is gevestigd in een rechthoekig bouwvolume in het verlengde van het kerkgebouw, toegankelijk via de toren tussen kerk en kapittelzaal. Het pand is over twee bouwlagen opgetrokken in rode machinale baksteen met rode sierbanden onder een met leien (maasdekking) gedekt zadeldak. Op het dak staan enkele dakkapellen en een dakruiter.

Zuidelijke gevel met links op de begane grond drie spitsboogvensters met bakstenen traceringen en glas-in-lood invulling. Verder zijn in de gevel op de begane grond en de verdieping zesruits vensters geplaatst. Enkele vensters op de begane grond bevinden zich onder een spitsboogfries. De door A. Vosman ontworpend meubilering is volledig aanwezig.

Waardering : Kapittelzaal van algemeen cultuur-, architectuurhistorisch en stedebouwkundig belang

als onderdeel van het eerste en enige Cisterciëzerklooster dat boven de grote rivieren gebouwd is
als ontwerp van G.te Riele
vanwege de gaafheid van het exterieur en interieur

Kloostergang

De door Vosman gebouwde nieuwe vleugel in de binnentuin en de beide armen van de Kloostergang kenmerken zich door een sobere neo-gotische baksteen architectuur. De vleugel heeft twee bouwlagen en een met pannen gedekt zadeldak waarop enkele kleine dakkapellen onder zadeldakjes. De westgevel heeft op de begane grond spitsboogvensters met baksteen tracering en glas-in-lood, tussen deze ramen gemetselde steunberen, op de verdieping houten kruisvensters met roedenverdeling.

Tegen de oostgevel van de vleugel en de noordgevel van de kerk koorgangen onder een met pannen gedekt lessenaarsdak. Tegen de laatste gang is een kleine vijfzijdige Mariakapel gebouwd onder pannen tentdak; onder de dakrand een fries van segmentboogjes, in vier van de vijf gevelvlakken een venster met segmentboog en glas-in-lood. De koorgangen hebben spitsboogvensters met baksteen traceringen en glas-in-lood. Kloostergangen, en scriptorium en bibliotheek zijn overwelfd in schoon metselwerk. Ook de wanden van de gangen en de lambrizeringen in scriptorium en bibliotheken zijn van schoon metselwerk. De laatste twee ruimten zijn tweebeukig en hebben in het midden een rij ronde natuurstenen kolommen.

Waardering: Kloostergangen en nieuwe vleugel van algemeen cultuur- en architectuurhistorisch belang.

als onderdeel van het eerste en enige Cisterciënzerklooster dat boven de grote rivieren gebouwd is;
als ontwerp van A. Vosman;
vanwege het gave in- en exterieur.

Begraafplaats

Rechthoekige begraafplaats omgeven door een haag. In het midden van de lange noord- en de korte oostzijde van de heg staat een betonnen kruis op bakstenen voet. De sobere, identieke gietijzeren kruizen zijn in rijen geplaatst. Begraafplaats van algemeen cultuur- en stedebouwkundig belang:

als onderdeel van het eerste en enige Cisterciënzerklooster dat boven de grote rivieren gebouwd is;
vanwege de functie
vanwege de oorpronkelijkheid van aanleg en inrichting

Literatuur

Hoe de Erve Vulik werd tot Abdij Sion, uit: Verborgen Leven, Zestig jaar kloosterleven in Salland 1890-1950, Abdij Sion Diepenveen 1950

In de media

Uit Trouw van 17 maart 2010

De omvangrijke renovatie van het klooster Sion bij Diepenveen is afgerond. Donderdag wordt het werk opgeleverd, meldde de provincie Overijssel woensdag. Het complex stamt uit 1890 en had te kampen met lekkages in daken. Aan de ongeveer 4 miljoen euro kostende renovatie is drie jaar gewerkt. Met het geld zijn onder meer de kerk, kapittelzaal en kloostergang opgeknapt. De abdij is van de Orde der Cisterciënzers van Strikte Observantie (trappisten) en is de meest noordelijk gelegen van vijf bewoonde mannenkloosters in ons land. In het klooster bij Deventer wonen nog twaalf monniken. (ANP)

Uit Diepenveense Courant, 24 mei 2015

Nog nooit was het zo druk in abdij Sion als op Eerste Pinksterdag tijdens de laatste openbare Eucharistieviering. Zelfs tijdens de Kerstnachtmissen die altijd goed werden bezocht was het minder druk dan nu. Het deed weer denken aan de open dag in 1983 toen het precies 100 jaar geleden was dat de Cisterciënzer monniken zich in Diepenveen vestigden. Aanvankelijk op het landgoed Frieswijk en vanaf 1890 op de huidige locatie. Al een hele tijd is de communiteit op zoek naar een nieuwe woonbestemming aangezien de huidige abdij veel te groot is voor het aantal broeders dat er nu nog woont. Schiermonnikoog is het eiland waar geregeld een paar broeders heengaan om zo al vast te wennen in hun tijdelijk onderkomen en de verhuizing goed te kunnen voorbereiden. Doordat er steeds een paar broeders op pad zijn en daardoor de verzorging van de openbare Eucharistievieringen teveel beslag legde op de overige broeders is een paar maanden geleden Eerste Pinksterdag uitgekozen als het moment van de laatste openbare Eucharistieviering. “We bewaren niet de as maar geven het vuur door”, was de motivatie. Honderden mensen waren aanwezig om nog eenmaal in de abdijkerk aanwezig te zijn, om de Eucharistie te beleven, om misschien nog een beetje de sfeer van het monastieke te proeven. In ieder geval om de nog aanwezige monniken, met wie een aantal vaste bezoekers al jarenlang een band heeft de hand te schudden. Om hen te bedanken voor de mogelijkheid in al die jaren samen de Vieringen te beleven, samen te mediteren en te bidden in de ambiance van deze abdij.

Uit RTVoost, d.d. 14 december 2015

Abdij Sion in Diepenveen heeft een nieuwe eigenaar. Het grond en de gebouwen zijn verworden door een combinatie van Sallandse bieders waaronder de stichting IJssellandschap en de onlangs opgerichte stichitng Nieuw Sion. De stichting Nieuw Sion, met voormalig pastor Peter Dullaert als voorzitter, wil in de gebouwen een oecumenische monastieke communiteit vestigen. Bij de stichting zijn katholieke en protestantse kerken en gelovigen betrokken. De groep zal de getijdengebeden voortzetten en ruimte bieden aan gasten om zich te bezinnen. Daarmee blijft het karakter van de abdij grotendeels behouden. De vier boeren die op de omliggende landbouwgronden hun bedrijf uitoefenen, zullen dat blijven doen. Ook de families De Munnik die de beheerderswoningen bij de abdij bewonen, blijven er wonen. De verkoop van de gebouwen en de landbouwgronden maakt de weg voor de monniken om nog deze maand naar Schiermonnikoog te verhuizen. Hier willen ze hun communiteit op een bescheidener schaal voortzetten.