Baarn, Brink 2 - Pauluskerk

Bezig met het laden van de kaart...

Algemene gegevens
Naam kerk:	Pauluskerk
Genootschap:	PKN Hervormde gemeente Pauluskerk
Provincie:	Utrecht
Gemeente:	Baarn
Plaats:	Baarn
Adres:	Brink 2
Postcode:	3741AL
Inventarisatienummer:	03917
Jaar ingebruikname:	14 e
Architect:
Huidige bestemming:	hervormde kerk
Monument status:	Rijksmonument 8537

Geschiedenis

Deze kerk met historische toren is een interessant voorbeeld van een oude dorpskerk, die eind 19e eeuw met de toenmalige modernere middelen (b.v. slanke ijzeren pilaren) is herbouwd en uitgebreid. Voor de Reformatie heette deze kerk St. Nicolaaskerk.

De Pauluskerk dateert van voor 1385. Zij is gesticht als rooms-katholieke kerk behorende tot de Sint-Paulusabdij in Utrecht. Tijdens de kerstnachtdienst in 1580 werden de aanwezigen met geweld tot reformatie gedwongen. Sindsdien is de kerk hervormd. In de loop der eeuwen is de kerk geregeld verbouwd. De eerste grote verbouwing was in de vijftiende eeuw, er kwam een driezijdige aanbouw aan het koor, het schip werd naast de toren doorgetrokken, en de toren werd verhoogd tot de huidige geledingen met de galmgaten. In 1688 werd de tweede beuk aangebouwd en de toren tot de huidige hoogte, 43 m, verhoogd. In 1888 kreeg de kerk een driebeukige indeling en werd het interieur van de kerk omgekeerd, waardoor het liturgisch centrum zich nu in het westen bevindt. Bijzonderheden in het interieur zijn onder meer een hofbank, een doopvont uit 1350 en een neobarok orgel.

Monumentomschrijving Rijksdienst

Ned. Herv. Kerk. Sobere bakstenen toren 14e eeuw, in 16e eeuw verhoogd. Kerk: eertijds een hoofdbeuk met smaller koor uit 15e eeuw en een van iets later datum daterende zuiderzijbeuk. Einde 19e eeuw eeuw door bepleistering van het exterieur en vergroting noordwaarts "verminkt".

Orgel

Het orgel werd in 1959 gebouwd door de firma D.A. Flentrop (Zaandam). Adviseur was de organist en orgelpedagoog Hennie Schouten (1900-1970). In 1994/95 werd het instrument door Flentrop Orgelbouw gereinigd en opnieuw geïntoneerd.

Dispositie:

Hoofdwerk (manuaal 2): Prestant 8' - Roerfluit 8' - Viola di Gamba 8' (C-A# in Roerfluit) - Octaaf 4' - Fluit 4' - Gemshoorn 2' - Sesquialter 1⅓' 2 sterk - Mixtuur 1⅓' 4 sterk - Trompet 8'.
Rugwerk (manuaal 1): Holpijp 8' - Quintadeen 8' (C-H in Holpijp) - Prestant 4' - Roerfluit 4' - Nasard 2⅔' - Octaaf 2' - Nachthoorn 2' - Scherp 1' 3 sterk - Kromhoorn 8' - Tremulant.
Pedaal: Subbas 16' - Prestant 8' - Gedekt 8' - Fluit 4' (open) - Ruispijp 2' 3 sterk - Fagot 16' - Cinck 4'.
Koppelingen: hoofdwerk aan pedaal - rugwerk aan pedaal - manuaalkoppeling.
Mechanische sleepladen. Manuaalomvang: C-g3. Pedaalomvang: C-f1.

Met het aanstellen van een andere organist in 2008 komt een einde aan de zorgvuldige omgang met dit goed bewaarde en karakteristieke opus van D.A. Flentrop. In 2008 intoneert de firma Nijsse (Oud Sabbinge) de Mixtuur en Scherp opnieuw. In 2009 wijzigt dezelfde firma de dispositie. De Octaaf 2' van het Rugwerk wordt op het Hoofdwerk geplaatst op de sleep van de Gemshoorn. De Gemshoorn wordt opgeschoven en als Terts 1 3/5 op het Rugwerk geplaatst. De Trompet wordt op het pedaal geplaatst ten koste van de Cinck. Op het Hoofdwerk wordt een nieuwe Trompet geplaatst. De Kromhoorn wordt vervangen door een Dulciaan 8'. De tremulant wordt vervangen. Een subkoppel Hw -Rw wordt toegevoegd.

Externe links

In de media

Uit Het Nieuws van den Dag, 3 November 1890.

Den 26en Oct. is het nieuwe orgel in de Ned. Herv. Kerk te Baarn ingewijd met een sierlijke rede van den predikant Meulenbelt. De plechtigheid werd opgeluisterd door een zangkoor, onder leiding van den organist C.W.S. van der Flier.

Het orgel, dat, naar het oordeel van deskundigen, „ten opzichte van toon, degelijkheid en keurige bewerking niets te wenschen overlaat", is het eerste werkstuk uit de fabriek van den Heer D.G. Steenkuyl, te Amsterdam, die verleden jaar den Heer Flaes aldaar opvolgde.

Uit Het Nieuws van den Dag, 18 December 1890.

Te Baarn is Zondagmorgen in de godsdienstoefening gecollecteerd de som van ƒ 740, zoodat het nieuwe orgel thans geheel afgelost kan worden. De collecte, welke dezer dagen te Baarn wegens de strenge koude voor de armen der Ned. Herv. gemeente werd gehouden, heeft opgebracht ƒ 544.50, waarvoor levensmiddelen zullen worden uitgereikt.