Handelingen

,s-Gravenhage, Andries Bickerweg 1a - First Church of Christ, Scientist

Uit Reliwiki


Bezig met het laden van de kaart...
Algemene gegevens
Naam kerk: First Church of Christ Scientists
Genootschap: The First Church of Christ, Scientist
Provincie: Zuid-Holland
Gemeente: 's-Gravenhage
Plaats: 's-Gravenhage
Adres: Andries Bickerweg 1 C
Postcode: 2517JP
Inventarisatienummer: 002078
Jaar ingebruikname: 1927
Architect:
Huidige bestemming: Kerk
Monument status: Rijksmonument
Hoofdfunctie : Religieus
Oorspronkelijke bestemming : Kerk

Geschiedenis

Aan de Andries Bickerweg staat de First Church of Christ Scientist. Dit kerkgenootschap is in 1879 in Amerika gesticht door Mary Baker-Eddy. De belangrijkste kerk in Nederland staat in Den Haag en is ontworpen door architect Berlage. Het is de enige kerk die hij heeft ontworpen. De Christ Scientist gemeenschap kan het gebouw niet onderhouden en bood het april 2011 te koop aan.

Het is een kerkgebouw met bijgebouwen in de wijk Duinoord. Het is het enige kerkelijke werk van architect Berlage (1856-1934).

Op 1 juni 2016 heeft architectenbureau Zeeuwse Jongens uit Delft een vergunning gekregen van de Gemeente Den Haag om de Berlagekerk te vernieuwen. De kerk wordt een ruimte waar plaats is voor kunstexposities, evenementen en kantoren. Daarnaast worden ook nieuwe parkeervoorzieningen bij de kerk aangelegd. Het is op dit moment niet bekend wanneer de vernieuwing van de Berlagekerk klaar is.

  • 2018 Het voormalige kerkgebouw is in verbouwing.
  • 2020 - Omgevingsvergunning: Het veranderen van het gebruik van de kerk andries bickerweg 1 en 1a in een kantoor-, expositie- en bijeenkomstfunctie alsmede nieuwbouw voor parkeervoorzieningen en een kantoorfunctie. De betreffende lokatie ligt in de wijk Zorgvliet in de buurt Zorgvliet. De betrokken overheidsinstantie is Gemeente Den Haag en is gevestigd op Spui te 'S-Gravenhage.

Monumentomschrijving Rijksdienst

Complex van de First Church of Christ, Scientist. Op verschillende niveau's gesitueerd COMPLEX VAN GEBOUWEN, gegroepeerd rondom de op waaiervormige plattegrond ontworpen kerk, met toren aan de kortste zijde, te linkerzijde de kosterswoning, te rechterzijde de zondagsschool en daartussen in de bestuurskamer en de ingangspoort, gebouwd 1925-27 naar ontwerp van H.P. Berlage, met medewerking van Piet Zwart (interieur).

Alle gebouwen zijn opgetrokken in gele baksteen, met lambrizering van rode stenen, en plat afgedekt, met uitzondering van de lage kosterswoning, die een met pannen gedekte mansardekap bevat.

De muren van de kerk zijn voorzien van glazen bouwsteenstroken zowel verticaal, als -hoog- horizontaal aangebracht, ter verlichting van het inwendige der kerk.

De toren bevat een wijzerplaat aan de oostzijde en galmgaten aan alle zijden en een eenvoudige, met koper gedekte kap met afgeronde hoeken. Het interieur der kerk is voorzien van witgepleisterde wanden met tegellambrizering in blauw en zwart, met zichtbaarmaking van de betonconstructie (balken en pijlers); in de korte wand een nis met spreekgestoelte en daarbovenuit- kragend het orgel. Het orgel (Rijksmonument), in 1927 gebouwd door G. van Leeuwen uit Leiderdorp, is pneumatisch en heeft een open frontopstelling, tegen de westzijde een balcon met grote overspanning. In het plafond in het midden een driehoekig gedeelte een tienhoekig bovenlicht met geometrische bepaalde onderverdeling.

Het blokvormige gebouw met de bestuurskamer telt twee bouwlagen, is op de verdieping afgeschuind bij de hoeken alwaar twee uitkragende bloembakken; beneden afwisselend horizontale en verticale ramen met roedeverdeling, boven vijf gelijkvormige ramen en in het midden van de voorgevel en twee smalle aan de zijden.

Te linkerzijde staat dit gebouw middels een tussenlid in verbinding met de op vierkante grondslag gebouwde kosterswoning, te rechterzijde met het poortgebouw, dat voorts is voorzien van een luifel en een opschrift met de naam der kerk in vergulde letters op een blauwe ondergrond. Het lager, aan water, gelegen, langgerekte zondagsschoolgebouw is onder een scherpe hoek met het poortgebouw geprojecteerd ten behoeve van een binnenplaats, en bevat aan de straatzijde een gesloten vestibulewand, aan de waterzijde grote horizontale vensters uit de bouwtijd, en voorts een boventerras over de gehele lengte, met een door doorlopende bakstenen pijlers gedragen bloem-lattenconstructie boven het zondagsschoollokaal en is aan de achterzijde middels een gemetselde buitentrap met de overige niveau's verbonden.

In de media

Uit Het Vaderland, 20 Maart 1926.

In de gisteravond gehouden ledenvergadering van den Bond van Nederlandsche Architecten heeft dr. Berlage een toelichting gegeven tot zijn ontwerp van de in aanbouw zijnde Christian Science-kerk in Zorgvliet, aan de hand van lichtbeelden, teekeningen en een model, van hout vervaardigd door den heer de Groot. Dr. Berlage zette uiteen, hoe het thans uitgevoerde plan het laatste van een drietal was, waarvan de twee vorige, bedoeld voor een minder gunstig gelegen terrein, gelukkigerwijze verlaten werden, toen Berlage het comité erop had gewezen, dat het thans bebouwde stuk tuin, in verband met aanwezigheid van water en hoogte-verschil een interessante en waardige oplossing mogelijk maakte. Dank zij de medewerking van den heer Meyer, directeur van Bouw- en Woningtoezicht, werd de oplossing — in strijd met de plaatselijke verordening — toegelaten.

Uit Nieuwe Rotterdamsche Courant, 3 April 1927.

Het kerkgebouw van de First Church of Christ Scientist aan de Banstraat te 's-Gravenhage wordt vandaag (Zondag) voor het eerst in gebruik genomen voor den gewonen dienst. Een plechtige inwijding zal pas kunnen geschieden zoodra alle schuld, die op het gebouw rust, is afgelost, in overeenstemming met de voorschriften van de gemeenschap. Het bestuur van de kerk heeft gisteren aan een aantal belangstellenden onder wie vertegenwoordigers van bevriende kerkgenootschappen hier ter stede het nieuwe gebouw getoond. Een architectonische beschrijving ervan is indertijd gegeven door de bouwkundige medewerker van de N.R.C. zoodat wij daarvan kunnen afzien en ons tot een overzicht van de indeeling kunnen beperken.

Oe algemeene architectuur is, zooals men weet, ontworpen door dr. H.P. Berlage, de binnen-architectuur is hoofdzakelijk uitgevoerd naar de ontwerpen van zijn medewerker, den heer Zwart. Het gebouw bestaat feitelijk uit drie gedeelten, waarvan het eigenlijke kerkgebouw het grootste en voornaamste is. Men betreedt dit door den algemeenen ingang van het complex, aan de Banstraat door een vierkante vestibule ter rechterzijde waarin ter herinnering aan het leggen van den eersten steen een gedenkplaat is aangebracht met den tekst van Corinthen 3 : 11. Links afgaande komt men in een vestiaire, vanwaar een breede trap, die zich in tweeën splitst naar de toegangen tot de kerkruimte leidt, recht in het midden van deze trap ligt aan de andere zijde van den muur het spreekgestoelte, waarbij een eigen toegang en een paar kleine vertrekken voor de z.g. readers, de voorlezers, die den dienst leiden, behooren. Het kerkgebouw heeft den vorm van een vijfhoek, in den top waarvan het spreekgestoelte is geplaatst. Daarboven staat het orgel.

De heer Zwart legde er nadruk op, dat bij de binnen- zoowel als bij de buitenarchitectuur elke opzettelijke versiering is vermeden. Men bespeurt dit streven in het inwendige van het kerkgebouw. De wanden zijn eenvoudig grijs, de meubelen van wit ongeverfd esschenhout met zwarte meubelpooten. Op den vloer ligt grijs linoleum. De eenige stellige kleuren zijn die aan de deuren van de zaal (groen) en van het spreekgestoelte (rood). Zijn licht, krijgt de ruimte door hooggeplaatst glas van bijzondere eigenschappen, dat zooals het verwerkt is een deel van het muurwerk vormt, zoodat men aan vensters eigenlijk niet kan denken. Dit glas is zuiver wit met enkel een groenen band. Het laat een helder en toch niet vermoeiend licht door en heeft ook de eigenschap aan het zonlicht zijn verblindende werking te ontnemen. In het kerkgebouw is ook een tribune met zitplaatsen. In het geheel is er plaats voor ca. 750 personen.

Tijdens de pauze van de godsdienstoefening tusschen de voorlezing uit den Bijbel (in het Nederlandsch) en die uit “Science and Health with key to the Scriptures" van mevrouw Baker Eddy, de grondlegster van de geloofsgemeenschap, is er gelegenheid zich op een met de kerkruimte in verbinding staand terras, dat aan weerszijden twee pergolas heeft, te begeven en van gedachten te wisselen. Dit terras is bizonder aantrekkelijk gelegen aan den vijver van Zorgvliet. Het vormt met de er onder gelegen Zondagschool de tweede moot van het gebouw. De ruimte van de Zondagsschool is naar dezelfde beginselen behandeld als die van het kerkgebouw: groote soberheid kenmerkt ook haar. Toch is zij evenals het kerkgebouw allerminst arm aan stemming. Groote vensters van gewoon glas geven uitzicht op den vijver en overvloedig licht in het langwerpige vertrek. Het derde gedeelte van het gebouw, dat evenals de twee andere onmiddellijk uit de voorhal, waar de vestiaires zijn, bereikt kan worden, wordt gevormd door het meest op den voorgrond staande gebouwtje aan de Banstraat, hetwelk vergaderkamers e.d. bevat. Overal in het gebouw zijn tekstwoorden en spreuken op de beginselen van de Christian Science betrekking hebbende aangebracht.

Uit Reformatorisch Dagblad, 6 mei 2011.

De enige kerk die architect H.P. Berlage ooit bouwde, in Den Haag, staat te koop, aldus het ANP. Reliplan, dat monumentaal erfgoed verkoopt, bevestigde recent een bericht daarover in het AD.

Het gebouw aan de Andries Bickerweg in Den Haag is nu eigendom van de Christian Sciencegemeenschap. Het kerkgenootschap kan de lasten van het pand, waar de kerk sinds ruim tachtig jaar huist, niet meer opbrengen. Het kerkgebouw staat te koop voor 2,5 miljoen euro.

De First Church of Christ Scientist, zoals het kerkgenootschap officieel heet, komt van oorsprong uit de Verenigde Staten. De groep werd in 1879 gesticht door Mary Baker Eddy, die zou zijn genezen van een ernstige ziekte door te lezen in de Bijbel. Zij ontwikkelde de leer dat de boodschap van Christus een wetenschap is die de mens kan genezen.

Architect Berlage (1856-1934) kreeg in 1925 de opdracht om het gebouw te ontwerpen. De kerk werd een jaar later opgeleverd. Het bijzondere aan het complex is dat het is gebouwd op een terrein met hoogteverschillen. Daarvan heeft Berlage heel bewust gebruikgemaakt in zijn ontwerp. De grote kerkzaal biedt plaats aan 700 bezoekers, maar gemiddeld komen er elke week nog maar 40 kerkgangers naar de dienst.

Relipan stelt dat de verkoop van kerkgebouwen in Nederland de laatste jaren een vlucht heeft genomen. Op dit moment heeft de organisatie 62 kerkpanden te koop staan. Volgens een zegsvrouw hebben al meerdere partijen interesse getoond in het pand in Den Haag.

Externe links

Afbeeldingen

Exterieur

Interieur