Handelingen

Ouwsterhaule, Jetze Veldstraweg 31 - Hervormde Kerk: verschil tussen versies

Uit Reliwiki

(cat+gebr)
(inhoudelijke aanvulling)
 
Regel 18: Regel 18:
|-valign="top"
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Genootschap:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Genootschap:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Protestantse gemeente te Ouwsterhaule - Scharsterbrug
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Protestantse Gemeente te Ouwsterhaule - Scharsterbrug
|-valign="top"
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Provincie:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Provincie:
Regel 33: Regel 33:
|-valign="top"
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Postcode:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Postcode:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | 8513CH
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | 8513CK
|-valign="top"
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Inventarisatienummer:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Inventarisatienummer:
Regel 53: Regel 53:
==Geschiedenis==
==Geschiedenis==


De kerk is na een restauratie van een jaar op 29/30 juni 2002 weer in gebruik genomen. Opvallend was de vondst van een middeleeuwse muur met kloostermoppen achter de buitenmuur.
Historische dorpskerk met een uitgebreide bouw- en verbouwgeschiedenis.
 
De kerk is na een restauratie van een jaar op 29/30 juni 2002 weer in gebruik genomen.  
 
==Omschrijving Rijksdienst==
 
Opvallend was de vondst van een middeleeuwse muur met kloostermoppen achter de buitenmuur.
 
==Geschiedenis. Bron: ouwsterhaulescharsterbrug.protestantsekerk.net==
 
Wanneer de kerk van Ouwsterhaule precies gebouwd is, is in de boeken niet terug te vinden. Vroeger stonden er in de Ouwster Trijegeaën drie kerken, één in Ouwsterhaule, één in Ouwster-Nijega en één in Oldeouwer. Het waren alle drie katholieke parochies.
In Ouwsterhaule was een pastoor, Cornelius Poppius, die met de Lutherse leer behept was. Het lag voor de hand dat de opvattingen van deze pastoor de R.K. kerk niet goed heeft gedaan.
 
In 1580 verbieden de Staten van Friesland het Katholicisme. Dat was een hele omschakeling. De geestelijken mochten kiezen: dominee worden, Rooms blijven met levenslang pensioen maar dan mochten ze zich niet meer met de Roomse eredienst inlaten of pastoor blijven maar dan moesten ze Friesland verlaten.
Zo werd de Hervorming een feit.
 
De drie parochies in de Ouwster Trijegeaën werden met hun drieën “De Nederlandsch Hervormde Gemeente van Ouwsterhaule c.a”. Er waren veel te weinig predikanten en het duurde nog 23 jaar voor de eerste dominee zijn intrede deed.
 
Op 6 december 1603 deed ds. Cornelis Rudolphuszn. zijn intrede in de kerk van Oldeouwer. Hij koos als intredetekst: Lucas 7:40b, “Ik heb U wat te zeggen”. In die tijd stonden de mensen in de kerk.
In de katholieke tijd werd er maar kort gepreekt, de mis was de hoofdzaak.
 
Na de Hervorming was de preek de hoofdzaak. Het werd een hele opgave om anderhalf tot twee uur te staan daarom schreven de Staten voor dat de kerkvoogdij er voor moest zorgen dat er stoelen of banken in de kerk worden geplaatst.
 
In 1725 werd er een weg aangelegd van Ouwsterhaule naar “De Wite Peal”. Door deze aanleg is Ouwsterhaule het centrum gewor-den van de drie dorpen.
Sinds 1730 was er nog maar één kerk en die stond in Ouwsterhaule.
 
Eind 1700 werd de kerk gerestaureerd. Voor ƒ 3.000,-- werd deze klus geklaard. De ruwe zware balken werden vervangen door gladde, grenen balken.
De kerk was met riet en holle pannen bedekt. Er kwamen gladde, platte, blauwe pannen op.
Boven in de kerk werd een gewelf gemaakt zodat de spanten niet te zien waren.
 
De vloer was van leem, daar lagen grafstenen in. Er werd een houten vloer overheen gelegd, daardoor verdwenen de grafstenen voor een deel.
Ook de steen waar in de R.K.-tijd het altaar op stond verdween onder de houten vloer. Op de ijzeren muurankers staat het jaartal van deze operatie.
De muren zelf zijn veel ouder. Er zitten nog kloostermoppen in.
 
Het klokhuis op de N.O.-kant van de kerk werd afgebroken omdat er een met lood omklede toren op de kerk kwam.
In 1802 is er een klok in de toren gekomen met het opschrift: “In het jaar, één duizend zeshonderd twintig en vier heeft Hans Falck van Neurenberg mij gegoten”.
 
Omdat de kerk er zo lelijk uitzag, werd in 1877 voor ƒ 1980,95 de bestaande muren omkleed met kleine rode steen.
 
Ook is er toen een orgel in de kerk gekomen.
 
In 1919 was er iets stuk aan de beugels van de klok . Er werd een nieuwe klok gegoten in Heiligerlee. Op deze klok stond: “Als mijn moeder sedert 1624 deed, wensch ik na dezen te doen 1919”. Deze klok is op 30 april 1943 stukgeslagen door de Duitsers en door het galmgat naar buiten gesmeten.
 
3 september 1948 luidde er weer een klok in Ouwsterhaule.
 
In 1967 is de kerk met hulp van vrijwilligers opnieuw gerestaureerd.
Van het dakhout werden 17 planken aangekruist die niet goed waren.
 
Na 1802 had er waarschijnlijk niemand meer een kijkje boven genomen. Er lag wel een meter stof, vogelnesten, ratten- en muizenskeletten en het gewelf was voor het grootste gedeelte vermolmd.
Het dakhout is wat bij geholpen en het gewelf met schrootjes omkleed. Bij deze opknapbeurt is “het hek” voor uit de kerk gehaald en zijn de grafstenen die onder de vloer lagen voor in de kerk gelegd.
 
In 1977 is de toren gerestaureerd met enige hulp van monumentenzorg.
 
In 2001 wordt de kerk opnieuw gerestaureerd. De buitenmuur die er in 1877 omheen was gebouwd werd afgebroken waardoor de oorspronkelijke buitenmuur weer tevoorschijn kwam.
Die oorspronkelijke muur bestaat uit kloostermoppen en stamt waarschijnlijk uit de vijftiende eeuw.
 
Binnen is een deel van het oorspronkelijke hekwerk voor de preekstoel en de originele lambrisering weer teruggehaald.
 
Boven is achter het orgel een prachtige klok in de vorm van een zon zichtbaar geworden.
 
Bovendien is de kerk in prachtige kleuren geverfd.
 
YKB
 
Bronnen: dhr. R.P. de Jong en mevr. A. Alkema-Ten Hoeve


==Monumentomschrijving Rijksdienst==
==Monumentomschrijving Rijksdienst==

Huidige versie van 1 okt 2019 om 11:26


Bezig met het laden van de kaart...
Algemene gegevens
Naam kerk: Protestantse Kerk
Genootschap: Protestantse Gemeente te Ouwsterhaule - Scharsterbrug
Provincie: Friesland
Gemeente: De Friese Meren
Plaats: Ouwsterhaule
Adres: Jetze Veldstraweg 31
Postcode: 8513CK
Inventarisatienummer: 09476
Jaar ingebruikname: 17e
Architect:
Huidige bestemming: kerk
Monument status: Rijksmonument 13247

Geschiedenis

Historische dorpskerk met een uitgebreide bouw- en verbouwgeschiedenis.

De kerk is na een restauratie van een jaar op 29/30 juni 2002 weer in gebruik genomen.

Omschrijving Rijksdienst

Opvallend was de vondst van een middeleeuwse muur met kloostermoppen achter de buitenmuur.

Geschiedenis. Bron: ouwsterhaulescharsterbrug.protestantsekerk.net

Wanneer de kerk van Ouwsterhaule precies gebouwd is, is in de boeken niet terug te vinden. Vroeger stonden er in de Ouwster Trijegeaën drie kerken, één in Ouwsterhaule, één in Ouwster-Nijega en één in Oldeouwer. Het waren alle drie katholieke parochies. In Ouwsterhaule was een pastoor, Cornelius Poppius, die met de Lutherse leer behept was. Het lag voor de hand dat de opvattingen van deze pastoor de R.K. kerk niet goed heeft gedaan.

In 1580 verbieden de Staten van Friesland het Katholicisme. Dat was een hele omschakeling. De geestelijken mochten kiezen: dominee worden, Rooms blijven met levenslang pensioen maar dan mochten ze zich niet meer met de Roomse eredienst inlaten of pastoor blijven maar dan moesten ze Friesland verlaten. Zo werd de Hervorming een feit.

De drie parochies in de Ouwster Trijegeaën werden met hun drieën “De Nederlandsch Hervormde Gemeente van Ouwsterhaule c.a”. Er waren veel te weinig predikanten en het duurde nog 23 jaar voor de eerste dominee zijn intrede deed.

Op 6 december 1603 deed ds. Cornelis Rudolphuszn. zijn intrede in de kerk van Oldeouwer. Hij koos als intredetekst: Lucas 7:40b, “Ik heb U wat te zeggen”. In die tijd stonden de mensen in de kerk. In de katholieke tijd werd er maar kort gepreekt, de mis was de hoofdzaak.

Na de Hervorming was de preek de hoofdzaak. Het werd een hele opgave om anderhalf tot twee uur te staan daarom schreven de Staten voor dat de kerkvoogdij er voor moest zorgen dat er stoelen of banken in de kerk worden geplaatst.

In 1725 werd er een weg aangelegd van Ouwsterhaule naar “De Wite Peal”. Door deze aanleg is Ouwsterhaule het centrum gewor-den van de drie dorpen. Sinds 1730 was er nog maar één kerk en die stond in Ouwsterhaule.

Eind 1700 werd de kerk gerestaureerd. Voor ƒ 3.000,-- werd deze klus geklaard. De ruwe zware balken werden vervangen door gladde, grenen balken. De kerk was met riet en holle pannen bedekt. Er kwamen gladde, platte, blauwe pannen op. Boven in de kerk werd een gewelf gemaakt zodat de spanten niet te zien waren.

De vloer was van leem, daar lagen grafstenen in. Er werd een houten vloer overheen gelegd, daardoor verdwenen de grafstenen voor een deel. Ook de steen waar in de R.K.-tijd het altaar op stond verdween onder de houten vloer. Op de ijzeren muurankers staat het jaartal van deze operatie. De muren zelf zijn veel ouder. Er zitten nog kloostermoppen in.

Het klokhuis op de N.O.-kant van de kerk werd afgebroken omdat er een met lood omklede toren op de kerk kwam. In 1802 is er een klok in de toren gekomen met het opschrift: “In het jaar, één duizend zeshonderd twintig en vier heeft Hans Falck van Neurenberg mij gegoten”.

Omdat de kerk er zo lelijk uitzag, werd in 1877 voor ƒ 1980,95 de bestaande muren omkleed met kleine rode steen.

Ook is er toen een orgel in de kerk gekomen.

In 1919 was er iets stuk aan de beugels van de klok . Er werd een nieuwe klok gegoten in Heiligerlee. Op deze klok stond: “Als mijn moeder sedert 1624 deed, wensch ik na dezen te doen 1919”. Deze klok is op 30 april 1943 stukgeslagen door de Duitsers en door het galmgat naar buiten gesmeten.

3 september 1948 luidde er weer een klok in Ouwsterhaule.

In 1967 is de kerk met hulp van vrijwilligers opnieuw gerestaureerd. Van het dakhout werden 17 planken aangekruist die niet goed waren.

Na 1802 had er waarschijnlijk niemand meer een kijkje boven genomen. Er lag wel een meter stof, vogelnesten, ratten- en muizenskeletten en het gewelf was voor het grootste gedeelte vermolmd. Het dakhout is wat bij geholpen en het gewelf met schrootjes omkleed. Bij deze opknapbeurt is “het hek” voor uit de kerk gehaald en zijn de grafstenen die onder de vloer lagen voor in de kerk gelegd.

In 1977 is de toren gerestaureerd met enige hulp van monumentenzorg.

In 2001 wordt de kerk opnieuw gerestaureerd. De buitenmuur die er in 1877 omheen was gebouwd werd afgebroken waardoor de oorspronkelijke buitenmuur weer tevoorschijn kwam. Die oorspronkelijke muur bestaat uit kloostermoppen en stamt waarschijnlijk uit de vijftiende eeuw.

Binnen is een deel van het oorspronkelijke hekwerk voor de preekstoel en de originele lambrisering weer teruggehaald.

Boven is achter het orgel een prachtige klok in de vorm van een zon zichtbaar geworden.

Bovendien is de kerk in prachtige kleuren geverfd.

YKB

Bronnen: dhr. R.P. de Jong en mevr. A. Alkema-Ten Hoeve

Monumentomschrijving Rijksdienst

Herv. Kerk. In de kerk wellicht nog middeleeuws kerkgebouw in 1877 ommetseld, nadat in 1802 de westgevel en de dakruiter waren vernieuwd. In de kerk 18e eeuwse preekstoel, doophek en orgelkast met galerij. Op het kerkhof een zerk met wapens. Klokkenstoel met klok van B. Eijsbouts-Lips, 1948, diam. 73 cm., vanwege het opschrift van een eerder vergoten klok.

foto. J. Wessels. Ede.
foto. J. Wessels. Ede.

Orgel

Het orgel is in 1880 gebouwd door de firma L. van Dam & Zonen (Leeuwarden). In 1909 restaureren zij het.

Dispositie

Manuaal: Bourdon 16' discant - Prestant 8' - Holpijp 8' - Viola di Gamba 8' - Octaaf 4' - Fluit d’amour 4' - Quintprestant 3' - Octaaf 2' - Tremulant.

Pedaal: aangehangen.

Mechanische sleeplade. Manuaalomvang: C-g3. Pedaalomvang: C-h.

Externe links

Afbeeldingen

Exterieur

Interieur