Handelingen

Krabbendijke, Kerkpad 1 - Hervormde Kerk

Uit Reliwiki

Versie door Pa3ems (overleg | bijdragen) op 11 apr 2015 om 12:42


Algemene gegevens
Genootschap : PKN Hervormd Ger.Bond
Gemeente : Reimerswaal
Plaats : Krabbendijke
Adres : Kerkpad 1
Provincie : Zeeland
Jaar ingebruikname : 1914
Huidige bestemming : kerk
Naam kerk :
Architect : S.de Koning
Monument-status : Rijksmonument 32415 (Preekstoel)
Inventarisatienummer: 06574


Geschiedenis

De kerk uit 1914 verving een oudere kerk uit 1644. Deze oudere kerk is uitgebreid in 1823 en 1902 en gesloopt in 1913. Sedert 1994 is de kerk (ook) in gebruik door de Ger. Bond in de NH kerk. Momenteel PKN Ned Hervormd (2004?).

Voorjaar 2008 sloeg de bliksem in de toren van de Protestantse kerk, Kerkpad 1. Bij het herstelwerk kwamen nog andere gebreken aan het licht. Besloten werd uiteindelijk de gehele toren te restaureren. Met het plaatsen van de haan op maandag 16 juli 2009 werd de torenrestauratie afgerond.

Monumentomschrijving Rijksdienst

In de uit XXa daterende Hervormde Kerk die zelf niet op de monumentenlijst wordt geplaatst, een preekstoel, XVIIa.

In de media

Overgenomen uit De Waarheidsvriend van 15 mei 1997 - geschreven door ds. T. Cammeraat

In het midden van dat deel van Zuid-Beveland waar de afstand tussen de Oosterschelde en de Westerschelde zo ongeveer vier kilometer is, ligt het Zeeuwse dorp Krabbendijke. Een dorp met ruim vierduizend inwoners, dat sinds 1970 met vier andere dorpen deel uitmaakt van de burgerlijke gemeente Reimerswaal.

Drie torenspitsen in het dorp maken duidelijk dat ook hier de enigheid des Geestes door de band des vredes niet is behouden. Hoewel Zeeland in de 16e eeuw de naam had van de meest calvinistische provincie, waren de Zuid-Bevelanders koningsgezind en katholiekgezind gebleven. Aanvankelijk werden er alleen in Goes en Kapelle-Biezelinge door "de nieuwe religie" gemeenten gevormd. Tot er aan het einde van de 16e eeuw door de Staten van Zeeland besloten wordt dat ook Zuid-Beveland gereformeerd moet worden. Tegenwerking is er van de kant van de ambachtsheren die bij de "oude religie" willen blijven.

In 1579 werd er in Goes de eerste classisvergadering gehouden. In de regio zijn er dan zeven gemeenten die een eigen predikant hebben. De Reformatie zet door, behalve in Krabbendijke. Daar duurt het nog 80 jaar voordat men een eigen predikant gaat beroepen. Wwarschijnlijk was de toenmalige amabachtsheer van Krabbendijke nog rooms-katholiek. De protestanten kerken tot 1650 in Waarde.

Dan is het ogenblik gekomen dat men eigen diensten gaat houden in de parochie-herberg. In 1659 wordt het eerste beroep uitgebracht op proponent Cornelis de Coninck die de eerste predikant wordt van Krabbendijke.

Zijn eerste werk is om te trachten een eigen kerkgebouw te verkrijgen. Op 5 Juni 1662 heeft de eerste steenlegging plaats. Twee keer is deze kerk vergroot. In 1823 ware er plaatsen te kort en in 1902 moest er opnieuw verbouwd worden om de gemeente rondom Gods Woord bijeen te roepen.

Op 10 maart 1913 vergaderden de kerkvoogden en notabelen opnieuw om over de verbouwing van de kerk te overleggen omdat er geen stoel meer geplaatst kan worden en op de gaanderij naast het orgel waar 30 plaatsen zijn, meestal 60 en meer personen opgehoopt staan. De notulen vermelden dat de toestand onhoudbaar is geworden en er op korte termijn een uitbreiding van de kerk zal moeten plaatsvinden. Een betreffende tekening wordt goedgekeurd. Toch gaat de verbouwing niet door. Al spoedig daarna komt er een nieuwbouwplan ter tafel. En dat blijkt de voorkeur te hebben voen een derde vergroting.

Het afbreken van de bestaande kerk en het bouwen van een nieuwe kerk op dezelfde plaats, alsmede het voorzien van een tijdelijke houten noodkerk, wordt aanbesteed aan de laagste inschrijver voor het bedrag van f 28.397,-

Op 26 April 1914 wordt de nieuwe kerk in gebruik genomen. In de nieuwe kerk is er door de firma Van Vulpen uit Utrecht ook een nieuw orgel gebouwd. Het orgel is nu niet meer origineel, daar er bij restauratiewerkzaamheden wat veranderingen zijn ingevoerd. Uit de oude kerk is wel de preekstoel overgeplaatst en een wandbord met daarop de tien geboden. Het is bevestigd aan de muur rechts van de kansel met daarop het jaartal 1665. Om het aanzien te verfraaien heeft men toen een gelijk wandbord gemaakt met daarop de zalisprekingen uit Mattheus 5 : 1 - 16, wat links van de kansel is bevestigd. Daar staat het jaartal 1914 op. In de nieuwe kerk is er rechts van de preekstoel een gaanderij gebouwd. Terwijl links van de preekstoel de mogelijkheid is om ook daar een zelfde gaanderij in bouwen. Blijkbaar heeft men bij de niuebouw de hoop gehad dat dit op een keer nodig zou zijn. Helaas is dit door afscheidingen en scheuringen niet zover gekomen.

In de 19e eeuw ontstond er een gereformeerde kerk en een gereformeerde gemeente en enkele jaaren geleden in 1993, had er een scheuring plaats waardoor er een hervormde deelgemeente werd geinstitueerd. Die gemeente kerk in het dorpshuis "De Meiboom" en heeft geen torenspits. Bij de scheuring in 1993 zijn er ook verschillende leden van de gemeente in andere plaatsen gaan kerken, terwijl anderen de kerk de rug hebben toegekeerd en het voor gezien houden. Toch is er, ondankt alle menselijke fouten en falen, en dankzij de trouw van de Heere die Zijn gemeente in stand houdt, iedere zondag nog twee keer kerkdienst in de kerk der Reformatie in Krabbendijke.

En wij hopen en bidden dat de kerk weer vol zal worden van mensen die de Naam van de Heere belijden als de God van hun heil. Zou er voor de Heere iets te wonderlijk zijn?

Wat de gemeenteflitsen betreft, daarover lezen we dat in de tijd van de Franse Revolutie de schoolmeester ook koster en voorzanger van de kerk is. En voorzanger zijn houdt ook het voorlezen in. Zijn plicht was het: "Bij alle publieke Godsdienstoefeningen tot stichting der gemeente opelijk voor te lezen en voor te zingen".

Hij was ook vervanger van de predikant. Wat zo werd omschreven: "De voorlezer zal verplicht zijn, als de predikant afwezig is en geen predikant bekomen kan worden, de gemente voor- en na de middag met het lezen van enige Kapittelen en het zingen van Psalmen en Gezangen te onderhouden".

In het jaar 1807 ontving de hervormde diaconie een legaat met pachtgronden. Hierbij was een wilsbeschikking dat in de windermaanden November, December en Januari een derde dienst op de zondagavond moest worden gehouden waarvoor de predikant f 100,- moest worden betaald. In de tijd van ds. Dekker (1922-1926) is met er mee opgehouden wegens gebrek aan belangstelling.

Uit Reformatorisch Dagblad, 14 juli 2009

De hervormde kerk in het Zeeuwse Krabbendijke heeft weer een toren. Begin vorige week had de oplevering van de vernieuwde kerktoren plaats. Ruim een jaar eerder werd het gebouw getroffen door de bliksem, waarna de toren in brand vloog. Bij herstelwerkzaamheden kwamen er meer gebreken aan het licht. Vervolgens is besloten om de gehele toren te renoveren. Met het plaatsen van de haan, vorige week maandag, kwam er een einde aan de verbouwing.

Orgel

In het gebouw is 1 pijporgel aanwezig. Het orgel heeft de volgende plaats in het gebouw: galerij boven de preekstoel. Over het orgel zijn de volgende informatiebronnen bekend:

  • website http://kerkenzeeland.50webs.com;
  • Boek Kluiver, J.H. (1974) Historische Orgels in Zeeland, deel I Noord- en Zuid Beveland, Middelburg,
  • Mededelingen van het Koninklijk Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen, 1974.

Historische gegevens

De bouwer van orgelkas en binnenwerk is fa P. van Dam. Orgelkas en binnenwerk zijn opgeleverd in het jaar 1915. Het orgel heeft geen andere locatie gehad in het gebouw

Na de bouw van het orgel zijn de volgende werkzaamheden uitgevoerd:

  • Ca. jaren ‘50/jaren ’60: Wijzigen van de Viola di Gamba 8’ van het hoofdwerk in een Quint 3’ en de Aeoline 4’ van het bovenwerk in een Nasard 3’ door onbekende orgelbouwer;
  • ca. 1980: Gebr. Van Vulpen: mechanische kegelladen vervangen door mechanische sleepladen, pneumatische registertractuur vervangen door mechanische registertractuur, speeltafel vernieuwd, bovenwerk vernieuwd met handhaving van de Fluit 4’. Vernieuwing van de Prestant 8’ en Quint’ en toevoeging van Octaaf 2’ op het hoofdwerk.

Technische gegevens

Het orgel is voorzien van de volgende klavieren: twee manualen, aangehangen pedaal (geen eigen registers)

De dispositie is als volgt: Hoofdwerk: Bourdon 16’, Prestant 8’, Holpijp 8’, Octaaf 4’, Roerfluit 4’, Quint 3’, Octaaf 2’, Mixtuur II-III sterk, Cornet IV sterk disc., Trompet 8’ Bovenwerk: Gedekt 8’, Fluit 4’, Roerquint 3’, Gemshoorn 2’, Flageolet 1’, Vox Humana 8’ Pedaal: aangehangen Werktuiglijke registers: Koppel Hoofdwerk-Bovenwerk, Koppel Pedaal-Hoofdwerk, Koppel Pedaal-Bovenwerk

Plaats klaviatuur / speeltafel: achterzijde kas Manuaalomvang: C-f’’’; Pedaalomvang: C-f’; Deling Bas/Discant: b/c’; Windladensysteem: sleepladen Toetstractuur: mechanisch; Registertractuur: mechanisch; Stemtoonhoogte: a1 = 440 Hz Stemmingssysteem (Temperatuur): Gelijkzwevend

[INVCOZZL]

Links


Afbeeldingen

Exterieur

Interieur