Delfzijl, Buitensingel 16 - Sint-Jozefkerk
Uit Reliwiki
Algemene gegevens | |
---|---|
Naam kerk: | Sint-Jozefkerk |
Genootschap: | Rooms Katholieke Kerk |
Provincie: | Groningen |
Gemeente: | Eemsdelta |
Plaats: | Delfzijl |
Adres: | Buitensingel 16 |
Postcode: | 9934GB |
Jaar ingebruikname: | 1925 |
Architect: | Hardeman, C.A. |
Huidige bestemming: | kerk |
Monument status: | Rijksmonument 516183 |
Geschiedenis
Late neogotische kerk met beeldbepalende toren.
R.K. parochiekerk St. Joseph uit 1925. Verving een kleinere, nabijgelegen kerk uit 1819, die bij het huidige Johan van der Kornputplein stond. Kruisbasiliek op enigszins centraliserende plattegrond met breed middenschip, smalle zijbeuken en fronttoren met spits. Sober, karakteristiek werk in het oeuvre van de Oldenzaalse architect Clemens Hardeman in laatneogotische trant.
Najaar 1999 is de R.K. Sint Nicolaasparochie in Appingedam toegevoegd aan de parochie in Delfzijl. De (prachtige) kleine Sint Nicolaaskerk in Appingedam is toen buiten gebruik gesteld.
Monumentomschrijving Rijksdienst
Rooms-katholieke KERK met transept, smalle aangekapte zijbeuken en veelhoekige koorsluiting, opgetrokken in een bruine baksteen op een iets uitspringend trasraam van bruine klinkers. Het samengestelde dak is gedekt met leien en heeft een houten goot op klossen, met eronder een muizetandfries; in het dakvlak vijf houten dakkapelletjes met houten luik onder een steekkapje met overstekend puntdak, gedekt met leien en zinken piron. De gevels worden geleed door gemetselde steunberen en spitsboogvensters met glas-in-lood, deels met bakstenen tracering.
De voorzijde (west) wordt gemarkeerd door een uitgebouwd torendeel op vierkante plattegrond met ingesnoerde torenspits met kruis, gedekt met leien; aan de linkerzijde een doopkapel met twee glas-in-lood spitsboogvensters onder een tentdak met zinken piron; aan de rechterzijde een smalle vijfhoekige aanbouw met vijfzijdig puntdak met piron en drie piepkleine vensters. De vier bouwlagen hoge toren met hoeksteunberen heeft aan de westzijde de hoofdentree in een voorportaal met tuitgevel; de entree bestaat uit dubbele deuren met decoratieve ijzeren gehengen onder een tweeruits spitsboogvormig bovenlicht met glas-in-lood, binnen een bakstenen omlijsting van verspringende spitsbogen. Boven de entree een groot spitsboogvenster met glas-in-lood en bakstenen tracering; op de derde bouwlaag aan de westzijde drie spitsboogvensters met glas-in-lood en aan de noordzijde drie blinde spitsboogvensters; op de vierde bouwlaag aan elke zijde drie open spitsboogvormige galmgaten, waarboven een ronde metseldecoratie. In de westzijde van de rechter zijbeuk een houten deur met ijzeren gehengen onder een spitsboogvormig bovenlicht van glas-in-lood.
Aan het transept aan de zuidkant is een portaal onder een plat dak aangebouwd met deur met stoep en spitsboogvenster, die leidt naar de sacristie, die aan de zuidzijde van het veelhoekige koor is vastgebouwd. De sacristie onder een schilddak met op het dakvlak een gemetselde schoorsteen en een dakkapelletje, en op de nokeinden twee zinken pirons, heeft drie kleine houten vensters onder een spitsboog met gemetselde boogtrommel. Aan de noordzijde van het koor is een kaarsenkamer met glas-in-lood spitsboogvenster gebouwd onder een schilddak. Alle daken van de aanbouwen zijn gedekt met (namaak)leien en hebben een houten bakgoot.
In het INTERIEUR zijn onder meer van belang: de kruisribgewelven; de tegelvloer in rood, zwart en crème; de twee rijen houten kerkbanken; het hoofdaltaar van marmer en hardsteen met koperen accenten; het zeshoekige houten doopvont; de zware dubbele houten deuren met tweeruits glas-in-lood bovenlicht naar het portaal; de natuurstenen gevelsteen met ""Anno 1924""; de houten paneeldeuren naar sacristie, kaarsenkamer en trapopgang; het dubbele, beweegbare smeedijzeren hek in de spitsboog, die leidt naar de doopkapel met kruisribgewelf; de houten kast in de sacristie.
Waardering
Rooms-katholieke kerk van algemeen belang vanwege cultuur- en architectuurhistorische waarde
- als laat voorbeeld van een rooms-katholieke kerk in neogotische stijl uit 1924
- vanwege de sobere, doch verzorgde vormgeving
- vanwege de hoge mate van gaafheid van het exterieur en delen van het interieur
- vanwege de functionele relatie met de pastorie
- vanwege de beeldbepalende ligging
Gebouwomschrijving SKKN
In Delfzijl werd in 1816, met een Rijkssubsidie van 8000,-, een kerk met pastorie gebouwd, gewijd aan de H. Jozef. Het gebouwtje had een neoclassicistische gevel met een kleine toren en was in het bezit van een orgel. Het lijkt er op dat er in 1817, met de komst van de eerste pastoor, Josephus Antonius Pierik, voor het eerst sinds de Reformatie in Delfzijl weer sprake is van een regulier katholiek leven (statie/parochie). Het kerkje was vooral bedoeld voor de hier in die tijd in garnizoen liggende militairen en de enkele katholieken die hier veelal tijdelijk woonachtig waren. In 1916 was het kerkje bouwvallig en werd het te klein bevonden en werden plannen gemaakt voor een groter gebouw. In 1924-1925 werd een nieuwe kerk gebouwd onder architectuur van Clemens Hardeman uit Zwolle. De plechtige inwijding door Mgr. van de Wetering, Aartsbisschop van Utrecht, vond plaats op 16 juli 1925. Het betreft een neogotische hallenkerk, opgetrokken in baksteen, met transept en smalle zijbeuken. De kerk werd bij de bouw voorzien van een passende neogotische inventaris, grotendeels naar ontwerp van architect Hardeman. Na modernisering van het interieur ten tijde van de vernieuwingen van het Tweede Vaticaans Concilie zijn veel elementen uit het oorspronkelijke, samenhangende interieur tegenwoordig niet meer aanwezig en is helaas ook de geschilderde decoratie op de gewelven en muren onder een verflaag verdwenen of anderszins aan het oog onttrokken.
Orgel
Men maakt gebruik van een elektronisch Johannus orgel, type Sweelinck 10.
In de media
- Uit Het Centrum, 14 Maart 1925.
Nadat Woensdag in de oude kerk lof was gehouden als afscheid, werd Donderdagmorgen om 11 1/2 uur de nieuwe Kerk plechtig ingewijd, door de HoogEerwaarde Heer Deken Eppink van Groningen. Terstond daarna werd de plechtige H. Mis opgedragen door Deken Eppink, geassisteerd door pastoor Koning van Wageningen, oud pastoor van Delfzijl en pastoor Te Riele. Na de H. Mis werd het Allerheiligste van de oude naar de nieuwe kerk overgebracht.