Handelingen

,s-Gravenhage, Parkstraat 65a - Jacobus de Meerdere

Uit Reliwiki


Bezig met het laden van de kaart...
Algemene gegevens
Naam kerk: Jacobus de Meerdere
Genootschap: Rooms Katholieke Kerk
Provincie: Zuid-Holland
Gemeente: 's-Gravenhage
Plaats: 's-Gravenhage
Adres: Parkstraat 65a
Postcode: 2514JD
Sonneveld-index: 00538
Jaar ingebruikname: 1878
Architect: Pierre Cuypers (1827 - 1921)
Huidige bestemming: kerk
Monument status: Rijksmonument 17871


opname 19-04-2008 foto. Edward Ippel. Hoorn.
opname 03-11-2007 foto. Edward Ippel. Hoorn.

Geschiedenis

Buitengewoon belangrijke, mooie, rijk gedetailleerde neogotische kerk met hoge toren (de hoogste kerktoren in Den Haag). Hieronder hanteert de RCE een hoogte van 91 m, maar in andere lijsten wordt 94 m aangegeven (naast 93 m voor de Haagse Toren, van de Grote of St. Jacobskerk). In 1969-1970 werd deze kerk genomineerd voor sluiting (en bijbehorende sloop, die in die tijd vanzelfsprekend was). De St. Jacobuskerk werd echter in 1973-1974 meegenomen in een grote inhaalronde van aanwijzingen tot Rijksmonument van vele neogotische kerkgebouwen. Sindsdien hebben diverse hard nodige restauraties plaatsgevonden. De heer Drs. H.P.R. Rosenberg, schrijver van het gezaghebbende standaardwerk "De 19de eeuwse kerkelijke bouwkunst in Nederland"" (uitgegeven in 1972), heeft o.a. als lid van het parochiebestuur, en later het Cuypersgenootschap, hierbij een grote rol vervuld (er is nog altijd één hogere Cuyperstoren in Nederland, de toren van de St. Vituskerk in Hilversum, 98 m) .

Orgel

Jos Laus bouwde in 2015/2016 een altaarorgel voor de Sint Jacobuskerk aan de Parkstraat in Den Haag. Bij de bouw is gebruik gemaakt van Mitterreither-pijpwerk, afkomstig uit het voormalige Vermeulen-orgel van de kerk, dat sinds 1976 in opslag lag. Het orgel heeft electrische tracturen gekregen, geleverd door de firma Slooff. De Trompet is vervaardigd door Anton Škrabl. Op 15 april 2016 is het orgel in gebruik genomen met een bespeling door Jos Laus, waarbij Aart de Kort het hoofdorgel bespeelde in werken voor twee orgels.

Monumentomschrijving Rijksdienst

R.K. KERK van de H. Jacobus de Meerdere gebouwd in 1875-1878 naar ontwerp van Pierre Cuypers (1827 - 1921) in neogotische stijl; smeedijzeren hek met sierlantaarns aan de Parkstraat.

Omschrijving

Driebeukige neogotische kruisbasiliek met iets smaller en lager koor, waarvan de apsis wordt omgeven door een omgang met galerij. Rechthoekige kapellen aan weerszijden van het koor, elk overdekt door vier kruisribgewelven die op een middenpijler samenkomen. De kerk bezit pijlers met kolonnetten en gebeeldhouwde kapitelen en wordt overkluisd door gemetselde kruisribgewelven. Roosvensters in de westgevel en de eindgevels van het transept. De 91 m hoge westtoren bestaat uit twee vierkante geledingen en een achthoekige, door pinakels geflankeerde lantaarn, waarop een hoge naaldspits waarvan de houtconstructie in de toren tot op kerkhoogte doorloopt. De lantaarn wordt op de hoeken begeleid door forse pinakels. Op de kruising van de daken over schip, koor en transept een houten, achthoekige vieringtoren met naaldspits. Aan de linkerzijde van het koor de sacristie met oorspronkelijke doopkapel (thans bijsacristie). Aan de rechterzijde van de apsis bevindt zich een diplomatenkapel met kapel op de verdieping. Vierkante traptoren met spits bij de sacristie, achthoekige traptorens aan weerszijden van het koor. De polychromie, muurschilderingen en tegelvloeren in de kerk zijn uitgevoerd naar ontwerp van Cuypers, in of kort na de bouwtijd. De gebrandschilderde ramen werden, behalve door het atelier Cuypers-Stoltzenberg, ook geleverd door andere ateliers, waaronder het atelier Nicolas te Roermond. De muurschilderingen omvatten onder meer voorstellingen van de Bruiloft van Cana, het Laatste Avondmaal, taferelen uit het leven van de apostel Jacobus en een reeks heiligen die als "milites Christi" zijn uitgebeeld. Al deze voorstellingen bevinden zich tegen de eindgevels van het transept. Tot de inventaris behoren onder meer: hoogaltaar (1878, Cuypers), Maria-altaar (1878, ontwerp Cuypers), H.Hartaltaar (1878-1879, Leeuw, Lenaerts en Houtermans), St. Jozefaltaar en Martelaren van Gorcumaltaar (beide 1880, Te Poel en Stoltefus). Al deze altaren bezitten in hout gesneden en gepolychromeerde retabels. Voorts het kalkstenen neogotische parochiealtaar, twee stel communiebanken met in hout gesneden en gepolychromeerde reliefs en beelden, kalkstenen preekstoel met reliefs en houten klankbord, op doek geschilderde kruiswegstaties door Alexander Klaesener uit 1887, triomfbalk met in hout gesneden kruisigingsgroep, biechtstoelen met houtsnijwerk, koperen lichtkronen in de scheibogen van het schip, daterend uit 1877, twee lindehouten beelden van Maria met Kind en Jozef (Antwerpen, ca. 1700), afkomstig uit de vroegere schuilkerk aan de Oude Molstraat evenals twee in hout gesneden engelenfiguren. Voorts een in stucwerk uitgevoerd beeld van Jacobus (Louis Royer, 1837).

Koortribune met gebeeldhouwde balustrade en korbelen, ontwerp W.B. van Liefland, aan de westzijde van het schip. Houten tochtportaal in de ruimte onder de toren, ontwerp W.B. van Liefland. Hardstenen doopvont met koperen deksel en bekroning, afkomstig uit de Vondelkerk te Amsterdam. Hardstenen doopvont met houten bekroning en beeldengroep. Het grote orgel in neogotische kas, afkomstig uit de Spaarnekerk te Haarlem, waarschijnlijk naar ontwerp van Pierre Cuypers (1827 - 1921) , 1890-1891. Het pijpwerk van P.J. Adema en Zonen te Amsterdam, gerestaureerd en uitgebreid met pijpwerk van onder anderen Kam en Van der Meulen (1854) en Maarschalkerweerd (1902), afkomstig van het voordien in de kerk staande orgel, door H. Schreurs in 1976. Bij de orgelkas behoort een in hout gesneden Caeciliabeeld door J.P. Maas. Het koororgel bezit een neogotische kas, in 1905 vervaardigd door M. Maarschalkerweerd. Deze kas is afkomstig uit Huize St. Antonius aan de Binnenweg te Rotterdam. Het pijpwerk is in 1854 gemaakt door W.H. Kam met gebruikmaking van pijpwerk van J.J. Mitterreither uit 1797. In de kerk opgesteld een klok van Naylor, Vickers and Co., 1860, diam. 53,1 cm. Mechanisch torenuurwerk, L.W.F. Volcke, circa 1880. Smeedijzeren hek met sierlantaarns aan de Parkstraat.

Waardering

Neogotische kruisbasiliek met zeldzaam gaaf bewaard gebleven kerk-interieur met bijbehorende en toegevoegde inventaris-onderdelen en met bijbehorend hekwerk van algemeen belang wegens architectuur-, cultuur- en kunsthistorische waarden, als compleet voorbeeld van het door Pierre Cuypers (1827 - 1921) nagestreefde 'Gesamtkunstwerk' in neogotische stijl; tevens van stedebouwkundige waarde wegens de markante, hoge westtoren.

In de media

  • Uit Het Vaderland, 14 Februari 1929.

Ter gelegenheid van het vijftigjarig bestaan der St. Jacobuskerk in de Parkstraat, dat in September herdacht werd, is door de parochianen een feestgave bijeengebracht. Grootendeels is die aangewend tot restauratie en uitbreiding var het orgel, waarmede men thans nagenoeg is gereed gekomen. Het oorspronkelijk klein instrument, dat reeds in de voormalige Binnenhofskerk dienst deed, is in zooverre uitgebreid, dat het thans over drie klavieren en drie en dertig sprekende stemmen beschikt. Bij de registers, waarmede het orgel thans verrijkt is, verdient de "Holpijp", waarmede men de begeleiding van het Gregoriaanse, waar zulks noodig is voortreffelijk verzorgen kan, bijzondere vermelding. Het nieuwe gedeelte van het orgel is in den laatsten hoek van het zangkoor, ter plaatse waar zich de muziekbibliotheek bevindt, geheel ingebouwd . De firma Maarschalkerweerd te Utrecht wist door deze verbouwing aan dit oude klankvolle instrument wederom eene nieuwe bekoring te geven. De organist der kerk, de heer Joh. Kapteijn, zal morgen ter gelegenheid der plechtige uitvaart van H.M. de Koningin-Moeder van Spanje, het instrument voor het eerst weder doen hooren.

  • Uit Reformatorisch Dagblad, 22 augustus 2006.

Minister Van der Hoeven van Cultuur heeft 1,7 miljoen euro extra subsidie toegekend voor de restauratie van de Parkstraatkerk in Den Haag. Door de financiële injectie is het mogelijk de in 2001 begonnen restauratie af te ronden. De totale kosten van de herstelwerkzaamheden aan de neogotische kerk komen op ruim 10 miljoen euro. De helft komt voor rekening van het Rijk (4,7 miljoen) en de gemeente Den Haag (0,5 miljoen). De rest moet de kerk zelf bekostigen. De gewelven, wanden en buitengevels van de parochiekerk van de Heilige Jacobus de Meerdere zijn inmiddels hersteld. Een groot deel van de beschilderingen van het interieur, de glas-in-loodramen en de vloeren is opgeknapt. Met de extra subsidie kunnen deze klussen worden afgemaakt. Ook de restauratie van altaren, preekstoel, orgels en verlichting en de inrichting van het voorplein kunnen beginnen. Naar verwachting is de kerk in 2008 klaar. De kerk aan de Parkstraat werd in de jaren 1875-1878 gebouwd naar een ontwerp van architect Pierre Cuypers (1827 - 1921) . Het gebouw is van binnen rijk beschilderd met motieven en voorstellingen. De toren is ruim 90 meter hoog.

Externe links

Afbeeldingen

Exterieur

Interieur